سال 7، شماره 2 - ( 1400 )
سال 7 شماره 2 صفحات 35-17 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Hosseini Someah M, Azadi Boyaghchi M, Pourtahmasi K, Afsharpour M, Nejad Ebrahimi S. (2021). Identification and Comparison between Non-Woody Plant Fibers (Flax, Hemp, Kenaf And Cotton) with Manuscript Paper Fibers of The 5th, 7th to 12th Centuries AH, Belonging to the Malek National Library and Museum. JRA. 7(2), 17-35. doi:10.52547/jra.7.2.17
URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-274-fa.html
URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-274-fa.html
حسینی صومعه محدثه، آزادی بویاغچی مهرناز، پورطهماسی کامبیز، افشارپور مریم، نژادابراهیمی صمد. شناسایی و مقایسه میان الیافِ گیاهیِ غیرچوبی (کتان،شاهدانه،کنف و پنبه) با الیافِ کاغذهایِ نسخ خطی قرون 5، 7 الی 12 ه.ق متعلق به موزه ملی ملک پژوهه باستان سنجی 1400; 7 (2) :35-17 10.52547/jra.7.2.17
محدثه حسینی صومعه1 
، مهرناز آزادی بویاغچی*2 
، کامبیز پورطهماسی3 ، مریم افشارپور4 ، صمد نژادابراهیمی5
، مهرناز آزادی بویاغچی*2 ، کامبیز پورطهماسی3 ، مریم افشارپور4 ، صمد نژادابراهیمی5
1- دانشکده حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران
2- گروه مرمت آثار، دانشکده حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران ،m.azadi@aui.ac.ir
3- گروه علوم و صنایع چوب و کاغذ، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
4- گروه شیمی معدنی، پژوهشگاه شیمی و مهندسی شیمی ایران، تهران، ایران
5- گروه فیتوشیمی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2- گروه مرمت آثار، دانشکده حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران ،
3- گروه علوم و صنایع چوب و کاغذ، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
4- گروه شیمی معدنی، پژوهشگاه شیمی و مهندسی شیمی ایران، تهران، ایران
5- گروه فیتوشیمی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
چکیده: (2216 مشاهده)
کاغذهای تاریخی متشکل از الیاف گیاهان غیرچوبی هستند، الیافی که تنها در منابعی انگشت شمار به آنان اشاره شده است. این پژوهش بر آن است تا تنوع و بیشترین نوع الیاف گیاهی مورد استفاده در نمونه کاغذهای نسخ خطی قرون 5، 7 الی 12 ه.ق را از طریق تطبیق با نمونه گیاهان موجود بررسی کند. بنابراین با استناد به منابع کتابخانه‌ای در خصوص بیشترین گیاهان مورد استفاده در کاغذسازی، جمع آوری گیاهان غیرچوبی و بررسی الیاف آنان با مرفولوژی الیاف کاغذهای نسخ خطی موجود در موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک داده‌ها را گردآوری می‌نماید. این داده‌ها بر پایه روش‌های آزمایشگاهی و از طریق معرف میکرو شیمیایی و بررسی‌های میکروسکوپی نوری و پلاریزان بدست آمدند که در نهایت به توصیف، تحلیل و دسته‌بندی انواع الیافِ سازنده در نمونه کاغذهای این پژوهش منتهی شدند. نتایج مطالعات نشان دادند که الیاف گیاهی کتان، شاهدانه، کنف در دو دسته فیبرهای چوبی و پوستی از یکدیگر متمایزند اما این تفاوت پایدار نیست و گاهی از استاندارهای بیومتری الیاف تبعیت نمی‌کند و گاهاً شباهت‌هایی، به ویژه در میان الیاف پوستی‌شان مشاهده می‌گردد. در نمونه کاغذهای مطالعاتی نیز، عمده مواد تشکیل دهنده فیبرهای پوستی گیاهان کتان، شاهدانه و الیاف لینتِ میوه گیاه پنبه حضور دارند و نشانه‌ای از حضور الیاف کنف در میان کاغذهای این نسخ خطی نیست. در خمیر همه این کاغذها، فیبرهای چوبی و سلول‌های همراه به ندرت وجود دارند که کار شناسایی الیاف گیاهی را دشوار می‌سازند، اما حضورشان نقش موثری در امر شناسایی و تشخیص صحیح الیاف گیاهی دارد.
