بررسی خصوصیات فیزیکی و ساختمانی خشت‌‌‌‌‌‌ های به ‌‌‌‌‌‌کار رفته در محوطه میراث جهانی ارگ بم - پژوهه باستان سنجی
سال 3، شماره 2 - ( 1396 )                   سال 3 شماره 2 صفحات 102-81 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Pedram B, Ebrahimi A. (2017). Structural and Physical Characteristics of the Adobe Bricks Used at the World Heritage Site of Arg-e Bam. JRA. 3(2), 81-102. doi:10.29252/jra.3.2.81
URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-104-fa.html
پدرام بهنام، ابراهیمی افشین. بررسی خصوصیات فیزیکی و ساختمانی خشت‌‌‌‌‌‌ های به ‌‌‌‌‌‌کار رفته در محوطه میراث جهانی ارگ بم پژوهه باستان سنجی 1396; 3 (2) :102-81 10.29252/jra.3.2.81

URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-104-fa.html

بررسی خصوصیات فیزیکی و ساختمانی خشت‌‌‌‌‌‌ های به ‌‌‌‌‌‌کار رفته در محوطه میراث جهانی ارگ بم
بهنام پدرام* 1، افشین ابراهیمی2
1- دانشگاه هنر اصفهان ، b.pedram@aui.ac.ir
2- دانشگاه هنر اصفهان
چکیده:   (5160 مشاهده)
ارگ تاریخی بم در شهرستان بم، استان کرمان، در پی قرن‏‏‏‏‏‏ها، روزگاری آبادتر و زنده ‏‏‏‏‏‏تر و روزگاری متروک بر پای خود ایستاده بود که در 5 دی‏‏‏‏‏‏ ماه 1382 زلزله آن را به ویران ه‏‏‏‏‏‏ای تبدیل کرد. در چند دهه ‏‏‏‏‏‏ی اخیر و به‏‏‏‏‏‏ خصوص در دهه کنونی ارگ بم محبوبیت عمومی در جامعه ایرانی یافته است. این شناخت ازآن‏‏‏‏‏‏ جهت حائز اهمیت است که بدون مطالعات همه‏‏‏‏‏‏ جانبه به ‏‏‏‏‏‏ویژه در حوزه مواد و مصالح، کمتر می ‏‏‏‏‏‏توان به مرمت موفق و اصولی موضع در دست تعمیر نائل گردید. ارگ بم به لحاظ کالبدی از توده ‏های معماری انباشته بر روی‏‏‏‏‏‏ هم تشکیل شده است. بخش قابل ‏‏‏‏‏‏توجهی از این توده‏‏‏‏‏‏ ها، الحاقات و پوسته‏‏‏‏‏‏ های تعمیراتی است که در طی قرون متمادی بر شالوده لایه‏‏‏‏‏‏ های باستانی فرسوده شکل گرفته‏‏‏‏‏‏ اند. مطالعات اخیر نشان از چندین ضعف ساختمانی عمده در کالبد غالب خشت ‏‏‏‏‏‏های به‏‏‏‏‏‏ کاررفته در محوطه ارگ بم دارد. استفاده مجدد از چنین خشت‏‏‏‏‏‏ هایی با همان شیوه تولید و کاربرد در مرمت‏‏‏‏‏‏ های پیش‏‏‏‏‏‏رو، با تردید و نگرانی قابل ‏‏‏‏‏‏درکی همراه است و اقدامی چالش ‏‏‏‏‏‏برانگیز می‏‏‏‏‏‏ نماید که بی‏‏‏‏‏‏ توجهی به آن، ارگ را مجدداً در مسیر تجربه تلخ گذشته قرار خواهد داد. این حقیقت که ارگ بم در طول دوره حیات خود همواره و به‏‏‏‏‏‏ دفعات موردحمله و غارت قبایل مهاجم و لشکرکشی‏‏‏‏‏‏ ها قرار داشته و لاجرم فرصت اندکی برای ترمیم نواحی آسیب ‏‏‏‏‏‏دیده در اختیار ساکنان قلعه بوده است، طبیعتاً مانع می‏‏‏‏‏‏ گردیده که توجه کافی به کیفیت ساخت پاره ‏‏‏‏‏‏ای از خشت ‏‏‏‏‏‏ها صورت گیرد. این تحقیق با رویکرد کاربردی به دنبال شناخت ویژگی‏‏‏‏‏‏ های ساختمانی خشت‏‏‏‏‏‏ های به‏‏‏‏‏‏ کاررفته در محوطه و نقاط ضعف و قوت آن‏‏‏‏‏‏ هاست و می‏‏‏‏‏‏ کوشد در قالب استدلال استقرائی (نگاه از جزء به ‏‏‏‏‏‏کل) بر پایه روش ‏‏‏‏‏‏های تجربی و ترکیبی (فیزیکی-مکانیکی و شیمیایی) پاسخگوی سؤال اصلی یعنی چیستی عوامل مؤثر در شکل ‏‏‏‏‏‏دهی به ساختار و بروز تنش‏‏‏‏‏‏ های رفتاری مصالح و چگونگی رفع یا تعدیل معایب شناخته شده باشد.
