سال 9، شماره 1 - ( 1402 )
سال 9 شماره 1 صفحات 166-151 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Daneshzadeh R, pourtahmasi K, Oladi R, Rahmani G. Comparing the Dating of Mazandaran’s Saqanefars Using Dendrochronology and Thermoluminescence Methods.(Case Study: Qaemshahr City). JRA 2023; 9 (1) :151-166
URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-372-fa.html
URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-372-fa.html
دانش زاده رضا، پور طهماسی کامبیز، اولادی رضا، رحمانی غلامرضا. مقایسه سالیابی سقانفارهای مازندران با روش‌های گاه‌شناسی درختی و ترمولومینسانس (مطالعه موردی: شهرستان قائم‌شهر). پژوهه باستان سنجی. 1402; 9 (1) :151-166
1- گروه علوم و صنایع چوب و کاغذ، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران ، reza.daneshzadeh@ut.ac.ir
2- گروه علوم و صنایع چوب و کاغذ، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
3- پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی، پژوهشگاه میراث فرهنگی ، تهران، ایران
2- گروه علوم و صنایع چوب و کاغذ، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
3- پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی، پژوهشگاه میراث فرهنگی ، تهران، ایران
چکیده: (1340 مشاهده)
سقانفار، بنائی چوبی در استان مازندران بوده که دارای کاربردی مذهبی می‌باشد. با توجه به اهمیت تاریخی و فرهنگی سقانفارهای مازندران، مطالعات سالیابی مطلق با روش‌های علمی و قابل استناد بر روی آن‌ها صورت نگرفته است و پژوهش‌ها عمدتاً بر روی نقاشی‌های درون آن و یا معماری آن‌ها بوده است. در این پژوهش، برای نخستین بار در کشور، قدمت دو سقانفار شهرستان قائم‌شهر (وسطی‌کلا و سیدابوصالح) با روش‌های گاه‌شناسی درختی و ترمولومینسانس تعیین شدند. در این روش ابتدا از تیرها و ستون های سازه دو سقانفار با مته رویش سنج و عکسبرداری از مقاطع نمونه برداری انجام شد. آنگاه نمونه‌های چوبی تهیه شده زیر دستگاه اندازه گیری LINTAB با دقت یکصدم میلیمتر اندازه گیری شدند و نمونه های تصویری با نرم‌افزار ImageJ اندازه گیری شدند. برای ارزیابی ترمولومینسانس، نمونه‌هایی از آجرهای پی سقانفار تهیه و برای تاریخ‌گذاری به آزمایشگاه منتقل شدند. در بررسی گاه‌شناسی درختی به کمک تطابق سری زمانی مرجع از پهنای حلقه‌های رویش بلوط منطقه گرگان با نمونه‌های مستخرج از سقانفارها مشخص شد که این بناها در دوره قاجار (وسطی کلا، 1856 میلادی و سیدابوصالح، 1881 میلادی) ساخته شدند و در دوره‌های تاریخی پس از آن، مرمت و حتی دستخوش تغییرات ازنظر ابعاد گردیدند. نتایج آزمایش‌های ترمولومینسانس انجام‌شده برروی آجرهای پی سقانفارها با نوسان پنج‌ساله، قدمت مورد سقانفار سیدابوصالح را 140 سال (زمان ساخت بنای اصلی) و قدمت سقانفار وسطی کلا را 50 سال (زمان ساخت بنای الحاقی) تعیین نمود. مقایسه این دو روش با هم نشان داد که درصورت وجود نمونه‌های چوبی مناسب برای استفاده در تکنیک گاه‌شناسی درختی، این روش از دقت بالاتری برخودار خواهد بود.
