بررسی های باستان سنجی در تپه حصار دامغان با استفاده از روش های گرانی سنجی و مغناطیس سنجی - پژوهه باستان سنجی
سال 2، شماره 2 - ( 1395 )                   سال 2 شماره 2 صفحات 34-19 | برگشت به فهرست نسخه ها


XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Sarlak B, Aghajani H. Archaeological investigations at Tepe Hissar-Damghan using Gravity and Magnetics methods. JRA 2017; 2 (2) :19-34
URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-60-fa.html
سرلک بهزاد، آقاجانی حمید. بررسی های باستان سنجی در تپه حصار دامغان با استفاده از روش های گرانی سنجی و مغناطیس سنجی. پژوهه باستان سنجی. 1395; 2 (2) :19-34

URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-60-fa.html


1- دانشگاه صنعتی شاهرود
2- دانشگاه صنعتی شاهرود ، aghajani_hamid@yahoo.com
چکیده:   (6207 مشاهده)

     کاوش در آثار به جای مانده از گذشتگان دارای اهمیت ویژه ای در شناسایی تاریخ و هویت یک سرزمین دارد. پیشرفت دانش بشری روش های نوینی در شناسایی مکان های باستانی ارائه داده است که با استفاده از آن‌ها بدون نیاز به حفاری یا تخریب آثار باستانی به اطلاعات مفیدی می توان دست یافت. امروزه از روش های ژئوفیزیکی غیرمخربی مانند گرانی سنجی (Gravimetry) و مغناطیس سنجی (Magnetometery) که تنها از خاصیت های طبیعی و ذاتی مواد زیرسطحی بهره می‌برند، در اکتشافات باستان-شناسی استفاده می شود. در گرانی سنجی از تباین چگالی بین دیواره‌ها و اتاقک ها استفاده می شود. درحالی‌که در روش مغناطیس-سنجی از تباین مغناطیدگی (Magnetization) موجود بین اجسام آنومال و محیط پیرامون ناشی از عوامل طبیعی و یا فعالیت های بشری نظیر اقلام فلزی، مصالح ساختمانی و حفره‌های پرشده استفاده می شود. در این مقاله سعی شده است با استفاده روش های گرانی سنجی و مغناطیس سنجی به شناسایی ساختارهای زیرسطحی در قسمتی از محوطه باستانی تپه حصار دامغان موسوم به پهنه سفال منقوش، پرداخته شود. به این منظور در یک شبکه منظم مربع‌مستطیلی داده های میدان گرانی و مغناطیس در محدوده مورد نظر برداشت شد و پس از تصحیحات لازم روی داده های گرانی و مغناطیس مانند رانه دستگاه، تصحیح هوای آزاد، تخته بوگه، توپوگرافی و اصلاحات روزانه،  نقشه آنومالی های گرانی و مغناطیس تهیه گردید. بر اساس این نقشه ها موقعیت و محدوده دیواره ها و اتاقک های باستانی شناسایی گردید. سپس با استفاده از  فیلترهای روند سطح، مشتق قائم اول و فازی اثر میدان ناشی از آثار باقیمانده از ناحیه ای تفکیک شد. نتایج حاصل از بررسی های انجام شده داده های گرانی  و مغناطیس  در شناسایی ساختارهای زیرسطحی مانند دیواره ها و اتاقک ها انطباق بالایی با نتایج حاصل از کاوش های انجام شده در دهه های گذشته دارد. با توجه به اینکه عملیات کاوش به روش حفاری هزینه بر، وقت گیر و از همه مهم‌تر امکان آسیب رساندن به سازه های قدیمی را در بردارد، با استفاده از نتایج بررسی‌های غیرمستقیم ژئوفیزیکی می توان یک طرح کلی برای کاوش های باستان شناسی به‌وسیله حفاری طراحی و اجرا نمود تا آثار زیرسطحی کمتر آسیب دیده و حفریات هدفمند باشند.

متن کامل [PDF 2714 kb]   (2946 دریافت)    
یاداداشت علمی: پژوهشي | موضوع مقاله: باستان سنجی
دریافت: 1395/7/10 | پذیرش: 1395/11/4 | انتشار: 1395/12/27 | انتشار الکترونیک: 1395/12/27

