رهیافت باستان شناسی چشم‌انداز به منظور تبیین الگوی استقراری و فرهنگی حوضه کشف‌رود(دشت مشهد) از دوره نوسنگی تا مفرغ میانی - پژوهه باستان سنجی
سال 6، شماره 2 - ( 1399 )                   سال 6 شماره 2 صفحات 155-141 | برگشت به فهرست نسخه ها


XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Basafa H, Davari M S. Landscape Archaeological Approach to Explain the Settlement and Cultural Pattern of Kashfarud Basin (Mashhad Plain) from Neolithic to Middle Bronze. JRA 2020; 6 (2) :141-155
URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-253-fa.html
باصفا حسن، داوری محمدصادق. رهیافت باستان شناسی چشم‌انداز به منظور تبیین الگوی استقراری و فرهنگی حوضه کشف‌رود(دشت مشهد) از دوره نوسنگی تا مفرغ میانی. پژوهه باستان سنجی. 1399; 6 (2) :141-155

URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-253-fa.html


1- دانشگاه نیشابور ، hbasafa@gmail.com
2- دانشگاه نیشابور
چکیده:   (2145 مشاهده)
منظر فرهنگی پس از مطرح شدن برای اولین‌بار در سال 1920 در علوم بسیاری بکار رفت و در باستان شناسی، باستان شناسی چشم انداز را پدید آورد. رودخانه کشف‌رود اصلی‌ترین شریان حیاتی و منبع آب دشت مشهد محسوب می‌شود، از این‌رو حوزه کشف‌رود بدلیل وجود آثاری از دوره پارینه سنگی قدیم، به عنوان قدیمی‌ترین حوزه و چشم‌انداز فرهنگی ایران، همواره مورد توجه پژوهشگران بوده است. این منطقه به‌دلیل قرارگیری در میان سه حوضه فرهنگی جنوب‌غرب آسیای مرکزی، فلات مرکزی ایران و شمال‌شرق ایران، دارای موقعیت استراتژیک خاصی از نظر فرهنگی است که اغلب دوره‌های فرهنگی این منطقه به‌جز دوره پارینه سنگی، تا دهه اخیر ناشناخته بوده است. به همین جهت مطالعه عوامل موثر در شکل گیری و ظهور استقرارهای پیش ازتاریخ منطقه و همچنین بررسی چشم‌انداز آن جهت تبیین جدول گاهنگاری و شاخصه‌های فرهنگی منطقه، ضروری است. با این حال درک مدل پراکنش و عوامل موثر در شکل‌گیری استقرارهای پیش‌ازتاریخ حوضه کشف‌رود(دشت مشهد) همچنین چیستی شاخصه‌های فرهنگی منطقه و در نهایت تبیین مؤلفه‌های مشترک با محوطه‌های هم افق در سرزمین‌های همجوار اصلی‌ترین پرسش‌های پژوهش هستند. بنیان پژوهش حاضر، بررسی چشم‌انداز فرهنگی و جغرافیایی ادوار پیش ازتاریخ حوضه کشف‌رود در محدوده دشت مشهد، از دوره نوسنگی تا مفرغ میانی با تاکید بر وابستگی استقرارها به رودخانه کشف‌رود است که با ایجاد اکوسیستمی بارور و ایجاد بستری حاصلخیز، استقرارهای بشری را در حاشیه خود جذب کرده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد شرایط زیست محیطی مناسب و ساختار اکولوژیک منطقه جهت ارتباطات درون و برون منطقه‌ای، سبب شکل‌گیری و ظهور سیستم‌های زیستگاهی با هدف استفاده از منابع محیطی، از دوره پارینه سنگی تا به امروز در منطقه شده و دارای مؤلفه‌های فرهنگی مشترکی با حوزه‌های جنوب ترکمنستان، شمال شرق ایران و فلات مرکزی ایران می‌باشد.
