سال 9، شماره 1 - ( 1402 )
سال 9 شماره 1 صفحات 130-115 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Research code: 99029756
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Shafiee M, Fazeli Nashli H, Eskandari N, Vidale M. On the Production, Chronology, Structure and Provenance of Chlorite Objects of Jiroft Civilization Using Accelerator Mass Spectrometry, Petrography and X-ray Diffraction. JRA 2023; 9 (1) :115-130
URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-361-fa.html
URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-361-fa.html
شفیعی مژگان، فاضلی نشلی حسن، اسکندری نصیر، ویداله ماسیمو. ملاحظاتی درباره تولید، گاهنگاری، ساختارشناسی و منشایابی اشیای کلریتی تمدن جیرفت با استفاده روش طیف‌سنج جرمی شتاب‌دهنده، پتروگرافی و پراش پرتو ایکس. پژوهه باستان سنجی. 1402; 9 (1) :115-130
مژگان شفیعی 
1، حسن فاضلی نشلی2 
، نصیر اسکندری2 ، ماسیمو ویداله3
1، حسن فاضلی نشلی2 ، نصیر اسکندری2 ، ماسیمو ویداله3
1- گروه باستانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران ، shafie.mozhgan@yahoo.com
2- گروه باستانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
3- گروه میراث فرهنگی: باستان شناسی و تاریخ هنر، سینما و موسیقی، دانشگاه پادوا، پادوا، ایتالیا
2- گروه باستانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
3- گروه میراث فرهنگی: باستان شناسی و تاریخ هنر، سینما و موسیقی، دانشگاه پادوا، پادوا، ایتالیا
چکیده: (1192 مشاهده)
جنوب شرق ایران در عصر مفرغ قدیم از اهمیت بسیاری برخوردار است چرا که این منطقه شاهد ظهور مراکز شهری نخستین است؛ از آن مراکز میتوان به کنارصندل (جیرفت) ، شهداد (دشت لوت) و شهرسوخته (سیستان) اشاره کرد. تخصص پذیری از شاخصهای اصلی جوامع شهرنشین است. ساخت و تولید اشیای سنگی از جنسهای مختلف نظیر کلریت، مرمر، تراورتن و لاجورد یکی از شاخصههای برجسته تمدنهای جنوب شرق در عصر مفرغ است. اشیای سنگ کلریت تمدن جیرفت شاخصترین یافته باستان شناسی در حوزه فرهنگی هلیل به شمار میرود. تاکنون پژوهشهای متعددی بر روی شمایل نگاری این ظروف و چرخه تولید و توزیع آنها انجام شده است. همچنین چند پژوهش میان رشتهای درباره منشایابی و ساختارشناسی برخی از این اشیای سنگی انجام شده است. این مقاله بر اساس مطالعات میان رشتهای به گاهنگاری اشیای کلریتی و همچنین ساختارشناسی و منشایابی آنها در جنوب کرمان میپردازد. در این پژوهش نمونههای کلریتی از دو کارگاه تولیدی در دشت جیرفت_کنارصندل و ورامین_ با استفاده از روش پتروگرافی مقطع نازک و XRD مورد آزمایش قرار گرفتند. نتایج اولیه نشانگر وجود حداقل دو گروه معدنی بود که نشان میدهد هر کارگاهی احتمالا در دوران مختلف از معادن سنگ کلریتی مختلفی استفاده میکردند. نتایج همچنین نشان میدهد که محوطه کنارصندل جنوبی در طی چندین قرن نقش مهمی در تولید سه گونهی مختلف ظروف سنگی (ظروف استوانهای با نقوش هندسی، ظروف زنگولهای ساده و ظروف سری جدید حکاکی شده) داشته است. بعلاوه، بر اساس دو نمونه آزمایش سالیابی مطلق با استفاده از روش AMS در ارتباط با سنگ های کلریتی حاصل پژوهشهای اخیر در جیرفت مشخص گردید که بر خلاف تصور رایج درباره گاهنگاری این اشیا، که آنها را به نیمه دوم هزاره سوم پ.م (2500-2000 پ.م) نسبت میدهند؛ اشیای کلریتی تمدن جیرفت دست کم در یک بازه هزاره ساله از اوایل هزاره سوم تا اوایل هزاره دوم پ.م تولید میشدهاند.
یاداداشت علمی: پژوهشي |
موضوع مقاله:
باستان سنجی
دریافت: 1401/12/24 | پذیرش: 1402/6/20 | انتشار: 1402/6/30 | انتشار الکترونیک: 1402/6/30
دریافت: 1401/12/24 | پذیرش: 1402/6/20 | انتشار: 1402/6/30 | انتشار الکترونیک: 1402/6/30
فهرست منابع
1. Lamberg-Karlovsky CC. The" Intercultural style" carved vessels. Iranica Antiqua. 1988;23:45-95. [DOI:10.2143/IA.23.0.2014046]
2. Lamberg-Karlovsky CC, Tosi M. Shahr-i Sokhta and Tepe Yahya: tracks on the earliest history of the Iranian Plateau. East and West. 1973 Mar 1;23(1/2):21-57.
