سال 6، شماره 2 - ( 1399 )
سال 6 شماره 2 صفحات 173-157 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Hajiseyyedjavadi S M, Fahimifar A, Hamzavi Y. Investigation and Recognition of Organic Matterials of Pastiglia Layer and Gliding of Safavid Period in Chehel Sotoun Palace of Qazvin. JRA 2020; 6 (2) :157-173
URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-219-fa.html
URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-219-fa.html
حاجی سید جوادی سید محسن، فهیمی فر اصغر، حمزوی یاسر. بررسی و شناخت مواد آلی لایه چینی و طلاچسبان دورۀ صفویه در کاخ چهل‌ستون قزوین. پژوهه باستان سنجی. 1399; 6 (2) :157-173
1- دانشگاه پیام نور تهران ، hajsayyedjavady@pnu.ac.ir
2- دانشگاه تربیت مدرس
3- دانشگاه هنر اسلامی تبریز
2- دانشگاه تربیت مدرس
3- دانشگاه هنر اسلامی تبریز
چکیده: (3239 مشاهده)
آرایۀ لایه چینی و طلاکاری یکی از پیچیده¬ترین و خاص¬ترین شیوه های تزئین سطح، در معماری اسلامی ایران است که شکوفایی آن را باید در دوره صفوی جست و جو کرد؛ این آرایۀ معماری که ترکیبی از مواد آلی و همچنین مواد معدنی فلزی و غیرفلزی در کنار یکدیگر است، طی فرایند خاصی عمل آوری و اجرا می شده است. جهت حفاظت صحیح اثر و همچنین بازیابی اطلاعات فنی نهفته در آن و همچنین دستیابی به اطلاعات فنی این گونۀ آرایۀ معماری در ایران دورۀ صفویه، بازشناخت هنری و فنی آن در کاخ چهل‌ستون قزوین به عنوان یکی از مهم ترین بناهای پایتخت بخشی از دورۀ صفویه، اهمیت و ضرورت پیدا می کند. از اولین پایتخت دورۀ صفویه(در تبریز) آرایۀ لایه چینی و طلاکاری باقی نمانده است و قزوین قبل از اصفهان مورد توجه بوده و اقدامات شایسته ای در خلق آرایه های معماری انجام پذیرفته است. پژوهش حاضر، به مطالعۀ ساختار آرایه های لایه چینی و طلاکاری در دو دوره صفویه(دورۀ شاه تهماسب و دورۀ شاه عباس) در کاخ چهل‌ستون قزوین پرداخته است. این پژوهش، با رویکرد آزمایشگاهی با هدف واکاوی و شناخت ساختار بخش¬های مختلف این آرایه ها از جمله ساختار آلی و معدنی لایه¬چینی و همچنین لایۀ طلایی استفاده شده بر روی لایه چینی، موسوم به طلاکاری، انجام پذیرفته است. در این راستا، از بخش لایه چینی و طلاکاری لایۀ مربوط به دورۀ شاه تهماسب و همچنین لایۀ مربوط به دورۀ شاه عباس صفوی نمونه برداری انجام پذیرفت که با استفاده از آنالیزهای(SEM-EDS, FT-IR, GC-MS) به ارزیابی و مقایسۀ این نمونه¬ها پرداخته شد. نتیجۀ آنالیز EDS از سطح لایۀ فلزی نشان دهندۀ طلا با خلوص بالا است، همچنین بخش معدنی لایه چینی، از ترکیب گچ و نوعی خاک با درصد آهن بالا(گل هرمز یا گل ارمنی) تشکیل شده است. بررسی تصاویر SEM بر روی نمونه های مورد بررسی، نشان دهنده وجود بقایایی از مواد آلی مورد استفاده در آرایه های لایه چینی و طلاچسبانی است. بررسی نمونه ها با GC-MS نشان دهنده استفاده از روغن¬های گیاهی است که باتوجه به مقدار قابل توجه ترکیبات هیجده کربنی و اکسیدهای آن، میتوان آن را منسوب به روغن بزرک دانست که به عنوان چسباننده ورق طلا در آرایه های لایه چینی و طلاکاری مورد استفاده بوده است.
