سال 3، شماره 1 - ( 1396 )
سال 3 شماره 1 صفحات 46-29 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Bater M, Saberniya M, Ahmadi H. Identification of Materials and Colorants in Decorative Mosaic Tiles of Musalla Historical Building in Mashhad. JRA 2017; 3 (1) :29-46
URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-88-fa.html
URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-88-fa.html
باتر مسعود، صابرنیا ملیحه، احمدی حسین. شناسایی مواد و رنگ‌های بهکاررفته در تزیینات کاشیکاری معرق بنای تاریخی مصلای مشهد. پژوهه باستان سنجی. 1396; 3 (1) :29-46
1- دانشگاه زابل ، masoud.bater@gmail.com
2- دانشگاه زابل
3- دانشگاه هنر اصفهان
2- دانشگاه زابل
3- دانشگاه هنر اصفهان
چکیده: (4609 مشاهده)
مصلای مشهد، یکی از بزرگ‌ترین و زیباترین مصلاهای تاریخی ایران است. این مصلا در عصر صفویان و به دستور شاه سلیمان اول صفوی ساخته شده است. طبق کتیبه کاشیکاری ایوان، مصلا در سال 1087 ه.ق، در شرق شهر مشهد بنا شده است. این بنای تاریخی، دارای ایوان مرکزی رفیعی در وسط و دو رواق گنبددار در طرفین است. تزئینات مصلای تاریخی مشهد، شامل: گچبری، کاشیکاری، نقاشی و مقرنس‌کاری است. در دوران صفویه، تمام بناهای مذهبی با تزئینات کاشیکاری، تزیین می‌شد. مهم ترین عنصر تزئینی مصلای مشهد نیز، تزئینات کاشیکاری است. کاشیهای مصلای مشهد، به رنگ های سفید، سیاه، لاجوردی، فیروزه‌ای، سبز، زرد و قهوه‌ای هستند. برای تعیین ترکیب شیمیایی لعاب کاشی‌ها از روش میکروسکوب الکترونی روبشی مجهز به طیف سنج پراکنش انرژی پرتوی ایکس (SEM-EDX)، استفاده شد. بر طبق نتایج، در لعاب کاشیهای معرق این بنا، از اکسید قلع به همراه لعاب سربی برای رنگ سفید، از اکسید منگنز برای رنگ سیاه، از اکسید کبالت همراه اکسید منیزیم و فلوئور برای رنگ آبی لاجوردی، از اکسید مس برای رنگ فیروزه‌ای، از ترکیب اکسید آهن و لعاب سربی برای رنگ قهوه‌ای، از آنتیمونات سرب برای رنگ زرد و از ترکیب لعاب سربی همراه اکسید مس برای رنگ سبز استفاده شده است. مقایسه نتایج حاصل از شناسایی ترکیب لعاب کاشیهای صفوی مصلای تاریخی مشهد با نتایج به دست آمده توسط سایر پژوهشگران، حاکی از تشابه عوامل ایجاد رنگ لعاب کاشیهای بهکاررفته در تزیین بناهای تاریخی در طول قرن 17م. (قرن 11ه.ق)، در عصر صفوی در بیشتر مناطق ایران است. علاوه بر این، نتایج حاصل از مقاطع نازک پتروگرافی بدنه کاشی‌ها حاکی از وجود فازهای موسکوویت، هورنبلند، بیوتیت، کواتز و فلدسپار در آن‌ها بود. بر اساس داده‌های حاصل از تجزیه و تحلیل کانی‌شناسی بدنه کاشی‌ها نتایج قابل توجهی در مورد ترکیب این نوع کاشی حاصل گردید.
یاداداشت علمی: پژوهشي |
موضوع مقاله:
باستان سنجی
دریافت: 1396/1/11 | پذیرش: 1396/3/25 | انتشار: 1396/4/1 | انتشار الکترونیک: 1396/4/1
دریافت: 1396/1/11 | پذیرش: 1396/3/25 | انتشار: 1396/4/1 | انتشار الکترونیک: 1396/4/1
فهرست منابع
1. Godard A, Godard Y, Siroux M. Athar-e-Iran. Translated by Sarvghad Moghadam Abolhasan. Mashhad: Astan-e-quds-Razavi; 1992. [in Persian]
2. Kiani M Y. Iranian architecture on islamic period. Tehran: SAMT publication; 2001. [in Persian]
3. Pope AU, Ackerman P, Besterman T. A survey of Persian art from prehistoric times to the present: Arthur Upham Pope, editor; Phillis Ackerman, assistant editor. vol. 6. Oxford University Press; 1964.
