سال 6، شماره 2 - ( 1399 )
سال 6 شماره 2 صفحات 126-107 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Behroozifar D, Mehrafarin R, Saeedi M, Chaychi Amirkhiz A. (2020). Evaluation of Environmental Factors in the Formation of Parthian Settlements in Sarakhs Plain. JRA. 6(2), 107-126. doi:10.52547/jra.6.2.107
URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-233-fa.html
URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-233-fa.html
بهروزی فر داود، مهرآفرین رضا، سعیدی محمدرضا، چایچی امیرخیز احمد. ارزیابی عوامل محیطی در شکل گیری استقرارهای اشکانی دشت سرخس پژوهه باستان سنجی 1399; 6 (2) :126-107 10.52547/jra.6.2.107
1- دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
2- دانشگاه مازندران ،reza.mehrafarin@gmail.com
3- پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی سازمان مطالعه و تدوین (سمت)
4- پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری
2- دانشگاه مازندران ،
3- پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی سازمان مطالعه و تدوین (سمت)
4- پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری
چکیده: (2209 مشاهده)
دورۀ اشکانی در خراسان بیشتر از ادوار تاریخی ایران شناخته‌شده است؛ اما نیازمند کاوش های باستان شناسی مدون و هدفمندی است تا اطلاعات و داده های باستان شناختی محکم و استواری را در اختیار باستان شناسان قرار دهد. با توجه به خاستگاه اشکانیان در شمال شرق ایران، دشت سرخس هدف یک بررسی روشمند میدانی قرار گرفت تا از روند و چگونگی استقرار و تأثیرگذاری دوسویۀ طبیعت و انسان در منطقه، درک درستی حاصل شود. نتیجۀ این بررسی، شناسایی چهارده محوطۀ استقراری از این دوره بود که این تعداد، از منظر عوامل محیطی و وسعت محوطه ها، قابل‌تأمل و ارزیابی است. هم چنان‌که گفته شد، هدف و ضرورت این پژوهش بررسی و شناخت استقرارهای دوران اشکانی در این منطقه و مطالعه پیرامون مؤلفه ها و عوامل مؤثر در شکل گیری و الگوی پراکندگی محوطه ها در این حوزۀ جغرافیایی است. ازاین‌رو، محوطه های شناسایی‌شدۀ اشکانی دشت سرخس از منظر عوامل محیطی و شاخصه های مؤثر جغرافیایی مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند. در تحلیل داده ها، علاوه بر استفاده از روش های مرسوم در بررسی های میدانی و الگوهای استقراری، از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) استفاده شد. خروجی نقشه ها و داده های استقرارهای اشکانی منطقه نشان داد که از میان عوامل محیطی مؤثر در شکل گیری استقرارها، دوری و نزدیکی یا قرار گرفتن استقرارها در امتداد مسیر رودخانه ها (الگوی استقرار خطی)، راه های ارتباطی (نسا و جاده ابریشم)، ارتفاع و ناهمواری در مکان گزینی استقرارها در محدودۀ ارتفاعی بین 300 تا 1100 متر از سطح دریا و چگونگی پراکنش آن‌ها در دشت سرخس و همچنین ارتفاعات، در شکل گیری استقرارها بیشتر از سایر عوامل محیطی تأثیرگذار بوده اند. از مهم‌ترین نتایج بررسی حاضر، شناسایی و کشف استقرارهایی با آثاری غنی از دورۀ اشکانی و تحلیل شکل گیری آن‌ها بر مبنای عوامل و مؤلفه های محیطی و نیز بازسازی بخشی از فرهنگ اشکانی در شمال شرق خراسان و تأسیس گاه نگاری نسبی پارتیان دشت سرخس در چارچوب طبقه بندی، گونه شناسی و گونه شناختی نمونه های سفالین به‌دست‌آمده است.
