مطالعه ویژگی‌های ساختاری انواع سکه‌های ۵۰ دیناری ضرب شده در دوره پهلوی دوم با نگاهی به شرایط اقتصادی ایران در بازه زمانی 1322 تا 1357 - پژوهه باستان سنجی

XML English Abstract Print


1- دانشگاه تهران
2- دانشگاه تهران ، majidzohouri@ut.ac.ir
3- دانشگاه شریف
چکیده:   (122 مشاهده)
در هر عصری سکه‌­ها بازتابی از اوضاع اقتصادی، سیاسی و اجتماعی آن دوران بوده و مواردی نظیر جنس، عیار، جرم و یا حتی مکانیزم ضرب آن­‌ها منعکس کننده اوضاع و شرایط در آن دوره مشخص بوده است. این موضوع به مقطع و دوره زمانی خاصی در گذشته اختصاص نداشته و واقعیتی است که همواره از دوران باستان تا عصر حاضر وجود داشته است.  در دوران معاصر و در دوره­‌ی پهلوی دوم مجموعا ۹ سکه با ارزش­‌های ریالی متفاوت تحت اشکال مختلف ضرب شد که سکه‌ی ۵۰ دیناری از معدود سکه‌­هایی است که تقریبا در تمام طول مدت این دوره بدون وقفه ضرب گردید. بنابراین، بررسی و مطالعه جنس، جرم و مکانیزم ضرب این سکه در طول بازه زمانی مذکور می‌­تواند به خوبی بیانگر وضعیت کشور در این دوره­ باشد. بررسی‌­های انجام گرفته در این پژوهش نشان داد که نخستین نوع از سکه­‌های ۵۰ دیناری در سال ۱۳۲۲ از جنس مس ضرب گردید که پس از گذشت مدت زمانی بسیار کوتاه به دلیل مقاومت پایین در برابر خوردگی با سکه‌­های اصطلاحا برنزی جایگزین گردید. هر چند که نتایج آنالیزهای عنصری انجام شده نشان داد که آلیاژ به کار رفته در این سکه‌­ها برنج می­‌باشد. ضرب سکه­‌های اصطلاحا برنزی تحت دو جرم متفاوت تا اواسط دهه پنجاه ادامه یافت اما نهایتا در سال 1354، افزایش تورم و پیشی گرفتن ارزش فلز استفاده شده از ارزش ریالی سکه و همچنین عدم امکان‌­پذیری ضرب­ سکه­ با جرم کمتر منجر شد که مکانیزم نورد فلزات پیش از فرایند سکه­‌زنی، از فرایند نورد ساده به نورد اتصالی (نورد ساندویچی) تغییر پیدا کند. در نتیجه، امکان تولید سکه­‌هایی که مغز آن­ها را فلزی با ارزش ریالی پایین (آهن) و سطح آن‌­ها را آلیاژهای مقاوم به خوردگی (آلیاژهای مس) تشکیل داده است، فراهم آمد و ضرب سکه‌­های 50 دیناری با مکانیزم مذکور حتی تا سال 1358  پس از انقلاب اسلامی نیز ادامه یافت.
 
     
یاداداشت علمی: پژوهشي | موضوع مقاله: باستان سنجی
دریافت: 1403/7/28 | پذیرش: 1404/2/21

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهه باستان سنجی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2025 CC BY-NC 4.0 | Journal of Research on Archaeometry

Designed & Developed by : Yektaweb