یاداداشت علمی: پژوهشي |
موضوع مقاله:
باستان سنجی
دریافت: 1398/12/27 | پذیرش: 1399/4/29 | انتشار: 1399/10/4 | انتشار الکترونیک: 1399/10/4
دریافت: 1398/12/27 | پذیرش: 1399/4/29 | انتشار: 1399/10/4 | انتشار الکترونیک: 1399/10/4
فهرست منابع
1. Holakouee, Parviz. Understanding the technique and pathology of ornamental stratification in some historical monuments of the Safavid period in Isfahan (Aali Qapo, Chehel Sotoon and Hasht Behesht). (Unpublished). Dissertation to receive a master's degree. Under the Supervision of Samad Samanian and Hesam Aslani. Tehran University of the Arts. 2008. [in Persian] [هلاکویی پرویز. فنشناسی و آسیبشناسی لایهچینی تزیینات برخی از بناهای دورۀ صفوی اصفهان (عالیقاپو، چهل ستون و هشت بهشت). (منتشر نشده). پایاننامۀ کارشناسی ارشد، به راهنمایی صمد سامانیان و حسام اصلانی، دانشگاه هنر تهران. 1387.]
2. Hamzavi, Yaser. Methodology of preserving canvas-camouflaged murals, Specialized Doctoral dissertation, Isfahan University of Art. (Unpublished). Faculty of Preservation and Restoration. The field of Conservation and Restoration of Historical and Cultural Works and Objects. 2016. [in Persian] [حمزوی، یاسر. روششناسی حفاظت از دیوارنگارههای بومپارچه،(منتشر نشده). رساله دوره دکتری تخصصی، رشته حفاظت و مرمت آثار و اشیای تاریخی و فرهنگی، دانشگاه هنر اصفهان، دانشکده مرمت. 1395.]
3. Tinati Tina. Structural study of stratigraphic arrays in Vanak and Beit Lahm churches of Isfahan. (Unpublished). Dissertation to receive a master's degree. Under the supervision and guidance of: Yaser Hamzavi, Parviz Holakouee and Maria Perla Columbini. Tabriz University of Islamic Arts. 2019. [in Persian] [طینتی، تینا. مطالعۀ ساختاری آرایههای لایهچینی در کلیساهای وانک و بیت لحم اصفهان. (منتشر نشده). پایان نامه دوره کارشناسی ارشد، به راهنمایی: یاسر حمزوی و پرویز هلاکویی و ماریا پرلا کلمبینی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز. 1398.]
4. HajiSeyyedJavadi, Seyed Mohsen. Structural study of golden arrays. Stratigraphy and analysis of its decorative motifs in the Safavid period in the historical mansion of Chehelston Qazvin PhD Thesis in Art Research. Tarbiat Modares University. Tehran. 2019. [in Persian] [حاجی سید جوادی، سیدمحسن. مطالعه ساختار آرایههای طلاکاری، لایهچینی و آنالیز نقوش تزئینی آن در دوره صفوی در عمارت چهل ستون قزوین. پایان نامه ی دکترای تخصصی رشته پژوهش هنر، دانشگاه تربیت مدرس. تهران. 1398.]
5. Mashrouteh, Shirin. Investigation of the remaining paintings in the mansion of Chehelston Qazvin. Postgraduate dissertation. Islamic Azad University. Tehran Branch. Faculty of Art and Architecture / Painting Department. 2012. [in Persian] [مشروطه، شیرین. بررسی نگارههای باقیمانده در عمارت چهل‌ستون قزوین. رساله دوره کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز. دانشکده هنر و معماری/ گروه نقاشی. 1391].
