سال 5، شماره 2 - ( 1398 )
سال 5 شماره 2 صفحات 47-70 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Agha-Aligol D, Sodaei B, Khosravi L, Karimi M. Investigation and Study of Glass Artifacts of the Sassanid Period; Case Study: Jahangir Dome and Gouriyeh Glasses in Ilam Province using Micro-PIXE Technique. JRA. 2019; 5 (2) :47-70
URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-202-fa.html
URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-202-fa.html
آقاعلی گل داود، سودائی بیتا، خسروی لیلا، کریمی مینا. بررسی و مطالعه مصنوعات شیشه ای دوره ساسانی؛ نمونه مطالعاتی: شیشههای محوطه گنبد جهانگیر و (تپه) گوریه در استان ایلام با استفاده از روش میکروپیکسی. پژوهه باستان سنجی. 1398; 5 (2) :47-70
1- پژوهشگر، پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای، پژوهشکده‌ی فیزیک و شتابگرها، گروه فیزیک
2- استادیار گروه باستان‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین پیشوا ، bita.sodaei@gmail.com
3- پژوهشکده باستان شناسی، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، تهران، ایران
4- دانشجوی دکتری باستان‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین پیشوا
2- استادیار گروه باستان‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین پیشوا ، bita.sodaei@gmail.com
3- پژوهشکده باستان شناسی، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، تهران، ایران
4- دانشجوی دکتری باستان‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین پیشوا
چکیده: (1036 مشاهده)
مطالعه ترکیبات عنصری اشیاء شیشهای اطلاعات سودمندی درباره بررسی فن ساخت، تعیین مواد اولیه و رنگدانههای استفاده‌شده در فرایند ساخت را در اختیار پژوهشگر قرار میدهد. در این پژوهش 19 نمونه از اشیاء شیشهای به‌دست‌آمده از محوطه گنبد جهانگیر و گوریه با استفاده از روش میکروپیکسی باهدف اندازه‌گیری عناصر تشکیل‌دهنده این نمونه‌ها آنالیز شده‌اند. این محوطه در 50 کیلومتری شمال غرب ایلام در دو سوی رودخانه کنگیر واقع‌شده، در کاوش‌های باستانی لایه‌های دوره ساسانی و اوایل اسلام شناسایی‌شده است. هدف اصلی این مقاله بررسی صنعت شیشهگری دوره ساسانی و ارزیابی مواد اولیه مورداستفاده در ساخت مصنوعات شیشه ای با استفاده از روش میکروپیکسی است که با پرسش‌هایی در زمینه ترکیبات عنصری نمونه‌ها، شناسایی و بررسی منابع سیلیس مورداستفاده جهت تهیه خمیره شیشه، نوع ماده گدازآور و عناصر رنگزا و بی‌رنگ‌کننده دنبال شده است. نتایج نشان میدهد اکسید سیلیسیم (%71-60)، اکسید سدیم (%20-11) و اکسید کلسیم (%8-4) بیشترین سهم را در ترکیب عنصری نمونه‌ها دارند. با توجه به درصد وزنی اکسید منیزیم (6-3) و اکسید پتاسیم (5-2) در نمونه‌ها بیشتر از 5/1 درصد است، میتوان نتیجه گرفت که مصنوعات شیشهای این محوطه از نوع شیشههای سیلیکا-سودا-آهک می‌باشند که از خاکستر گیاهان به‌عنوان مواد اولیه سودا که نقش مواد گدازآور را در ترکیبات شیشه دارد، استفاده‌شده است. همچنین بازه تغییرات گسترده در درصد وزنی اکسید سیلیسیم، اکسید سدیم، اکسید پتاسیم و اکسید منیزیم نشان میدهد که برای تأمین ماده اولیه سیلیس و گدازآور سودا در این نمونه‌ها از منابع اولیه مختلفی در دو محوطه موردبررسی استفاده‌شده و این مواد اولیه با مواد استفاده‌شده در نمونه‌های ساسانی به‌دست‌آمده در عراق متفاوت هستند. از دیگر نتایج به‌دست‌آمده میتوان گفت که تنها عناصر آهن و مس به‌عنوان عامل رنگزا و اکسید منگنز به‌عنوان عنصر رنگبر در نمونه‌ها استفاده‌شده است که در نمونه‌های گنبد جهانگیر این اکسیدها به‌صورت غیر عمد استفاده‌شده‌اند، درحالیکه در نمونه‌های گوریه اکسید منگنز به‌صورت عمدی به خمیره شیشه اضافه شده است.
یاداداشت علمی: پژوهشي |
موضوع مقاله:
باستان سنجی
دریافت: 1398/6/9 | پذیرش: 1398/9/15 | انتشار: 1399/1/26 | انتشار الکترونیک: 1399/1/26
دریافت: 1398/6/9 | پذیرش: 1398/9/15 | انتشار: 1399/1/26 | انتشار الکترونیک: 1399/1/26
ارسال پیام به نویسنده مسئول