واژه‌های کلیدی: گیاهان غیرچوبی، گیاه کتان، گیاه شاهدانه، گیاه کنف، گیاه پنبه، الیافِ کاغذ، نسخ خطی پارسی و عربی
یاداداشت علمی: پژوهشي |
موضوع مقاله:
باستان سنجی
دریافت: 1400/5/25 | پذیرش: 1400/9/30 | انتشار: 1400/10/4 | انتشار الکترونیک: 1400/10/4
دریافت: 1400/5/25 | پذیرش: 1400/9/30 | انتشار: 1400/10/4 | انتشار الکترونیک: 1400/10/4
فهرست منابع
1. Lienardi A, Damme P V. Manual book of protection, maintenance and restoration of paper. Mashhad: Astan-e-Qods Razavi; 2000. [in Persian]. [لیه ناردی آن، فیلیپ وان دم. راهنمای حفاظت، نگهداری و مرمت کاغذ. مشهد: مؤسّسه انتشارات آستان قدس رضوی؛ 1379.]
2. Loveday H. Islamic paper: A Study of the Ancient Craft. London: pub; 2001.
3. Isenberg I. H. Papermaking fibers. Journal of Economic Botany. 1956; 10(2):176-193. [DOI:10.1007/BF02985327]
4. Bloom J. M. Paper Before Print (The History and Impact of Paper in the Islamic World). London: Yale University Press; 2001.
5. Hunter D. Paper making: The History and Technique of an Ancient Craft. New York: Dover pub; 1978.
6. Durkin- Meisterenst D, Friedrich M, Hahn O, Helman-Wazny A, Noller R, Raschmann Simone- Ch. Scientific methods for philological scholarship: Pigment and paper analyses in the field of manuscriptology. Journal of cultural heritage. 2015; 17:7-13. [DOI:10.1016/j.culher.2015.06.004]
7. Porter Y. Painters, paintings and book: an essay on Idno- Persian technical literature, 12-19th Centuries. Tr. Rajabi Z. Tehran: Matn works of art pub. 1994. [in Persian]. [پورتر ایو. آداب و فنون نقاشی و کتاب‌آرایی. برگردان زینب رجبی، تهران: نشر آثار هنری متن؛ 1389.]
8. Afshar Iraj. Paper on Iranian Life and Culture. Tehran: Written Heritage; 2011. [in Persian]. [ افشار ایرج. کاغذ در زندگی و فرهنگ ایرانی. تهران: میراث مکتوب؛1390.]
9. Petrushevsky E p. Agriculture and land relations in Iran in Mongol era (centuries 13 & 14). Tr. Keshavarz K. Tehran: social research and studies institute of Tehran University pub; 1965. [in Persian]. [پطروشفسکی ایلیا. پ. کشاورزی و مناسبات ارضی در ایران عهد مغول ( قرن های 13و 14 میلادی). ترجمه کریم کشاورز. تهران: انتشارات مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران؛ 1344.]
10. Zarshenas Z. Medicine in Ancient Iran. Quarterly Journal of Medical History. 2009; 1(1). [in Persian]. [زرشناس زهره. پزشکی در ایران باستان. فصلنامه تاریخ پزشکی، 1388. 1(1): 17-8 .]
11. Bahar M. Bundahesh. Tehran: Tous; 2001. [in Persian]. [بهار مهرداد. بندهش. تهران: توس؛ 1380.]
12. Watson Androw M. Agricultural innovations in the early centuries of Islam. Tr. Naseri F., Kouchaki A. Mashhad: Astan-e-Qods Razavi Pub; 1995. [in Persian]. [ واتسون اندرو ام. نوآوری های کشاورزی در قرون اولیه اسلام. ترجمه فرشته ناصری و عوض کوچکی. چاپ اول. مشهد: مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی؛ 1374.]