متن کامل [PDF 1799 kb]   (732 دریافت)    
یاداداشت علمی: پژوهشي | موضوع مقاله: باستان سنجی
دریافت: 1399/5/20 | پذیرش: 1399/9/20 | انتشار: 1399/10/4 | انتشار الکترونیک: 1399/10/4

فهرست منابع
1. Labaf-Khaniki M. Landscape Archaeology. Bastanshaenasi, 2007; 2(4): 126-113. [In Persian] [لباف خانیکی میثم .باستان‏شناسی زمین سیما .باستان شناسی، 1385؛2(4)، 113-126.[
2. Abdi K. Human biology and its importance in archaeological research. Bastanshenasi va Tarikh. 2012; 16(31): 15-25. [In Persian] [عبدی کامیار .زیست‏بوم‏شناسی انسانی و اهمیت آن در پژوهش‏های باستان‏شناختی .باستان‏شناسی و تاریخ، 1380؛16(31)، 15-25.]
3. Soltani N, Aligolizadeh, Firooz Jai N. Analysis of the relationship between natural environment factors in the model of spatial distribution of settlements and population in the spring area of Hamadan. Jahad. 2012; 244-255: 90-98. [In Persian] [سلطاني نبي الله، عليقلي‏زاده، فيروز جايي ناصر .تحليل رابطه بين عوامل محيط طبيعي در الگوي توزيع فضايي سکونتگاه‏ها و جمعيت در ناحيه بهار همدان .جهاد، 1380؛ 244و245، 90-98.]
4. Shokouei H. New Perspectives on Urban Geography, Tehran: Samt; 1997. [In Persian] [شکويي حسين .ديدگاه‏هاي نو در جغرافياي شهري، سمت :تهران؛ 1373.]
5. Rahnamaei M,T. Environmental Capabilities of Iran, Ministry of Housing and Urban Development: Tehran; 2000. [In Persian] [رهنمایی محمد تقی .توان‏های محیطی ایران، وزارت مسکن و شهرسازی :تهران؛ 1370.]
6. Kohl PL, Francfort HP. Central Asia palaeolithic beginnings to the Iron Age= L'Asie centrale des origines à l'âge du fer. Ed. Recherche sur les civilisations; 1984.
7. Ricciardi RV. Archaeological survey in the upper Atrek valley (Khorassan, Iran): preliminary report. Mesopotamia Torino. 1980;15:51-72.
8. Kohl PL. Central Asia palaeolithic beginnings to the Iron Age, Tr. Hossein Ramezani and Maasomeh Moradiyan, Tehran: Samira; 2016. [In Persian] [کوهل فیلیپ .باستان‏شناسی آسیای مرکزی از دوره پارینه‏سنگی تا عصرآهن .ترجمه حسین رمضان‏پور و معصومه مرادیان، سمیرا :تهران؛ 1394.]
9. Yousefi zoshk R, Baghizadeh S. Application of Geographical Information Systems (GIS) in Analysis of Settlement Pattern; Case Study of Dargaz Plain's Sites From Neolithic Period to the End of Iron Age IV. Pazhoheshha-ye Bastan shenasi Iran. 2013: 2(2), 7-24. [In Persian] [یوسفی زشک روح الله، باقی‏زاده سعید. کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS)در تحلیل الگوی استقراری: مطالعه موردی محوطه‏های دشت درگز از دوره نوسنگی تا پایان عصرآهن. پژوهش‏های باستان‏شناسی ایران، 1391؛ 2(2)، 7-24.]
10. Hiebert FT, DYSON RH. Prehistoric Nishapur and the frontier between Central Asia and Iran. Iranica Antiqua. 2005 Apr;37(0):113-49. [DOI:10.2143/IA.37.0.120]
11. Ariai A, Thibault C. Nouvelles précisions à propos de l'outillage paléolithique ancien sur galets du Khorassan (Iran). Paléorient. 1975;3(1):101-8. [DOI:10.3406/paleo.1975.4191]
12. Labaf Khaniki RA. Review of the activities of Greater Khorasan from the beginning until now. Proceedings of the Conference on Eighty Years of Iranian Archeology. ICHTO; 2012: 137-185. [in Persian]. [لباف خانیکی رجبعلی. مروری بر فعالیت‏های خراسان بزرگ از آغاز تا کنون. در مجموعه مقالات همایش هشتاد سال باستان‏شناسی ایران. پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی. تهران؛ 1391، صص137-158.]
