"خمیر لاجورد" یا "آبی مصری"؟ بررسی ساختاری و هویت‌بخشی مجموعه‌ای از اشیاء منسوب به خمیر لاجورد در موزه ملی ایران - پژوهه باستان سنجی
سال 2، شماره 2 - ( 1395 )                   سال 2 شماره 2 صفحات 48-35 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Dadashzadeh M, Gorji M, Vahidzadeh R. “Egyptian Blue” or “Lapis Lazuli Paste”? Structural Study and Identification of the Collection of the Objects Nominate Lapis Lazuli Paste in the National Museum of Iran. JRA 2017; 2 (2) :35-48
URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-47-fa.html
داداش زاده مارال، عبدالله خان گرجی مهناز، وحیدزاده رضا. "خمیر لاجورد" یا "آبی مصری"؟ بررسی ساختاری و هویت‌بخشی مجموعه‌ای از اشیاء منسوب به خمیر لاجورد در موزه ملی ایران. پژوهه باستان سنجی. 1395; 2 (2) :35-48

URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-47-fa.html

"خمیر لاجورد" یا "آبی مصری"؟ بررسی ساختاری و هویت‌بخشی مجموعه‌ای از اشیاء منسوب به خمیر لاجورد در موزه ملی ایران
مارال داداش زاده* 1، مهناز عبدالله خان گرجی2 ، رضا وحیدزاده3
1- میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ، dadashzadeh.maral@gmail.com
2- میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری
3- دانشگاه آزاد اسلامی
چکیده:   (7571 مشاهده)

در معرفی آثار موزه‌ای مجموعه‌ای از اشیاء با طیف رنگ آبی، با نام سنگ لاجورد، آبی مصری و خمیر لاجورد نام‌گذاری می‌شود. با توجه به شکل ظاهری، ساختار و زمینه رنگی در یک مقایسه کلی تأکید می‌گردد لاجورد سنگی متشکل از چند کانی متفاوت نظیر سودالیت، کلسیت، پیریت و لازوریت است. جزء سنگ‌های دگرگونی است که دارای سطحی صیقلی و مات بوده و به رنگ‌های آبی تیره دیده می‌شود که از آن در ساخت اشیاء کوچک و به‌عنوان سنگ تزیینی استفاده شده است و بیش از 6000 سال قدمت دارد. آبی مصری به عنوان نخستین رنگدانه مصنوعی دست‌ساخته بشر بوده که در دو مرحله پخت مجزا ساخته می‌شود. دارای طیف رنگی از آبی کمرنگ تا آبی فیروزه‌ای است و برای اولین بار در مصر و بین‌النهرین حدود 2500 ق.م ظاهر شده و سپس در سراسر مدیترانه تا 800 میلادی به‌صورت گسترده استفاده شده است. با تأکید بر تفاوت ساختار و ماهیت این دو ماده، بکار بردن اصطلاح خمیر لاجورد در معرفی آثاری با زمینه رنگی آبی، علمی نبوده و غیر قابل استناد است. ازاین‌رو پژوهش‌های علمی و مطالعات آزمایشگاهی در راستای طبقه‌بندی، شناخت ماهیت و نام‌گذاری این مجموعه آثار، دارای اهمیت ویژهای است. در بررسی حاضر مطالعات آزمایشگاهی و بررسی ساختاری تعداد 10 عدد از آثار شاخص موزه ملی ایران مربوط به محوطه‌های تاریخی حسنلو، زیویه و تخت جمشید از هزاره اول پیش از تاریخ تا دوره هخامنشی انجام پذیرفته است که با عنوان لاجورد و خمیر لاجورد به ثبت رسیدهاند. این مجموعه دربرگیرنده اشیاء کاربردی و تزئینی با تنوع در ابعاد آن‌ها شامل عودسوز، سر شاهزاده هخامنشی، پلاک، گل‌میخ و تعداد دیگری از اشیاء است. آزمایش‌های انجام شده با استفاده از روش‌های دستگاهی میکروسکوپ الکترونی روبشی  SEMبا سیستم تجزیه EDX و تعیین ترکیب شیمیایی به روش دستگاهی پراش پرتوایکس XRD بوده است. بر اساس نتایج به دست آمده ماهیت تمامی اشیاء مورد مطالعه آبی مصری شناسایی شده و در هیچ‌کدام از آن‌ها ترکیبات لاجورد وجود نداشت. حاصل این آزمایش‌ها دلایلی مستند بر ضرورت بازنگری و تغییرات در برخی عناوین اشیاء لاجورد، حذف اصطلاح خمیر لاجورد و جایگزینی واژه صحیح آبی مصری است.