13. Khafi Shahab al-Din Ab. (Hafez Abrou). Geography book of Hafez Abrou (vol.2) including historical geography of Mediterranean region, Armenia, Farangestan, Jazireh, Iraq, Khozestan and Fars, Introduction, revised by Sajadi S. Tehran: Ayineh Miras, related to Miras Maktoub pub; 1999. [in Persian]. [خوافی(حافظ ابرو) شهاب الدین عبدالله. کتاب جغرافیای حافظ ابرو ( جلد دوم) مشتمل بر جغرافیای تاریخی مدیترانه، ارمنستان، فرنگستان، جزیره، عراق، خوزستان و فارس، مقدمه، تصحیح و تحقیق صادق سجادی. چاپ اول. تهران: انتشارات آیینه میراث وابسته به مرکز نشر میراث مکتوب؛ 1378.]
14. Nasri Heravi Abou Qasem ibn Y. Arshad-o-Zerae (921 AH). Cooperation Moshiri M. Tehran: Amir Kabir Pub;1967. [in Persian]. [نصری هروی ابو قاسم بن یوسف. ارشادالزراعه (در سال 921هجری قمری). باهتمام محمد مشیری. چاپ اول. تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر؛ 1346.]
15. Ouhadi Beliani T. Sermeh Soleimani (Persian to Persian dictionary). Edited by Moddbari M. Tehran: University Publishing Center; 1985. [in Persian]. [اوحدی بلیانی تقی‌الدین. سرمه سلیمانی (فرهنگ فارسی به فارسی). به تصحیح و حواشی محمود مدبّری. تهران: مرکز نشر دانشگاهی؛ 1364.]
16. Kiani Deh Kiani S, Kiani Qaleh Sardi F. Investigation of forgotten fibrous plants (jute, ramie, kenaf, hemp). International Conference on Sustainable Development, Strategies and Challenges focusing on agriculture, natural resources, environment and tourism; 2014. Tabriz. [in Persian]. [کیانی ده کیانی صمد، کیانی قلعه سردی فریدون. بررسی گیاهان لیفی فراموش شده ( ژوت، رامی، کنف، شاهدانه). کنفرانس بین المللی توسعه پایدار، راهکارها و چالش ها با محوریت کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست و گردشگری. تبریز؛ 1393.]
17. Shabanalizadeh F. Replacement of fibers of core and stem of kenaf with broadleaves to make MDF. Gorgan: University of agricultural science and natural resources; 2011. [in Persian]. [شعبانعلی زاده فهیمه. امکان جایگزینی الیاف مغز و ساقه کنف با الیاف پهن برگان در ساخت MDF. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان: دانشکده مهندسی چوب و کاغذ.1390.]
18. Malekian H. Identification of fibers of old paper samples of Samarqandi. Isfahan: Atr University; 1995. [in Persian]. [ملکیان حمید. شناسایی الیاف نمونه های کاغذهای قدیمی سمرقندی. پایان نامه کارشناسی ارشد مرمت اشیاء فرهنگی و تاریخی، اصفهان: دانشگاه هنر : دانشکده حفاظت و مرمت؛ 1374.]
19. Sisko Mو Pfaffli I. Fiber Atlas Identification of Papermaking Fibers. New York: College of Environmental Science and Forestry Syracuse; 1995.
20. Catling M. D, Grayson E. J. Identification of Vegetable Fibers. London and New York; 1982. [DOI:10.1007/978-94-011-8070-2]
21. Bergfjord Ch, Holst B. A procedure for identifying textile bast fibers using microscopy: Flax, Nettle/Ramie, Hemp and Jute. Journal of Ultramicroscopy 2010; 110: 1192-1197. [DOI:10.1016/j.ultramic.2010.04.014]
22. Haugane E, Holts B. Flax look-alikes: Pitfalls of ancient plant fiber identification. Archaeometry 2014; 56: 951-960. [DOI:10.1111/arcm.12054]
23. Hosseini S Zia-ud-D. Morphology of fibers in wood and paper pulp. Gorgan: University of Agricultural Sciences and Natural Resources Pub; 2000. [in Persian]. [حسینی سید ضیاء الدین. مرفولوژی الیاف در چوب و خمیر کاغذ. گرگان: انتشارات دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان؛ 1379.]