یاداداشت علمی: پژوهشي |
موضوع مقاله:
باستان سنجی
دریافت: 1399/4/31 | پذیرش: 1399/8/8 | انتشار: 1399/10/4 | انتشار الکترونیک: 1399/10/4
دریافت: 1399/4/31 | پذیرش: 1399/8/8 | انتشار: 1399/10/4 | انتشار الکترونیک: 1399/10/4
فهرست منابع
1. Herring Ernie. Hamideh Chubak. Iranian pottery in the Parthian period. Tehran: Cultural Heritage Organization; 1391; p.26. [in Persian]. ] هرینگ ارنی. حمیده چوبک. سفال ایران در دوران اشکانی. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور؛ 1391؛ ص26.[
2. Fray Richard. Zahra Basti. History of Iran during the Parthian and Sassanid eras in Mesopotamia. Tehran: Organization for the Study and Compilation of University Humanities Books (Samt); 1389; p.22. [in Persian]. ] فرای ریچارد. زهرا باستی. تاریخ ایران در دوران اشکانی و ساسانی در بین‌النهرین. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)؛ 1389 ؛ ص22.[
3. Ebrahimi Zanganeh. Discovery record report. Tehran: Cultural Heritage Organization; 1384; p.8 [in Persian]. ] ابراهیمی زنگنه. گزارش ثبتی کشف رود. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور؛ 1384؛ ص 8 .[
4. Nami Hassan. Proposed analysis and chronology of Chapashloo hill town in Dargaz city; Northeast of Iran, Archaeological Research of Iran: February 2017; pp. 124-126. [in Persian]. ] نامی حسن. تحلیل و گاهنگاری پیشنهادی شهر تپه چاپشلو در شهرستان درگز ؛ شمال شرق ایران، پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران: بهمن 1396؛ص124-126.[
5. Basafa Hasan. Explain the pottery characteristics of the early Parthian period in the Kashfarud basin; Based on the typology of Ismail Abad hill pottery in Mashhad, Archaeological studies: 1397; Volume 10; Number; p 27. [in Persian]. ] باصفا حسن. تبیین شاخصه‌های سفالی اوایل دوره پارتی در حوضه کشفرود؛ بر اساس گونهشناسی سفال‌های تپه اسماعیل‌آباد مشهد، مطالعات باستان‌شناسی: 1397؛ دوره 10؛ شماره. ؛ ص27.[
6. Maab Consultants. Strategic and operational structure of tourism in Khorasan Razavi province: basic environmental studies; Cultural Heritage Organization of the country; 1389; p.1. [in Persian]. ] مشاورین مآب. طرح ساختار راهبردی و عملیاتی گردشگری استان خراسان رضوی: مطالعات پایه محیطی؛ سازمان میراث فرهنگی کشور؛ 1389؛ ص 1.[
7. Yousefian Morteza. Investigation of geomorphology units and its relationship with groundwater resources in Sarakhs plain: Master's thesis, Sabzevar Teacher Training University: Faculty of Geography; 1390; p. 3. [in Persian]. ] یوسفیان مرتضی. بررسی واحدهای ژئومورفولوژی و ارتباط آن با منابع آب زیرزمینی دشت سرخس: پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت‌معلم سبزوار: دانشکده جغرافیا؛ 1390؛ ص 3.[
8. Nami Hassan. Archaeological study of Parthian sites in Dargaz city; Northeast of Iran, Archaeological Studies: February 2017; p. 17. [in Persian]. ] نامی حسن. بررسی باستان‌شناسی محوطه‌های اشکانی شهرستان درگز ؛ شمال شرق ایران، مطالعات باستان‌شناسی: بهمن 1398؛ ص17.[
9. Rahbar Mahdi. Archaeological excavations of Dargaz Bandian; Archaeological reports; 1376; p.17. [in Persian]. ] رهبر مهدی. کاوش‌های باستان‌شناختی بندیان درگز؛ گزارش‌های باستان‌شناختی ؛ 1376؛ ص 17.[
10. Cellerino, A. 2008 La ceramica. in: Invernizzi, A., Lippolis, C. (eds.), Nisa Partica. Ricerche nel compleso monumentale Arsacide. Monografie di Mesopotamia IX. Le Lettere, Firenze, pp. 197-209.
11. Usmanova, ZI,1963. Erk-Kala (based on the materials of STACE 1955-1959) TUTAKE (ТЮТАКЭ) XI:20-94.
12. Binford, L. R. 1982 "The Archaeology of Place", Journal of Anthropological Archaeology, Vol. 1, PP. 5-31. [DOI:10.1016/0278-4165(82)90006-X]
13. Ashmore. W, 1999, Archaeologies of Landscape: Contemporary Perspectives, Oxford: Blackwell.
14. Geological Survey of Iran. Geological map of settlers and mercenaries; 1383. [in Persian]. ] سازمان زمین‌شناسی كشور. نقشه زمین‌شناسی خانگیران و مزدوران؛ 1383.[
15. Ministry of Energy. Sarakhs Groundwater Report; 1383; p.34. [in Persian]. ] وزارت نيرو. گزارش آب‌های زيرزميني سرخس؛ 1383؛ ص 34.[
16. Mousavi Nia Seyed Mehdi. Khomein city in Parthian and Sassanid eras based on archaeological studies; Central research culture; 1393; Year 1 (2) p 28. [in Persian]. ] موسوینیا سید مهدی. شهرستان خمین در دوران اشکانی و ساسانی بر اساس مطالعات باستان‌شناسی؛ فرهنگ پژوهی مرکزی؛ 1393؛ سال 1 (2) ص 28.[
17. Altheim Frants. Houshang Sadeghi. Writings on Parthian history and culture. Tehran: Elam; 1389; p.20. [in Persian]. ] آلتهایم فرانتس. هوشنگ صادقی. نوشته‌هایی در باب تاریخ و فرهنگ اشکانیان. تهران: عیلام ؛ 1389 ؛ ص20.[
18. Saeedi Abbas.Sarakhs yesterday and today. Toos: University of Tehran; 1354; p.4. [in Persian]. ] سعیدی عباس. سرخس دیروز و امروز. توس: دانشگاه تهران؛ 1354 ؛ ص4.[
19. Ahmadi, Mohammad Sarakhs Naseri. Mashhad: Astan Quds Razavi; 1391; p. 43. [in Persian]. ] احمدی، محمد. سرخس ناصری. مشهد: آستان قدس رضوی ؛ 1391 ؛ ص43.[
20. Reports of the Meteorological Organization of the country. Razavi Khorasan: Sarakhs city; 1382; p.64. [in Persian]. ] گزارشات سازمان هواشناسي کشور. خراسان رضوی: شهرستان سرخس؛ 1382 ؛ ص64 .[
21. Organization of Forests and Rangelands of the country. Detailed-executive studies; 1381; pp.100-112. [in Persian]. ] سازمان جنگل‌ها و مراتع كشور. مطالعات تفصيلي- اجرايي ؛ 1381 ؛ ص100-112.[
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
