هرچند که در دو دهۀ اخیر، میزان کاوش  ها و بررسی  های باستان  شناسی انجام‌شده در شهرستان طارم علیا رشد قابل  توجهی یافته است، اما با توجه به موقعیت جغرافیایی ویژۀ این شهرستان، در حکم حلقۀ ارتباطی میان نواحی مرکزی، غربی و شمالی کشور، این منطقه نیازمند پژوهش  های باستان  شناسی بیشتری است. پژوهش حاضر که بر اساس داده  های حاصل از بررسی میدانی باستان  شناسی و مطالعات کتابخانه  ای و تهیۀ نقشه  های GIS به انجام رسیده است، برای نخستین بار به تجزیه  و  تحلیل الگوی استقرار 14 محوطه و اثر باستانی مربوط به دوره  های اشکانی و ساسانی در حوضۀ جنوبی رود قزل  اوزن، در محدودۀ بخش چورزق شهرستان طارم علیا، شامل دهستان-های چورزق و دستجرده اختصاص دارد. مسئله اصلی مرتبط با منطقۀ موردمطالعه، فقدان اطلاعات جامع و وجود یک شکاف دانشی در ارتباط با استقرارهای دوران تاریخی در این حوضه است. هدف از این پژوهش مطالعۀ الگوی پراکنش محوطه  های دوران اشکانی و ساسانی در محدودۀ بخش چورزق طارم علیا است. این پژوهش در پی یافتن پاسخ به پرسش  هایی در ارتباط با بررسی تأثیر عوامل محیطی و جغرافیایی بر شکل  گیری محوطه  های موردمطالعه، الگوی معیشتی ساکنان و مقایسۀ سفال  های منطقه موردمطالعه با مناطق همجوار در دوران اشکانی و ساسانی است. نتیجۀ این پژوهش نشان می  دهد که پراکنش محوطه  های این منطقه متأثر از عوامل تعیین  کننده  ای چون میزان ارتفاع، دسترسی به منابع آبی، شیب زمین، راه  ها و نوع کاربری اراضی بوده است، به گونه  ای که باوجود تنوع اقلیمی منطقه، محوطه  های محدودۀ موردمطالعه اغلب در ارتفاع نسبتاً کم و شیب ملایم، در امتداد درۀ رود قزل-اوزن و دیگر رودهای منطقه، در نقاطی که برای فعالیت  های کشاورزی و باغداری مستعد بوده  اند، شکل گرفته  اند. بعلاوه با توجه به وضعیت توپوگرافی خاص منطقه که عبور و مرور را صرفاً از طریق دره  های میان ارتفاعات، در امتداد مسیر رودها امکان  پذیر می  سازد، به نظر می  رسد که راه  های باستانی نیز بر جاده  های ارتباطی امروزی منطبق یا بسیار به آن نزدیک بوده است.