دوفصلنامه
برگشت به فهرست مقالات |
برگشت به فهرست نسخه ها
محدثه حسینی صومعه*1 
، مهرناز آزادی بویاغچی2 ، کامبیز پورطهماسی3 ، مریم افشارپور4 ، صمد نژاد ابراهیمی5
، مهرناز آزادی بویاغچی2 ، کامبیز پورطهماسی3 ، مریم افشارپور4 ، صمد نژاد ابراهیمی5
1- دانشگاه هنر اصفهان ، m.h.somea@gmail.com
2- دانشگاه هنر اصفهان
3- دانشگاه تهران
4- پژوهشکده شیمی و مهندسی شیمی ایران
5- دانشگاه شهید بهشتی تهران
2- دانشگاه هنر اصفهان
3- دانشگاه تهران
4- پژوهشکده شیمی و مهندسی شیمی ایران
5- دانشگاه شهید بهشتی تهران
چکیده: (71 مشاهده)
نخستین کاغذهای تاریخی در ابتدایی‌ترین شکل، اطلاعات ارزشمندی را از تکنولوژی ساخت خود حاصل می‌آورند و همچنان مورد تحقیق و بررسی‌اند. این پژوهش بر آن است تا ویژگی‌های ساختاری و ظاهری کاغذهای دو نسخه‌خطی اولیه متعلق به قرن 5 ه.ق را بررسی نماید. برای این منظور مطالعات کتابخانه‌ای، اطلاعات توصیفی پیرامون کاغذهای تاریخی را فراهم آورد و از طریق آزمون‌های میکروسکوپی نوری و پلاریزان، میکروشیمیایی و دستگاهی SEM_EDX ماهیت وجودی مواد آلی و معدنی تعیین گشت. ویژگی بصری و ظاهری کاغذها با استفاده از دستگاه‌های رنگ‌سنجی و صفحات نوری بررسی شد. نتایج نشان می‌دهند که الیاف گیاهان کتان و شاهدانه الیاف پایه‌ای و سلول‌های همراه آنان فیبرهای جانبی ماده سازنده در کاغذهای این نسخ خطی هستند. وجود سلول‌های همراه گیاهی همچون آوندها و پارانشیم‌ها در این کاغذها موید استفاده از خود گیاه در تهیه کاغذهای این نسخ خطی است. مواد معدنی در تصاویر SEM و در تطبیق با داده‌های EDX وجود کربنات کلسیم (آهک) و احتمالا گل سفید و یا ماده قلیایی شُخار را نشان می‌دهند که ساختاری متفاوت از شکل کریستال‌های گیاهی ستاره‌ای اگزالات کلسیم شاهدانه دارند. عدم وجود خطوط زنجیره‌ای، حضور خطوط موازی منحرف و با فاصله زیاد از یکدیگر و پراکندگی غیریکنواخت خمیر در کاغذهای هر دو نسخه‌خطی مبیّن اولین قالب‌های کاغذسازی است. ضخامت کاغذها در مقطع عرضی نسبتاً زیاد است و و پوشش سطحی هر دو کاغذ از آهار نشاسته گندم و برنج برخوردار است. کاغذ نسخه خطی 5922 تیره‌تر از نسخه خود رنگ 345 است و دارای لکه‌های آهن دار است و از میزان کم آهار نشاسته برنج بهره‌مند شده است.
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