6. Dabir Siaqi, Mohammad. The history of Qazvin city and its monuments. Cultural Heritage- Handicrafts and Tourism Publications of Qazvin Province. First edition. 2002. [in Persian] [دبیرسیاقی، محمد. سیر تاریخ شهر قزوین و بناهای آن، انتشارات میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین .چاپ اول. 1381]
7. Pazouki, Naser, Shadmehr Abdolkarim. Iran's National Registered Works in the List of National Monuments from 1931 to 2005, published by Cultural Heritage and Tourism Organization of Iran. Tehran. 2005. [in Persian] [پازوکی ناصر، شادمهر عبدالکریم. آثار ثبتشدۀ ایران در فهرست آثار ملی از سال 1310 الی 1384. تهران: سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور. 1384.]
8. Eshraqi, Ehsan. Description of Paintings of the Safavid Statehouse in Abdi Beyg's Poems. Journal of Farhang. Vol. 71. Published by Institute of Humanities and Cultural Studies .2009; 1-13. [in Persian] [اشراقی، احسان. توصیف نقاشیهای عمارت دولتخانه صفوی در اشعار عبدی بیگ. مجله فرهنگ، 1388: 71: 1-13.]
9. Parhizgari, Mehrzad. Chehelsotun. The Great Islamic Encyclopedia, Vol. 19. Published by The Great Islamic Encyclopedia Center. Tehran. 2012. [in Persian] [پرهیزگاری، مهرزاد. چهل‌ستون. دائرهالمعارف بزرگ اسلامی. جلد 19. تهران: مرکز دائرهالمعارف بزرگ اسلامی. 1391]
10. Qureshi, Seyedhadi. Investigation and introduction of tourism capabilities of Qazvin city- case Stud. Chehelston Palace Building, Master's dissertation. Islamic Azad University of Garmsar Branch. Faculty of Humanities / Department of Geography. 2013. [in Persian] [قریشی، سیدهادی. بررسی و معرفی توانمندیهای گردشگری شهر قزوین. نمونه موردی. عمارت کاخ چهل‌ستون. رساله درجه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار. دانشکده علوم انسانی/ گروه جغرافیا. 1392]
11. Mishmastnehi M. The Application of Crystallographic Interpretation on Technical Study of Gypsum-Based Historical Materials (Case studies of stucco decoration of Kuh-e Khwaja and Gypsum Mortars from Shadiakh and Alamut). JRA. 2016; 1(2):1-14. [in Persian] [میش مست نهی، مسلم. کاربرد تحلیلهای بلورشناسی در مطالعات فنی آثار تاریخی گچی (مطالعهی موردی گچ بری کوه خواجهی سیستان. ملات گچ شادیاخ نیشابور و ملات گچ قلعه الموت قزوین). پژوهه باستان سنجی ۱۳۹۴: 1(۲) :۱-۱۴] [DOI:10.29252/jra.1.2.1]
12. Hamzavi, Yaser. Salahshour, Fatemeh. Muzaffar, Farhang. Gilded cast plaster arrays in the monument of Sayyid Rakneddin Yazd. Bi-annual Scientific- Research Journal of Islamic Art Studies 2013, 19: 111-121. [حمزوی، یاسر، سلحشور فاطمه. مظفر. فرهنگ. طلاکاری آرایههای گچی قالبی در بقعۀ سید رکنالدین یزد، دو فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات هنر اسلامی. 1392؛ 19: 111-121.]
13. Ahmadi, Hossein; Abed Esfahani, Abbas; Mohtasham, AdelehGilding Technique of Gilded orn aments on stone in Tehran's Golestan Palace Complex, Scientific Journal of Maremat & Me'mari-e Iran (quarterly), Vol. l, Art University of Isfahan, 2011. [in Persian]. [احمدی، حسین، عابد اصفهانی عباس، محتشم عادله. فنشناسی تزئینات طلاکاری روی سنگ در مجموعه کاخ گلستان تهران. دوفصلنامه مرمت و معماری ایران، 1390.]