واژه‌های کلیدی: آبی مصری، لاجورد، موزه ملی ایران، بررسی ساختاری، SEM-EDX، XRD
متن کامل [PDF 1848 kb]   (2702 دریافت)    
یاداداشت علمی: پژوهشي | موضوع مقاله: باستان سنجی
دریافت: 1395/5/5 | پذیرش: 1395/11/25 | انتشار: 1395/12/27 | انتشار الکترونیک: 1395/12/27
چکیده ترکی استانبولی [HTM 52 KB]  (78 دریافت)
فهرست منابع
1. Adib, Dariush. (1990). World of Gemstones first volume General jewelers, Tehran: Yadvareh ketab. [in Persian]
2. Booth-Clibborn, E., & Pūrjavādī, N. A. (2001). The splendor of Iran (Vol. 1). Booth-Clibborn.
3. Béarat, Hamdallah A. (2012). Potential of low voltage scanning electron microscopy use in archaeology and history of art, agilent technologies. Cally, Hall, (2009), Guide to Gemstones, Translator Mohammad Hassan Arab Asadi, Tehran: Pazineh. [in Persian]
4. Canti, M. G. Heathcote, J. L. (2002) .Microscopic Egyptian blue (Synthetic Cuprorivaite) from sediments at two archaeological sites in west central England. Journal of archaeological science, No 29. [DOI:10.1006/jasc.2001.0717]
5. Curtis, John and Tallis, Nigel. (2005). forgotten empire the world of ancient Persian, London: British museum.
6. Gettens, Rutherford John. L.Stout ,George.(1999). Painting materials a short encyclopedia, pigment and inter materials, Translator Hamid Farahmand Broujeni with cooperation Hamidreza Bakhshandehfard. Esfahan Hamid Farahmand Broujeni. [in Persian]
7. Herman, Georgia and P.R.S Moorey. (2006). Archaeology Lapis Lazuli, Translator Naser Chegini Norouzizadeh, ancient studies, autumn and winter, the second No.[in Persian]
8. Holden, Martin. (1991).The encyclopedia of gemstones and minerals. New York, Michael Friedman publishing group.
9. Ingo, Gabriel M. Çilingiroglu, Altan. Gabriella Di, Carlo. And others. (2013). Egyptian Blue cakes from the Ayanis fortress (Eastern Anatolia, Turkey): micro-chemical and -structural investigations for the identification of manufacturing process and provenance. Journal of Archaeological Science 40. [DOI:10.1016/j.jas.2013.06.016]
10. Lambert, Joseph B. (1984). Archaeological chemistry, Washington DC: American chemical society.
11. Mazzocchin, Gian Antonio. Rudello, Danilo. Bragato, Carlo. Agnoli, Francesca. (2004). A short note on egyptian blue. Journal of cultural heritage 5, 129-133. [DOI:10.1016/j.culher.2003.06.004]
12. Mirti, P. Appolonia, L. Casoli,A. (1995) .Spectrochemical and structural studies on a Roman sample of Egyptian blue. SpectrochimicaActa, vol 51A, No. 3, 437-446. [DOI:10.1016/0584-8539(94)E0108-M]
13. Moorey, P. R.S (1994). Ancient Mesopotamian materials and industries working with Egyptian blue. United States by Oxford University.
14. Schmidt, Erich F. (1957). Persepolis II conservation of the treasury and other discoveries. Chicago: the University of Chicago.
15. Seipel, Wilfried.(2001). 7000 years of Persian art masterpieces from the National Museum of Iran, the translation of Shapourabadi Bahrololoomi Frank, Tehran: Vienna Kunsthistorisches Museum. [in Persian]
16. Stollner, Thomas. Slotta, Rainer. (2004). katalog der ausstellung des deutschenbergbau- museums Bochum, Bochum.
17. Tite, M.S. (1987).Characterization of early vitreous materials. Archaeometry 29, 1. 21-34 [DOI:10.1111/j.1475-4754.1987.tb00394.x]
18. Valipour, Hamidreza.(2005). Lapis Lazuli ancient trade item, Payam-e Bastan shenas, spring and summer, No.03[in Persian]
19. Vincent, Daniels. Stacey, Rebecca and Middleton, Andrew. (2003). Conservation science and analytical chemistry group report the blackening of Egyptian Blue. The British museum /8.
20. Zarmehri, Behrouz. (2009). Lapis Lazuli from Badakhshan Afghanistan, The researches around precious and semi precious stone in Iran and the world, Effort by Hussein Khajeh Beydokhti, Mashhad: Cultural Heritage Handicrafts and Tourism Organization of Khorasan Razavi.[in Persian] www.ngdir.ir/Glossary/PGlossary.asp
بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهه باستان سنجی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Journal of Research on Archaeometry

Designed & Developed by : Yektaweb