واژه‌های کلیدی: باستان سنجی، ارگ بم، معماری خشت‌‌‌‌‌‌ و گلی، گونه‌‌‌‌‌‌ شناسی، ساختارشناسی
متن کامل [PDF 1848 kb]   (1725 دریافت)    
یاداداشت علمی: پژوهشي | موضوع مقاله: باستان سنجی
دریافت: 1396/7/1 | پذیرش: 1396/9/25 | انتشار: 1396/10/7 | انتشار الکترونیک: 1396/10/7
فهرست منابع
1. Nejati M. Technical and engineering activities in the recovery project of Bam’s cultural heritage. Annals Res. Rep. Recover. Proj. Bam, Tehran: Resaneh Pardaz and Research Base of Bam; 2008, p. 19–38. [in Persian] [نجاتی محمود. فعالیت‏‏‏‏‏‏ های فنی و مهندسی در پروژه نجات‏‏‏‏‏‏ بخشی میراث فرهنگی بم. سالنامه پژوهشی پروژه نجات‏‏‏‏‏‏ بخشی میراث فرهنگی بم، تهران: رسانه ‏‏‏‏‏‏پرداز و پایگاه پژوهشی بم؛ 1387، ص. 38-19.]
2. Karimi A. Arg-e Bam architecture and state of the Silk. In: Ayatollahzadeh Shirazi B, editor. Proc. Second Congr. Hist. Iran. Archit. Urban. Arg-e Bam Kerman, Tehran: Iranian Cultural Heritage Organization; 2003, p. 241–70. [in Persian] [کریمی اصغر. معماری ارگ بم و وضعیت ابریشم. به کوشش آیت‏‏‏‏‏‏ الله ‏‏‏‏‏‏زاده شیرازی باقر، ویراستار. مجموعه مقالات دومین کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران، ارگ بم کرمان، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور؛ 1378، ص. 270-241.]
3. Adle C. Qanats of Bam from the archaeological prospect, irrigation system in Bam and its development from the Prehistoric to the modern era. In: Ayatollahzadeh Shirazi B, editor. Proc. third Congr. Hist. Iran. Archit. Urban. Arg-e Bam Kerman, vol. 7, Tehran: Iranian Cultural Heritage Organization; 2007, p. 47–125. [in Persian] [عدل شهریار. قنات‏‏‏‏‏‏ های بم از منظر باستان‏‏‏‏‏‏ شناسی، سیستم آبیاری در بم و پیدایش و تکامل آن از عهد پیش از تاریخ تا دوران مدرن. به کوشش آیت‏‏‏‏‏‏ الله ‏‏‏‏‏‏زاده شیرازی باقر، ویراستار. مجموعه مقالات سومین کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران، ارگ بم کرمان، جلد 7، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور؛ 1386، ص. 125-47.]
4. Ahmadi N. Archaeological studies on the Arg-e Bam site based on the statistics of the findings. Annals Res. Rep. Recover. Proj. Bam, Tehran: Resaneh Pardaz and Research Base of Bam; 2008, p. 63–74. [in Persian] [احمدی نرگس. مطالعات باستان‏‏‏‏‏‏ شناسی آواربرداری محوطه ارگ بم بر اساس تحلیل آماری یافته ‏‏‏‏‏‏ها. سالنامه پژوهشی پروژه نجات‏‏‏‏‏‏ بخشی میراث فرهنگی بم، تهران: رسانه ‏‏‏‏‏‏پرداز و پایگاه پژوهشی بم؛ 1387، ص. 74-63.]
