Mendeley  

Zotero  

Heidari Babakamal Y, Hamzavi Y, Azimi M. (2025). The Chronology of the Architectural Remains of the Saheli Street in the Historical Context of Qasr-e Shirin by Thermoluminescence Method. JRA. 10(2), 67-84. doi:10.61186/jra.10.2.419
URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-419-fa.html

کاوش‌های باستان‌شناسی در بافت‌ تاریخی شهرها همواره یکی از چالش‌های مهم در حوزه مطالعات میراث فرهنگی است. شهر مرزی قصر شیرین در غرب استان کرمانشاه امروزی از اهمیت فراوانی در دوران ساسانی و اسلامی بهره‌مند بوده است. بناهای کنونی شهر حاکی از شکوه و جایگاه مهم آن در تقسیمات شهری دوره ساسانی داشته است؛ با این حال اگرچه از بناهای دوره اسلامی شهر قصر شیرین اثر چندانی برجای نمانده است، اما به نظر می‌رسد آثار بیشتر بناهای دوره اسلامی، در زیر بافت شهری و اطراف کاروانسرای مربوط به دوره صفوی تمرکز یافته باشد. ساخت‌وسازهای چند دهه اخیر منجر به نمایان شدن بقایای پراکنده معماری در زیر بافت کنونی به‌ویژه محدوده موسوم به خیابان ساحلی و خیابان شهداء در ضلع جنوبی شهر شده است. در این راستا و طی دومین فصل کاوش گسترده بافت تاریخی در شهریور و مهر 1401 نگارندگان در تلاش برای شناسایی کاربری و گاهنگاری آثار معماری مکشوفه با استفاده از علوم میان‌رشته‌ای برآمدند. بر این اساس، مسئله اصلی پژوهش پیش رو تعیین گاه‌سنجی بقایای معماری تاریخی یافته شده از قصر شیرین به کمک تحلیل های باستان شناختی و استفاده از روش سالیابی ترمولومینسانس است. از میان ترانشه‌های چهارگانه کاوش، دو نمونه آجر از ترانشه‌های I و III با رعایت شرایط برداشت، انتخاب و به منظور سالیابی ترمولومینسانس به پژوهشکده حفاظت و مرمت ارسال شدند. نتایج پژوهش حاکی از آنست که بقایای معماری مکشوفه ترانشه‌های I و III (به‌ویژه سازه آجری محکم و برجای ترانشه I) به قرون 8ـ9 هـ.ق (دوره‌های ایلخانی و تیموری) تعلق دارند؛ اما با توجه به ناقص و شکسته بودن تمامی مصالح آجری دیوار مستحکم ترانشه III و عجله در ساخت آن، به نظر می‌رسد از مصالح آجری قدیمی‌تر در ساخت دیوار بلند و جدیدتر ترانشه بهره گرفته‌اند. به این معنی احتمالاً دیوار ترانشه III در دوره قاجار ساخته و یا مجدداً استفاده شده؛ اما مصالح آن مربوط به قرون میانی اسلام است.