فهرست منابع
1. Ahmadpour, A., Kamkar-Rouhani, A. and Ahmadi, R. (2017). Archaeological Exploration of Tappeh Hissar, Damghan Using Forward and Inverse Modeling of Ground-Penetrating Radar Data. Journal of Research on Archaeometry, 2(1): 1-16. [in Persian].
2. Aitken, M. J. (1959). Magnetic prospecting: An interim assessment. Antiquity, 33(131), 205-208. [DOI:10.1017/S0003598X00027502]
3. AliTajer, S., and Afshari Azad, S. (2013). Investigating the Role of Geomatics Engineering in the Applications of Cultural Heritage, Archeology and Architecture. Journal of Archaeological Researches in Iran, 5: 169-195. [in Persian].
4. Alldred, J. C. (1964). A fluxgate gradiometer for archaeological surveying. Archaeometry, 7(1), 14-19. [DOI:10.1111/j.1475-4754.1964.tb00589.x]
5. Aminpour, B. (2001). Application of Geophysics methods in archeology and an example of the implementation of the magnetic method in around of Chgharznbyl Temple. Journal History: Ancient Research, 8: 6-9. [in Persian].
6. Aspinall, A., Gaffney, C. F., & Schmidt, A. R. (2008). Magnetometry for Archaeologists. United Kingdom: AltaMira Pres.
7. Batayneh, A., Khataibeh, J., Alrshdan, H., Tobasi, U., & Al‐Jahed, N. (2007). The use of microgravity, magnetometry and resistivity surveys for the characterization and preservation of an archaeological site at Umm er‐Rasas, Jordan. Archaeological Prospection, 14(1), 60-70. [DOI:10.1002/arp.301]
8. Bevan, B. W. (1994). The magnetic anomaly of a brick foundation. Archaeological Prospection, 1(2), 93-104.
9. Bishop, I., Styles, P., Emsley, S. J., & Ferguson, N. S. (1997). The detection of cavities using the microgravity technique: case histories from mining and karstic environments. Geological Society, London, Engineering Geology Special Publications, 12(1), 153-166. [DOI:10.1144/GSL.ENG.1997.012.01.13]
10. Castiello, G., Florio, G., Grimaldi, M., & Fedi, M. (2010). Enhanced methods for interpreting microgravity anomalies in urban areas. first break, 28(8).
11. Clark, O. A., & Clark, A. (2003). Seeing beneath the soil: prospecting methods in archaeology. Routledge.
12. Fassbinder, J. W., Stanjek, H., & Vali, H. (1990). Occurrence of magnetic bacteria in soil. Nature, 343(6254), 161. [DOI:10.1038/343161a0]
13. Gaffney, C. F., Gater, J. A., Linford, P., Gaffney, V. L., & White, R. (2000). Large-scale systematic fluxgate gradiometry at the Roman city of Wroxeter. Archaeological Prospection, 7(2), 81-99. https://doi.org/10.1002/1099-0763(200006)7:2<81::AID-ARP145>3.3.CO;2-Y [DOI:10.1002/1099-0763(200006)7:23.3.CO;2-Y]
14. Hesse, A., Barba, L., Link, K., & Ortiz, A. (1997). A magnetic and electrical study of archaeological structures at Loma Alta, Michoacan, Mexico. Archaeological Prospection, 4(2), 53-67. https://doi.org/10.1002/(SICI)1099-0763(199706)4:2<53::AID-ARP60>3.0.CO;2-T [DOI:10.1002/(SICI)1099-0763(199706)4:23.0.CO;2-T]
15. Linford, N. (2006). The application of geophysical methods to archaeological prospection. Reports on progress in physics, 69(7), 2205. [DOI:10.1088/0034-4885/69/7/R04]
16. Linington, R. E. (1966). Test use of a gravimeter on Etruscan chamber tombs at Cerveteri. Prospezioni Archeologiche, 1, 37-41.
17. Miller, H. G., & Singh, V. (1994). Potential field tilt—a new concept for location of potential field sources. Journal of Applied Geophysics, 32(2-3), 213-217. [DOI:10.1016/0926-9851(94)90022-1]
18. Mohammadkhani, K. (2004). Geophysical exploration methods in archeology case study, magnetometry in Takht-Jamshid and Pasargad (Unpublished master\'s thesis). Tarbiat Modares University. [in Persian].
19. Pánisová, J., & Pašteka, R. (2009). The use of microgravity technique in archaeology: A case study from the St. Nicolas Church in Pukanec, Slovakia. Contributions to Geophysics and Geodesy, 39(3), 237-254. [DOI:10.2478/v10126-009-0009-1]
20. Roustaei, K. (2010). Tappeh Hesar: Once Again. Proceedings of the Sixth International Congress on Archaeology of the Ancient Near East, May 5th-8th 2008, Sapienza, Universita di Roma, Volume 2, Excavations, Surveys and Restorations: Reports on Recent Field Archaeology in the Near East, In P. Matthiae, F. Pinnock, L. Nigro and N. Marchetti (Eds.), Wiesbaden: Harrasowitz Verlag, 613-633.
21. Schmidt, E. F., & Kimball, F. (1937). Excavations at Tepe Hissar, Damghan. University Museum.
22. Slepak, Z. (1999). Electromagnetic sounding and high‐precision gravimeter survey define ancient stone building remains in the territory of Kazan Kremlin (Kazan, Republic of Tatarstan, Russia). Archaeological Prospection, 6(3), 147-160. https://doi.org/10.1002/(SICI)1099-0763(199909)6:3<147::AID-ARP117>3.0.CO;2-4 [DOI:10.1002/(SICI)1099-0763(199909)6:33.0.CO;2-4]
23. Telford, W. M., Geldart, L. P., and Sheriff, R. E. (1990). Applied geophysics (Vol. 1). Cambridge university press.
24. Tite, M. S., & Mullins, C. (1971). Enhancement of the magnetic susceptibility of soils on archaeological sites. Archaeometry, 13(2), 209-219. [DOI:10.1111/j.1475-4754.1971.tb00043.x]

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهه باستان سنجی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Journal of Research on Archaeometry

Designed & Developed by : Yektaweb