24. Franklin G.L. Preparation of thin sections of synthetic resins and wood-resin composites, and a new macerating method for wood. Nature 1945; 155(3924): 51-59. [DOI:10.1038/155051a0]
25. National Standard of Iran 9718. Paper and cardboard - analysis of paper and cardboard fibers - test method. Tehran: Iranian Institute of Standards and Industrial Research 2007; 48-1. [in Persian]. [استاندارد ملی ایران9718. کاغذ و مقوا- آنالیز الیاف کاغذ و مقوا- روش آزمون. تهران: مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران؛ 1386، 48-1.]
26. Dilek Dogul A, Grabner M. A staining method for determining severity of tension wood. 2010; 381-392. [DOI:10.3906/tar-0906-209]
27. Shi Ji-l, Li T. Technical investigation of 15th and 19th century Chinese paper currencies: Fiber use and pigment identification. Journal of Raman spectroscopy 2013; 892- 898. [DOI:10.1002/jrs.4297]
28. Van Schaik S, Helman- Wazny A, Noller R. Writing, painting and sketching at Dunhuang: assessing the materiality and function of early Tibetan manuscripts and ritual items. journal of Archaeological Science 2015; 53: 110-132. [DOI:10.1016/j.jas.2014.09.018]
29. Yum Hyejung. Traditional Korean paper-making: history, techniques and materials. Doctoral thesis, Northumbria University; 2008.
30. Pickering Kim L. Properties and performance of natural-fiber composites. England: The Institute of Materials, Minerals and Mining, Cambridge; 2008. [DOI:10.1533/9781845694593]
31. Hans Krassig. A. Cellulose structure, Accessibility and Reactivity. second edition, Gordon and Breach science pub; 1996. (Accessed: 28/08/2019) https://books.google.com/books
32. Lewin M. Handbook of fiber Chemistry. New York: Boca Raton London New York; 2007.
33. Wakelyn Phillip J., Bertoniere Noelie R., Dexter French A, Thibodeaux Devron P., Triplett Barbara A., Rousselle Marie-A, Goynes Wilton R., Vincent Edwards Jr., J, Hunter L, McAlister David D., Gamble Gary R. Cotton Fiber Chemistry and Technology. Boca Raton London New York: International Fiber Science and Technology; 2007. [DOI:10.1201/9781420015270.ch9]
34. Shariyatzadeh Ali A. Territory Coins of Iran (Collection of coins of Malek Astan Quds Museum). Tehran: Cultural Institute of Pazineh Pub; 2011. [in Persian] [شریعت زاده علی اصغر. سکه‌های ایران زمین (مجموعه سکه‌های موزه ملک آستان قدس). تهران: مؤسسه فرهنگی انتشاراتی پازینه؛ 1390.]
35. Nikseresht Sigaroudi Mohammad R, Safdari Vahid R, Sepideh Dam Mohammad J, Hosseini Hashemi Seyed Kh. Investigation of the most important anatomical features in the identification of paper fibers. Iranian Journal of Wood and Paper Sciences Research 2011; 26(3): 563-545. [in Persian] [نیک سرشت سیگارودی محمد رضا، صفدری وحید رضا، سپیده دم محمّد جواد، حسینی هاشمی، سید خلیل. بررسی مهمترین ویژگی های آناتومی در شناسایی الیاف کاغذ. فصلنامه علمی - پژوهشی تحقیقات علوم چوب و کاغذ ایران 1390؛ 26(3): 563-545.]
36. Karabacek Joseph V. Arab paper. London: 1991.
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