5. Adle C, Ebrahimi A, Joodaki Azizi A, Zare S, Ataie MT, Fazel L. Establishing a scientific method for the absolute dating of mud-bricks and stratume. 12th Annu. Archaeol. Conf. Iran, May 19th-21st, Tehran: Institute of Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism; 2014. [in Persian] [عدل شهریار، ابراهیمی افشین، جودکی عزیزی اسدالله، زارع شهرام، عطایی محمدتقی، فاضل لیلا. پایه ‏‏‏‏‏‏گذاری روش علمی برای تاریخ‏‏‏‏‏‏گذاری مطلق خشت و چینه. دوازدهمین گردهم ‏‏‏‏‏‏آیی سالانه‏‏‏‏‏‏ ی باستان‏‏‏‏‏‏شناسی ایران، 29 تا 31 اردیبهشت، تهران: پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری؛ 1393.]
6. Bastani Parizi ME. Arg-e Bam. Kerman: Kerman Culture Administration; 1958. [in Persian] [باستانی پاریزی محمد ابراهیم. ارگ بم. کرمان: انتشارات اداره فرهنگ کرمان؛ 1337.]
7. Noorbakhsh H et al. Arg-e Bam. Tehran: Tahoori; 1976. [in Persian] [نوربخش حمید و دیگران. ارگ بم. تهران: طهوری؛ 1355.]
8. Gaube H. Arg-e Bam. Kerman in Territory of the Iranian Studies. Translated by Afsar K. Kerman: Kerman Study centre; 1991. [in Persian] [گوبه هاینس. ارگ بم. کرمان در قلمرو تحقیقات ایرانی. ترجمه افسر کرامت‏‏‏‏‏‏ الله. کرمان: انتشارات مرکز کرمان شناسی؛ 1370.]
9. Beheshti SM. Bam earthquake, Earthquake in the minds of Iranians. Annals Res. Rep. Recover. Proj. Bam, Tehran: Resaneh Pardaz and Research Base of Bam; 2005, p. 8–9. [in Persian] [بهشتی سید محمد. زلزله بم، زلزله ‏‏‏‏‏‏ای در ذهن ایرانیان. سالنامه پژوهشی پروژه نجات‏‏‏‏‏‏ بخشی میراث فرهنگی بم، تهران: رسانه ‏‏‏‏‏‏پرداز و پایگاه پژوهشی بم؛ 1384، ص. 8و9.]
10. Askari F. Inflation and Divergence of the Soils. Tehran: Jahad-e Daneshgahi-e; 1993. [in Persian] [عسكري فرج الله. تورم و واگرائي خاك‏‏‏‏‏‏ ها. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهي دانشگاه تهران؛ 1372.]
11. Esrafili A, Ejraii S, Rasekh N, Hadiyan M. Classification and laboratory studies of the adobes of the [in Persian]Arg-e Bam’s tower number one. Annals Res. Rep. Recover. Proj. Bam, Tehran: Resaneh Pardaz and Research Base of Bam; 2005, p. 117–22. [in Persian] [اسرافیلی آزاده، اجرایی صامت، راسخ نسیم و هادیان منیژه. طبقه‏‏‏‏‏‏ بندی و مطالعات آزمایشگاهی خشت‏‏‏‏‏‏ های ارگ بم (برج شماره یک). سالنامه پژوهشی پروژه نجات‏‏‏‏‏‏ بخشی میراث فرهنگی بم، تهران: رسانه ‏‏‏‏‏‏پرداز و پایگاه پژوهشی بم؛ 1384؛ ص. 122-117.]
12. Rasekh N. Classification and laboratory studies of the adobes of the Arg-e Bam’s Jame’ mosque. Annals Res. Rep. Recover. Proj. Bam, Tehran: Resaneh Pardaz and Research Base of Bam; 2009, p. 187–98. [in Persian] [راسخ نسیم. طبقه ‏‏‏‏‏‏بندی و مطالعات آزمایشگاهی خشت‏‏‏‏‏‏ های مسجد جامع ارگ بم. سالنامه پژوهشی پروژه نجات‏‏‏‏‏‏ بخشی میراث فرهنگی بم، تهران: رسانه ‏‏‏‏‏‏پرداز و پایگاه پژوهشی بم؛ 1387، ص. 198-187.]
13. Vafaeian M. Soil Engineering Properties. Tehran: Arkan Publications; 1997. [in Persian] [وفائيان محمود. خواص مهندسي خاك. تهران: نشر اركان؛ 1376.]
بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهه باستان سنجی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Journal of Research on Archaeometry

Designed & Developed by : Yektaweb