14. Mohtasham, Adeleh, Technical study of Gilding ornaments on stony inscriptions in Vank Cathedral- Isfahan. Journal of research on archaeometry. 2017, 2(2): 77-89. [in Persian] [محتشم، عادله. مطالعه فنی تزئینات طلاکاری در کتیبههای سنگی کلیسای وانک در اصفهان، پژوهه باستانسنجی 1395. 2(2): 77- 89.] [DOI:10.29252/jra.2.2.77]
15. Nadolny JM. The techniques and use of gilded relief decoration by northern European painters, c. 1200-1500 (Doctoral dissertation, University of London).
16. Bonaduce I, Colombini M.P, Diring S. Identification of Garlic in Old Gilding by Gas Chromatography- Mass Spectroscopy. J. Chromatogr. A; 2006; 1107:.226-32. [DOI:10.1016/j.chroma.2005.12.053]
17. Colombini MP, Modugno F, Giacomelli M, Francesconi S. Characterisation of proteinaceous binders and drying oils in wall painting samples by gas chromatography-mass spectrometry. Journal of Chromatography A. 1999 Jun 18; 846 (1-2):113-24. [DOI:10.1016/S0021-9673(99)00344-1]
18. Jabbari, Mona; Fathi, Somayeh, An Investigation Function Palace Chehelsotun Qazvin. Armanshahr, Vol. 1, 2008; 66-75. [in Persian] [جباری، منا؛ فتحی، سمیه. بررسی کارکردی کاخ چهل‌ستون(کلاه فرنگی) قزوین، آرمانشهر، 1: 1387]
19. Monshi Ghomi, Ghazi Ahmad, Golestan-e Honar, Correction by Ahmad Soheili Khansari, Third Edition, Manouchehri Library, Tehran. 1987. [in Persian] [منشی قمی، قاضی میراحمد شرفالدین حسین(قرن 10 ه.ق.). گلستان هنر، به اهتمام احمد سهیلی خوانساری، ، چاپ سوم، تهران: کتابخانه منوچهری. 1366]
20. Khanipour, Maryam - Rasouli, Massoud - Hashemian, Nafiseh. Preparing of biological samples for observing with Scanning Electron Microscope (SEM). Iranian Journal of Laboratory Knowledge- 7(1): 2019; 13-26. [in Persian] [خانیپور مریم، رسولی مسعود، هاشمیان نفیسه. آمادهسازی نمونههای زیستی به منظور تصویربرداری با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روبشی،فصلنامه تخصصی دانش ازمایشگاهی ایران 1398، 7(1): 13- 26.]
21. Mir Hosseini Sarjam, Seyed Mostafa - Sadeh, Roshanak - Hashemian Kakhki, Nafiseh - Amir Shakari, Solmaz. Principles of imaging at low voltage with scanning electron microscopy. Iranian Journal of Laboratory Knowledge. 2015; 3(3):15-23. [in Persian] [میرحسینی سرجمع سید مصطفی، ساده روشنک، هاشمیان کاخکی نفیسه، امیرشکاری سولماز. اصول تصویربرداری در ولتاژهای بسیار پایین با میکروسکوپ الکترونی روبشی، فصلنامه تخصصی دانش آزمایشگاهی ایران 1394، 3(3): 15- 23.]
22. Hamzavi Y. Gypsum Nails as a Solution for Efficient Strengthening and Maintaining of Historical Architectural Decorations. JRA. 2017; 3 (2):103-107. [in Persian] [حمزوی یاسر. استفاده از میخ گچی،راهکاری برای استحکام بخشی و ماندگاری آریه های معماری تاریخی. پژوهه باستان سنجی 1396، 3(2): 103-107] [DOI:10.29252/jra.3.2.103]
23. Fremout W. Tryptic cleavage of proteinaceous paint: a high-performance protein binder analytical technique (Doctoral dissertation, Ghent University).
24. Gruia A, Raba DN, Dumbrava D, Moldovan C, Bordean D, Mateescu C. Fatty acids composition and oil characteristics of linseed (Linumusitatissimum L.) from Romania. Journal of Agroalimentary Processes and Technologies. 2012; 18 (2):136-40.
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