3. Marchesi G, Balke TE, Tsouparopoulou C. Object, images, and text: remarks on two 'Intercultural Style'vessels from Nippur. Materiality of Writing in Early Mesopotamia. 2016 Oct 24;102.: 95-107 [DOI:10.1515/9783110459630-005]
4. Pittman H. Dark soft stone objects. Arcane Interregional II: Artefacts, edited by Marc Lebeau. 2018:107-72.
5. Vidale M, Eskandari N, Shafiee M, Caldana I, Desset F. Animal Scavenging as Social Metaphor: A Carved Chlorite Vessel of the Halil Rud Civilization, Kerman, Iran, Mid Third Millennium BC. Cambridge Archaeological Journal. 2021 Nov;31(4):705-22. [DOI:10.1017/S0959774321000305]
6. Kohl PL. " Steatite" Carvings of the Early Third Millennium BC. American journal of archaeology. 1976 Jan 1;80(1):73-5. [DOI:10.2307/502940]
7. Potts TF. Patterns of trade in third‐millennium BC Mesopotamia and Iran. World Archaeology. 1993 Feb 1;24(3):379-402. [DOI:10.1080/00438243.1993.9980215]
8. Razani M. Archaeometry Investigations on the Black Stones Belong to Jiroft Civilization. MA dissertation Art University of Isfahan, 2010. [in Persian] رازانی، مهدی، (1388)، بررسی‌های آرکئومتریک سنگ‌های سیاه تمدن جیرفت، پایان‌نامه کارشناسی-ارشد، گرایش مرمت اشیاء تاریخی و فرهنگی، دانشگاه هنر اصفهان
9. Kohl PL, Harbottle G, Sayre EV. Physical and chemical analyses of soft stone vessels from southwest Asia. Archaeometry. 1979 Aug;21(2):131-59. [DOI:10.1111/j.1475-4754.1979.tb00249.x]
10. Kohl PL, Lyonnet B. By land and by sea: the circulation of materials and peoples, ca. 3500-1800 BC. Intercultural Relations Between South and Southwest Asia. Studies in Commemoration of ECL During Caspers (1934-1996). 1826:29-42.
11. Kohl P, Stöllner T, Slotta R, Vatandoust A. Chlorite and other stone vessels and their exchange on the Iranian plateau and beyond. Persiens Antike Pracht: Katalog der Ausstellung des Deutschen Bergbau-Museum Bochum. 2004;1:282-9.
12. Emami M, Razani M, Soleimani NA, Madjidzadeh Y. New insights into the characterization and provenance of chlorite objects from the Jiroft civilization in Iran. Journal of Archaeological Science: Reports. 2017 Dec 1;16:194-204. [DOI:10.1016/j.jasrep.2017.10.004]
13. Naderinasab, N, Emami, MA, Eskandari, N. The Chlorite in the third millennium BC: New insights into the Mineralogy, Geochemistry and Montanarchaeology of the Chlorite Stones from Konar Sandal in Jiroft and the Faryab Mines in Kerman, Quaternary journal of Iran, (2023), accepted [In Persian] نادری نسب مهری، امامی سید محمدامین، اسکندری نصیر، کلریت در هزاره سوم پیش از میلاد: نتایج جدید بر اساس ارتباط کانی‌شناسی، ژئو‌شیمی و معدن‌شناسی سنگ‌های کلریتی مکشوفه از محوطه کنارصندل جیرفت با معادن فاریاب کرمان، فصلنامه کوارترنری ایران، 1402، پذیرش شده
14. Eskandari N, Desset F, Shafiee M, Shahsavari M, Anjamrouz S, Caldana I, Daneshi A, Shahdadi A, Vidale M. Preliminary report on the survey of Hajjiabad-Varamin, a site of the Konar Sandal settlement network (Jiroft, Kerman, Iran). Iran. 2021 Jun 9:1-28. [DOI:10.1080/05786967.2021.1936595]
15. Pfälzner P, Soleimani NA. The ICAR-University of Tübingen South-of-Jiroft Archeaological Surveys (SOJAS): results of the first season 2015. Archäologische Mitteilungen aus Iran und Turan-Berlin: Reimer. 2017;47.
16. Eskandari N, Vidale M. Drilling stone vessels in third-millennium BC Iran: new evidence from Hajjiabad-Varamin, Jiroft (Kerman Province). Antiquity. 2022 Oct;96(389):1142-61. [DOI:10.15184/aqy.2022.87]
17. Madjidzadeh Y, Pittman H. Excavations at Konar Sandal in the region of Jiroft in the Halil Basin: first preliminary report (2002-2008). Iran. 2008 Jan 1;46(1):69-103. [DOI:10.1080/05786967.2008.11864738]
18. Maritan L, Holakooei P, Mazzoli C. Cluster analysis of XRPD data in ancient ceramics: what for?. Applied Clay Science. 2015 Sep 1;114:540-9. [DOI:10.1016/j.clay.2015.07.016]
19. Piovesan R, Dalconi MC, Maritan L, Mazzoli C. X-ray powder diffraction clustering and quantitative phase analysis on historic mortars. European Journal of Mineralogy. 2013 May 1;25(2):165-75. [DOI:10.1127/0935-1221/2013/0025-2263]
20. Regard V, Hatzfeld D, Molinaro M, Aubourg C, Bayer R, Bellier O, Yamini-Fard F, Peyret M, Abbassi M. The transition between Makran subduction and the Zagros collision: recent advances in its structure and active deformation. Geological Society, London, Special Publications. 2010;330(1):43-64. [DOI:10.1144/SP330.4]
21. Lamberg-Karlovsky CC. "Excavations at Tepe Yahya: The Biography of a Project," American School of Prehistoric Research. 2001: Bulletin 45: ixx-xli.
22. Madjidzadeh Y. Jiroft: The earliest oriental civilization. Ministry of Culture and Islamic Guidance, Tehran. 2003.
23. Madjdzadeh Y. Jiroft: Fabuleuse découverte en Iran [Jiroft: A fabulous discovery in Iran]. Dossiers d'Archéologie. 2003.
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