یاداداشت علمی: پژوهشي |
موضوع مقاله:
باستان سنجی
دریافت: 1402/4/31 | پذیرش: 1402/7/4 | انتشار: 1402/7/19 | انتشار الکترونیک: 1402/7/19
دریافت: 1402/4/31 | پذیرش: 1402/7/4 | انتشار: 1402/7/19 | انتشار الکترونیک: 1402/7/19
فهرست منابع
1. Akhgari M, Amirkalai I. Saqanefar the religious and traditional monument of Mazandaran. Iranian Culture and People Quarterly. 2004; 15:108-85. [in persian] ]اخگری، محمد ؛ امیرکلائی، ابراهیم. سقانفار یادمان مذهبی و سنتی مازندران.. فصلنامه فرهنگ و مردم ایران. 1383؛ 5: 108-85.[
2. Christopoulou A, Gmińska-Nowak B, Özarslan Y, Ważny T. Aegean trees and timbers: dendrochronological survey of the island of symi. Forests. 2020 Nov 27; 11(12):1266. [DOI:10.3390/f11121266]
3. Azizpour-Shobi A, Hashempour P, Nejadebrahimi A. A research on the cultural context of architecture from Nefar to Saqanefar. Islamic Architecture Research Quarterly. 2021; 2(9): 39-60. [in persian] ]عزیزپور شوبی، عارف؛ هاشم پور، پریسا؛ نژاد ابراهیمی احد.. جستاری برشناخت زمینه فرهنگی معماری از نفار تا سقانفار. فصلنامه پژوهش‌های معماری اسلامی. 1400؛ 9(2): 60-39.[ [DOI:10.52547/jria.9.2.39]
4. Daneshzadeh R. Chronology and identification of the woods used in Saqanefar buildings of Mazandaran Case Study Qaemshahr. Tehran, 2022. [in persian] ]دانش زاده، رضا. »گاه‌شناسی و گونه شناسی چوب های به کار رفته در سقانفارهای مازندران مطالعه موردی قائم شهر «. رساله دکتری تخصصی بیولوژی و آناتومی چوب، دانشگاه تهران. 1401. [
5. Dykeman D, Towner Rh, Feathers Jk. Tree-Ring and thermoluminescence dating: Evaluating methods for confidently dating protohistoric Navajo sites. American antiquity. 2002; 67:145-164 [DOI:10.2307/2694883]
6. Hannah M, Herrick C, Baisan H. Dendrochronology At The Mission Sanxavier Del Bac Convento (Tucson, Arizona, Usa). Journal of Archaeological Science. 2019; 25: 40-46. [DOI:10.1016/j.jasrep.2019.03.029]
7. Kalantar A. Analytical functionalism of Mazandaran saqanefars based on themes of decorations with the approach of didactic literature. Negareh. 2019; 56: 78-71. [in persian] ]کلانتر، علی اصغر. کارکردشناسی تحلیلی سقانفارهای مازندران براساس مضامین تزئینات با رویکرد ادبیات تعلیمی. نگره. 1399؛ 56: 78-71.[ [DOI:10.1016/j.tice.2018.12.005]
8. Mahmoudi F. Investigation of pictorial themes of Qajar period art in the motifs of Saqanefars of Mazandaran. Journal of Fine Arts, 2011; 36: 76-67. [in persian] ]محمودي، فتانه . بررسي مضامين تصويري هنر دوره قاجار در نقوش سقانفارهاي مازندران. نشریه هنرهای زیبا. 1390؛ 36: 76-67.[ [DOI:10.3406/russe.2011.2445]
9. Mauro B, Jarno B. Dendrochronological Analysis of the Timber Structure of the Church of the Nativity in Bethlehem. Journal of Cultural Heritage. 2012; 13: 54-60 [DOI:10.1016/j.culher.2012.10.002]
10. Memarian GH, Ahmad P. A look at the native architecture of the Saqanefars. Safa. 2012; 58: 44-29. [in persian] ]معماریان، غلامحسین؛ پیرزاد، احمد. نگاهی به معماری بومی سقانفارها. صفا: 1391؛ 58: 44-29.[
11. Panagiotis M, Anastasia C, Amalia M, Barbara GN, Eleftheria T, Tomasz W. Interpreting The Story Old Timber Can Tell: An Example From A Venetian Building In Nafplio. International Journal of Architectural Heritage. 2021; Doi: 10.1080/15583058.2021.1963505 [DOI:10.1080/15583058.2021.1963505]
12. Pirnia MK, Memarian GH. Iranian architectural stylistics.Tehran: Sarosh Danesh. 2008. [in persian] ]پیرنیا، محمدکریم؛ معماریان، غلامحسین. سبک‌‌شناسی معماری‌‌ایرانی. تهران: سرو‌ش دانش. 1387.[
13. Rahimzadeh M. Saqanefars a type of ritual architecture. Journal of Endowment of Eternal Heritage. 1993; 5: 136-132. [in persian] ]رحیم زاده، معصومه. سقانفارها، نوعی معماری آئینی. نشریه وقف میراث جاویدان. 1372؛ 5: 136-132.[
14. Rahimzadeh M. Saqatalars of Mazandaran. Tehran: Publications of Iran's Cultural Heritage Organization.2003. [in persian] ]رحیم‌زاده، معصومه. سقاتالارهای مازندران. تهران: انتشارات سازمان میراث فرهنگی کشور. 1382. [
15. Rahimzadeh M. Saqatalars of Mazandaran Babol region a facet of ritual architecture. Tehran: Iran's Cultural Heritage Organization. 2004. [in persian] ]رحیم‌زاده، معصومه. سقاتالارهای مازندران منطقه بابل وجهی از معماری آیینی. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور. 1383.[
16. Rafiei Z. The process of evolution of nefar in mazandaran native architecture. Bagh Nazar, 2011;8 (19): 64-55. [in persian] ]رفیعی، زهرا. روند تحولات نفار در معماری بومی مازندران. باغ نظر. 1390؛ 8 (19): 64-55. [
17. Shirazi M. Dating of the Red Mosque of Bonab by tree chronology method. Tabriz. 2013. [in persian] ]شیرازی، مرجان. »سالیابی مسجد قرمز بناب به روش گاه‌شناسی درختی «. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه هنراسلامی تبریز، 1393.]
18. Zamrashidi H. Iranian architecture traditional material. Tehran. Zomorod, 1994. [in persian] ]زمرشیدی، حسین..معماری ایران مصالح شناسی سنتی. تهران: زمرد. 1373. [
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