13. Jamialahmadi M, Nasab HV, Nashli HF, Beshkani A. Kashafrud revisited: discovery of new Palaeolithic sites in north-eastern Iran. Antiquity. 2008 Sep;82(317).
14. Habibi KH, SheikhBaglu B, Eshghi AA & Toghrae M. Evidence of prehistoric cultures of Central Asia in the northeastern region of Iran based on a methodical study of Tape Naderi. The Second National Archaeological Conference of Iran; 2016: Mashhad. [In Persian]. [حبیبی سید خلیل، شیخ بگلو اسلام، بابک، عشقی علی‏اکبر، طغرایی محمود. شواهد فرهنگ‏های پیش‏ازتاریخی آسیای مرکزی در منطقه شمال شرقی ایران براساس بررسی روشمند تپه نادری طرق. مقاله ارائه شده در دومین همایش ملی باستان شناسی ایران، آبان ماه، 1394؛ موزه بزرگ خراسان :مشهد.]
15. Davari MS, Basafa H & Toghraei M. Kashafrud River (Mashhad plain) from the Neolithic to the Middle Bronze Age. Journal of Archaeological Studies. 2020; 12(3): 43-66. doi: 10.22059/jarcs.2020.290461.142792. [In Persian] [داوری محمدصادق، باصفا حسن، طغرایی محمود .تبیین گاهنگاری نسبی و ارزیابی نظام‏های فرهنگی پیش ازتاریخ حوضه کشف‏رود)دشت مشهد) از دوره نوسنگی تا مفرغ میانی .مطالعات باستان شناسی، 1399؛ 3(23): 66-43.]
16. Mazari Moghaddam H. Analysis of Cultural Landscape and Patterns of Iron Age Establishment in Mashhad (Kashfarrood Basin). Master Thesis in Archeology, University of Neyshabur, Faculty of Literature and Humanities. [Unpublished] [In Persian] [مزاری‏مقدم حسین .تحلیل چشم‏انداز فرهنگی و الگوهای استقرار عصرآهن دشت مشهد )حوضه کشف‏رود) ]منتشر نشده[ پایان نامه کارشناسی ارشد باستان شناسی، دانشگاه نیشابور، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.]
17. Davari M S. An Explanation of relative chronology and remote sensing studies in order to analyze the cultural and geographical landscape of the prehistoric areas of Kashfroud Basin (Mashhad city) from Neolithic to Bronze Age. Master Thesis in Archeology, University of Neyshabur, Faculty of Literature and Humanities. [unpublished] [In Persian] [داوری محمدصادق .تبیین گاهنگاری نسبی و مطالعات سنجش از راه دور به‏منظور تحلیل چشم‏انداز فرهنگی و جغرافیایی محوطه‏های پیش‏ازتاریخ حوضه کشف‏رود )شهرستان مشهد) از دوره نوسنگی تا مفرغ پایانی ]منتشر نشده[. پایان‏نامه کارشناسی ارشد رشته باستان شناسی، دانشگاه نیشابور، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.]
18. Afanasiev GE. Landscape Archaeology through Europe: problems, methods and Techniques. 1995; http://WWW-gtarpa.usc.es.
19. Alizadeh A. Theory and practice in archeology, Gozareshhaye Bastanshenasi Iran 3, Tehran: Cultural Heritage Research Institute; 2003. [In Persian] [علیزاده عباس. نظریه و عمل در باستان‏شناسی .گزارش‏های باستان‏شناسی 3، پژوهشگاه میراث فرهنگی :تهران؛ 1383.]
20. Amirlu E. A look at the ancient stone cultures of Iran. Bastanshenasi Va Tarikh. 1997; 1(1): 13-30. [In Persian]. امیرلو عنایت الله .نگاهی به فرهنگ‏های کهن سنگی ایران .باستان‏شناسی و تاریخ، 1365؛ 1(1): 13-30.]