4. Mollazadeh K. Schools and religious buildings (Takyeh, Hussainia, Khanqah, Qadamgah, School, Musalla). Tehran: Sooreh Mehr publication; 2003. [in Persian]
5. Masoomi M. History of the science of archaeology. Tehran: SAMT Publication; 2005. [in Persian]
6. Diez E. Churasanische Baudenkmäler. vol. 7. Reimer; 1918.
7. Lamehi-Rachti M, Oliaiy P, Rahighi J, Shokouhi F, Fakhrai M. Application of PIXRF in the analysis of archaeological glazed tiles. Nuclear Instruments and Methods in Physics Research Section B: Beam Interactions with Materials and Atoms 2001;184:430–6. [DOI:10.1016/S0168-583X(01)00791-1]
8. Abed Esfahani A, Zahedian K. Surveying the elements changing the colors of the yellow and green enamels of the 7-coloerd (haft-rang) tiles in ImamMosqe ofIsfahan (Safavid Era). Maremat & Pazhouhesh 2007;2(3):37–42. [in Persian]
9. Soltanzadeh S, Vatandoust R, Bahraman A. Conservation and restoration of the damages made on glade of the 7-colored tiles Imam Ali (PBUH) Holy Shrine. Maremat & Pazhouhesh 2009;3(6):37–42. [in Persian]
10. Holakooei P. Technological study of the seventeenth century haft rang tiles in Iran with a comparative view to the cuerda seca tiles in Spain (Doctoral dissertation, Università degli Studi di Ferrara).
11. Mishmastnehi M, Holakooei P. Technological study of the gilded haft-rang tiles of the Imamzadih Ismail mausoleum in Qazvin, Iran. Heritage Science 2015;3:15. [DOI:10.1186/s40494-015-0044-3]
12. Kiani M Y. Decorations related with the Iranian architecture of the Islamic period. Tehran: Iranian Cultural Heritage Organization; 2004. [in Persian]
13. Porter V. Islamic tiles. British Museum Press; 1995.
14. Eppler RA. Corrosion of glazes and enamels. Corros glas ceram ceram supercond noyes pubs 1992.
15. Gradmann R. Analysis of historical islamic glazes and the development of a substitution material 2016.
16. Abbasiyan MM. Analysis of historical islamic glazes and the development of a substitution. Tehran: Gutenberg publication; 1992. [in Persian]
17. Rahimi A MM. The technology of white wares. 2003. [in Persian]
18. Riederer J. Thin section microscopy applied to the study of archaeological ceramics. Hyperfine Interactions 2004;154:143–58. [DOI:10.1023/B:HYPE.0000032029.24557.b1]
19. Nourzehi Z, Ajorloo B, B. Kasiri M. The Archaeo-mineralogy of the bronze age pottery shreds from Kul-tepe of Ajabshir, Eastern lake Urmia Basin, Iran. Journal of Research on Archaeometry 2017;2(2):1–17. [Original in Persian with English Abstract]
20. Noghani S, Emami M. Structural pattern of parthian clinky pottery: An Archaeometric Study. Archaeological Studies 2012;3(2):15–34. [Original in Persian with English Abstract]
21. Cultrone G, Rodriguez-Navarro C, Sebastian E, Cazalla O, De La Torre MJ. Carbonate and silicate phase reactions during ceramic firing. European Journal of Mineralogy 2001;13:621–34. [DOI:10.1127/0935-1221/2001/0013-0621]
22. Rodriguez-Navarro C, Cultrone G, Sanchez-Navas A, Sebastian E. TEM study of mullite growth after muscovite breakdown. American Mineralogist 2003;88:713–24. [DOI:10.2138/am-2003-5-601]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
