Mendeley  

Zotero  

Shaikh Baikloo Islam B. How the Climate Change Package Affects Human Societies: The Archaeological-Historical Approach into Palaeoclimatology. JRA 2023; 9 (2) :165-172
URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-396-fa.html

تغییرات اقلیمی مانند بسته‌ای آکنده از مخاطرات است که همه جنبه‌های زندگی بشر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. پیامدهای تغییر اقلیم به دو بخش تقسیم می‌شود؛ مستقیم: مخاطرات اقلیمی مانند باران‌های سیل‌آسا، خشکسالی، امواج سرما و گرما و طوفانهای گرد و غبار که خود پیامدهایی مانند قحطی، سوءتغذیه، بیماری‌های جسمی و روانی، آوارگی و مرگ ‌و میر را به دنبال دارند؛ غیرمستقیم: زیان‌های اقتصادی-اجتماعی بلندمدت، مانند بیکاری، مهاجرت‌های اجباری، کاهش جمعیت، ناامنی منطقه‌ای، درگیری‌های داخلی، جنگ و فروپاشی سیاسی-اجتماعی. در دوره‌های تغییر اقلیم، معمولاً با رفتارها و اتفاقاتی مواجه می‌شویم که ظاهراً مستقل از پیامدهای رویداد اقلیمی هستند؛ اما عمدتاً با آن ارتباط غیرمستقیم دارند. تحقیق در مورد تغییر اقلیم کنونی ناشی از گرمایش زمین می‌تواند برای باستان‌شناسان و مورخان در شناخت پیامدهای مستقیم و غیرمستقیم این پدیده و تعمیم این اطلاعات به گذشته مفید باشد. پیامدهای رویدادهای اقلیمی در مطالعات باستان‌شناسی اغلب از نشانه‌هایی مانند تغییر در سیستم معیشتی، رها شدن سکونتگاه‌ها در یک منطقه بدون شواهد خشونت، کاهش جمعیت منطقه‌ای، تغییر الگوی توزیع سکونتگاه‌ها و غیره استنباط می‌شود. گزارشهای تاریخی سیل، خشکسالی، قحطی، شیوع بیماریهای همهگیر، افزایش شورشها و جنگهای داخلی را میتوان با دورههای تغییرات آب و هوایی تطبیق داد.
در این مقاله همراه با توضیحاتی در خصوص جزئیات بسته تغییر اقلیم، نمونه‌های باستانی و تاریخی مرتبط ارائه شده است. این تحقیق بر اهمیت بهره‌گیری از پژوهش‌های دیرین‌اقلیم در مطالعات باستان‌شناسی و تاریخی تأکید می‌کند. در حال حاضر، تعداد و تفکیک زمانی پژوهش‌های دیرین‌اقلیم انجام شده در ایران به حدی است که می‌توان اقلیم هولوسن را با اطمینان نسبتاً بالایی بازسازی کرد. تأثیرگذارترین تغییرات اقلیمی هولوسن شامل رویدادهای ۸۲۰۰، ۶۲۰۰، ۵۲۰۰، ۴۲۰۰، ۳۲۰۰ سال پیش، سرمایش اوایل قرون وسطی (حدود 450-850 م) و عصر یخبندان کوچک (حدود 1250-1870 م) هستند.
ارتباط بین پژوهش‌های دیرین‌اقلیم و مطالعات باستان‌شناسی و تاریخی می‌تواند به روشن شدن موضوعات مهمی مانند آنچه منجر به دوره‌های تاریک و آشفته و سقوط فرهنگ‌ها و تمدن‌های باستانی شد، کمک کند. نوسانات اقلیمی در گذشته چالش‌های جدی برای فرهنگ‌های باستانی و تمدن‌های تاریخی ایجاد کرده‌، سازگاری سیاسی آن‌ها را محدود نموده و انعطاف‌پذیری اجتماعی را کاهش داده‌ و در نهایت منجر به عواقب شدیدی برای جوامع بشری شده‌اند.