21. Biglari F. A review of the archeology of the Paleolithic period of Khorasan. A new key on the archeology of Khorasan; a selection of archaeological findings and historical-cultural treasures of Khorasan (by Meysam Labaf Khaniki). ICHTO. 2014; 1(1): 16-24. [In Persian]. [بیگلری، فریدون .مروری بر باستان شناسی دوران پارینه‏سنگی خراسان با تأکید بر محوطه‏های کشف‏رود .به کوشش میثم لباف خانیکی. گذری بر باستان‏شناسی خراسان، 1394؛1(1)، 5-17.]
22. Sarianidi VI. Central Asia; Food producers and other Neolithic communities in Iran and beyond Jeyhun: East Iran, Central Asia, Soviet :union:, Afghanistan. Part I. Vol. (1), Translated by Sadegh Malek Shahmirzadi, On the Tarikh Tamadonhaye Asiyaye Markazi (Book from UNESCO), Tehran: Ministry of Printing and Publishing Foreign; 2009. [In Persian] [ساریانیدی ویکتور .آسیای مرکزی؛ تولیدکنندگان غذا و سایر جوامع دوران نوسنگی در ایران و ماورای جیحون: شرق ایران، آسیای مرکزی، شوروی، افغانستان .بخش اول، جلد اول، مترجم صادق ملک شهمیرزادی، در تاریخ تمدن‏های آسیای مرکزی (کتابی از یونسکو)، مؤسسه چاپ و انتشارات وزارت خارجه :تهران؛ 1379.]
23. Sajjadi SM. Archaeology of central Asia. Tehran: Samt; 2016. [in Persian]. [سیدسجادی سید منصور .باستان‏شناسی آسیای مرکزی. جلد اول، سمت :تهران؛ 1395.]
24. Vahdati Nasab H, Nikzad M. A New Look at the Neolithization of the Southeastern of the Caspian Sea. Pazhoheshha-ye Bastan shenasi Iran. 2016; 6(11): 7-24. doi: 10.22084/nbsh.2016.1736. [In Persian] [وحدتی‏نسب حامد، نیک‏زاد میثم .تأملی بر فرایند نوسنگی شدن در منطقه جنوب شرق دریای مازندران و فلات مرکزی ایران .پژوهش‏های باستان‏شناسی ایران، 1395؛ 6(11): 7-24.]
25. Ramezanpour H, Garazhian O, Valipour H. Neolithic and Neolithization of the Eastern Mazandaran Lowlands: Based on New Archaeological Surveys. Pazhoheshha-ye Bastan shenasi Iran. 2013; 3(4): 97-116. [In Persian] [رمضان‏پور حسین، گاراژیان عمران، ولی‏پور حمیدرضا .نوسنگی و نوسنگی شدن در سرزمین‏های پست شرق مازندران براساس بررسی‏های باستان‏شناختی .پژوهش‏های باستان شناسی ایران، 1392؛4(3)، 97-116.]
26. Roustaei K. Read an article (2). Bastanpazhohi. 2018; (7): 216-226. [In Persian][روستایی کوروش .خوانش یک مقاله .(2) ضمیمه معرفی و نقد کتاب، مجله باستان پژوهشی، 1396؛ 7(20)، 216-226.]
27. Sarianidi VI, Kowalski LH. The lapis lazuli route in the ancient east. Archaeology. 1971 Jan 1;24(1):12-5.
28. Mellaart J. The Neolithic of the Near East: with 164 illustr. 1975.
29. Kohl PL. The "world-economy" of West Asia in the Third Millennium BC. Istituto universitario orientale; 1979.
30. Vahdati AA. Khorasan in the Bronze and Iron Age. Gozari bar Bastanshenasi Khorasan (ICHTO). 2016; 1(1): 37-47. [in Persian]. [وحدتی علی اکبر .عصر مفرغ و آهن در خراسان )3000تا500ق.م .(به کوشش میثم لباف خانیکی. گذری بر باستان‏شناسی خراسان، 1394، 1(1)، 37-47.]

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهه باستان سنجی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Journal of Research on Archaeometry

Designed & Developed by : Yektaweb