استفاده از میخ گچی راهکاری برای استحکام ‌بخشی و ماندگاری آرایه‌ های معماری تاریخی - پژوهه باستان سنجی
سال 3، شماره 2 - ( 1396 )                   سال 3 شماره 2 صفحات 107-103 | برگشت به فهرست نسخه ها


XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Hamzavi Y. Gypsum Nails as a Solution for Efficient Strengthening and Maintaining of Historical Architectural Decorations. JRA 2017; 3 (2) :103-107
URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-113-fa.html
حمزوی یاسر. استفاده از میخ گچی، راهکاری برای استحکام ‌بخشی و ماندگاری آرایه‌ های معماری تاریخی. پژوهه باستان سنجی. 1396; 3 (2) :103-107

URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-113-fa.html


دانشگاه هنر اسلامی تبریز ، y.hamzavi@tabriziau.ac.ir
چکیده:   (4080 مشاهده)
جهت اجرای لایۀ آستر (لایۀ رویی تکیه‏ گاه و لایۀ زیرین بستر) در آرایه‏ های معماری و به‏ ویژه دیوارنگاره‏ ها (شکل 1؛Fig; 1) بسیاری از مناطق ایران به دلیل شرایط اقلیمی خشک، در دوره‏ های تاریخی از کاه‏گل استفاده ‏شده است. همچنین جهت اجرای لایۀ بستر، ملات گچ که دارای قابلیت‏ های ویژه ‏ای است، به‏ کار برده ‏شده است. گاهی ضخامت لایۀ بستر گچی بسیار کم بوده (mm1-2) که در زمان اجرا، این اقدام می‏توانسته نشان ‏دهندۀ هنر و قدرت دست هنرمند گچ‏کار باشد. نمونۀ این آثار در شهر یزد قابل‏ مشاهده است. ازجمله بناهای دورۀ آل‏مظفر (اوایل سدۀ هشتم ه.ق.) که لایۀ آستر و لایۀ بستر در آرایه‏ های معماری آن با ویژگی‏ های ذکرشده است، می ‏توان به بقعۀ سید رکن‏ الدین و بقعۀ سید شمس ‏الدین در شهر یزد اشاره نمود.
بقعۀ سید رکن‏ الدین در زمان ساخت، کاربری مدرسه داشته و پس از وفات صاحب آن، تبدیل به بقعه شده است. در کتب تاریخی یزد اتمام این بنا در سنه خمس و عشرین و سبعمائه (725 ﻫ.ق.) نوشته‏ شده است. این بنا دارای آرایه‏ های معماری متعددی است که ازجمله می‏ توان به آرایه‏ های گچی برجسته، قالبی، فتیله‏ ای، کتیبه ‏های نقاشی، نقاشی‏ های تزیینی، آرایه‏ های طلاکاری و کاشی‏کاری اشاره نمود (شکل 2؛ Fig; 2). آرایه ‏های معماری فضای داخلی گنبدخانه از نظر وسعت، نسبتاً حجم زیادی دارد. قطر گنبد حدود m11 و ارتفاع داخلی آن حدود m20 است. لایۀ آستر در تمامی فضای داخلی این بنا از جنس کاه‏گل و لایۀ بستر در تمامی سطوح داخلی بنا (به ‏جز ازارۀ کاشی‏کاری شده) از یک ‏لایۀ بسیار نازک گچ است.
مسئله اساسی در رابطه با آرایه ‏های این قبیل ابنیه زمانی رخ می‏ دهد که کاه و الیاف گیاهی موجود در کاه‏گل (لایۀ آستر) توسط موریانه‏ ها خورده می‏ شود که می ‏توان گفت این مورد، یکی از آسیب ‏های شاخص و متداول بناهای مرکز کشور است. با این اتفاق، لایۀ آستر انسجام خود را ازدست‏ داده و به‏ صورت پودری و سست درمی ‏آید. زمانی که این آسیب برای لایۀ آستر به وجود می ‏آید، درواقع انفصال لایه ‏های زیرین در آرایۀ معماری رخ‏داده است. یک ‏لایۀ بستر گچی باضخامت بسیار کم وجود دارد که اتصال آن در بسیاری از قسمت‏ ها با زمینۀ زیرین کاملاً از بین می‏رود که با وضعیت موجود، نگه‏دارندۀ آرایه‏ های دیگری ازجمله: آرایه‏ های گچی، طلاکاری و دیوارنگاره است (شکل 3؛ Fig; 3)...
متن کامل [PDF 978 kb]   (1371 دریافت)    
یاداداشت علمی: یادداشت فنی | موضوع مقاله: دانش حفاظت
دریافت: 1396/9/8 | پذیرش: 1396/10/1 | انتشار: 1396/10/7 | انتشار الکترونیک: 1396/10/7

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهه باستان سنجی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Journal of Research on Archaeometry

Designed & Developed by : Yektaweb