دوفصلنامه
برگشت به فهرست مقالات |
برگشت به فهرست نسخه ها
1- ، yadolah.heydari@gmail.com
چکیده: (50 مشاهده)
چکیده
کاوش‌های باستان‌شناسی در بافت تاریخی شهرها همواره یکی از چالش‌های مهم در حوزه مطالعات میراث فرهنگی است. شهر مرزی قصرشیرین در غرب استان کرمانشاه امروزی از اهمیت فراوانی در دوران ساسانی و اسلامی بهره‌مند بوده است. بناهای کنونی شهر حاکی از شکوه و جایگاه مهم آن در تقسیمات شهری دوره ساسانی داشته است؛ با این حال اگرچه از بناهای دوره اسلامی شهر قصرشیرین اثر چندانی برجای نمانده است، اما به نظر می‌رسد آثار بیشتر بناهای دوره اسلامی، در زیر بافت شهری و اطراف کاروانسرای مربوط به دوره صفوی تمرکز یافته باشد. ساخت و سازهای چند دهه اخیر منجر به نمایان شدن بقایای پراکنده معماری در زیر بافت کنونی به‌ویژه محدوده موسوم به خیابان ساحلی و خیابان شهداء در ضلع جنوبی شهر شده است. در این راستا و طی دومین فصل کاوش گسترده بافت تاریخی در شهریور و مهر 1401 نگارندگان در تلاش برای شناسایی کاربری و گاهنگاری آثار معماری مکشوفه با استفاده از علوم میان‌رشته‌ای برآمدند. بر این اساس، مسئله اصلی پژوهش پیشرو تعیین گاه‌سنجی بقایای معماری تاریخی یافته شده از قصرشیرین به کمک تحلیلهای باستانشناختی و استفاده از روش سالیابی ترمولومینسانس است. از میان ترانشه‌های چهارگانه کاوش، دو نمونه آجر از ترانشه‌های I و III با رعایت شرایط برداشت، انتخاب و به منظور سالیابی ترمولومینسانس به پژوهشکده حفاظت و مرمت ارسال شدند. نتایج پژوهش حاکی از آنست که بقایای معماری مکشوفه ترانشه‌های I و III (به‌ویژه سازه آجری محکم و برجای ترانشهI) به قرون 8ـ9 هـ.ق (دوره‌های ایلخانی و تیموری) تعلق دارند؛ اما با توجه به ناقص و شکسته بودن تمامی مصالح آجری دیوار مستحکم ترانشه III و عجله در ساخت آن، به نظر می‌رسد از مصالح آجری قدیمی‌تر در ساخت دیوار بلند و جدیدتر ترانشه بهره گرفته‌اند. به این معنی احتمالاً دیوار ترانشه III در دوره قاجار ساخته و یا مجدداً استفاده شده؛ اما مصالح آن مربوط به قرون میانی اسلام است.
کاوش‌های باستان‌شناسی در بافت تاریخی شهرها همواره یکی از چالش‌های مهم در حوزه مطالعات میراث فرهنگی است. شهر مرزی قصرشیرین در غرب استان کرمانشاه امروزی از اهمیت فراوانی در دوران ساسانی و اسلامی بهره‌مند بوده است. بناهای کنونی شهر حاکی از شکوه و جایگاه مهم آن در تقسیمات شهری دوره ساسانی داشته است؛ با این حال اگرچه از بناهای دوره اسلامی شهر قصرشیرین اثر چندانی برجای نمانده است، اما به نظر می‌رسد آثار بیشتر بناهای دوره اسلامی، در زیر بافت شهری و اطراف کاروانسرای مربوط به دوره صفوی تمرکز یافته باشد. ساخت و سازهای چند دهه اخیر منجر به نمایان شدن بقایای پراکنده معماری در زیر بافت کنونی به‌ویژه محدوده موسوم به خیابان ساحلی و خیابان شهداء در ضلع جنوبی شهر شده است. در این راستا و طی دومین فصل کاوش گسترده بافت تاریخی در شهریور و مهر 1401 نگارندگان در تلاش برای شناسایی کاربری و گاهنگاری آثار معماری مکشوفه با استفاده از علوم میان‌رشته‌ای برآمدند. بر این اساس، مسئله اصلی پژوهش پیشرو تعیین گاه‌سنجی بقایای معماری تاریخی یافته شده از قصرشیرین به کمک تحلیلهای باستانشناختی و استفاده از روش سالیابی ترمولومینسانس است. از میان ترانشه‌های چهارگانه کاوش، دو نمونه آجر از ترانشه‌های I و III با رعایت شرایط برداشت، انتخاب و به منظور سالیابی ترمولومینسانس به پژوهشکده حفاظت و مرمت ارسال شدند. نتایج پژوهش حاکی از آنست که بقایای معماری مکشوفه ترانشه‌های I و III (به‌ویژه سازه آجری محکم و برجای ترانشهI) به قرون 8ـ9 هـ.ق (دوره‌های ایلخانی و تیموری) تعلق دارند؛ اما با توجه به ناقص و شکسته بودن تمامی مصالح آجری دیوار مستحکم ترانشه III و عجله در ساخت آن، به نظر می‌رسد از مصالح آجری قدیمی‌تر در ساخت دیوار بلند و جدیدتر ترانشه بهره گرفته‌اند. به این معنی احتمالاً دیوار ترانشه III در دوره قاجار ساخته و یا مجدداً استفاده شده؛ اما مصالح آن مربوط به قرون میانی اسلام است.
یاداداشت علمی: پژوهشي |
موضوع مقاله:
باستان سنجی
دریافت: 1403/3/26 | پذیرش: 1403/10/15 | انتشار: 1403/12/20 | انتشار الکترونیک: 1403/12/20
دریافت: 1403/3/26 | پذیرش: 1403/10/15 | انتشار: 1403/12/20 | انتشار الکترونیک: 1403/12/20
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
