Mendeley  

Zotero  

Bater M, Serajii ‎ F. Investigation and Studies on the structure of the ‎body of ‎historical Slip-painted pottery shards from ‎the Islamic era of Sistan. JRA 2022; 8 (2) :47-64
URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-353-fa.html

دشت سیستان یکی از مهم‌ترین مراکز باستانی و تاریخی شرق و جنوب‌شرق ایران در دوران پیش از تاریخ و دوران اسلامی است که پژوهش‌های اندکی برای شناخت پیشینه تاریخی و فرهنگی آن انجام شده است. در این پژوهش بدنۀ شش قطعه از سفالینه‌های گلابه‌ای منقوش متعلق به دشت سیستان با هدف شناسایی ساختار و ترکیب کانی‌شناختی آن‌ها به روش‌های مختلف آزمایشگاهی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است تا تکنیک ساخت و منشاء آن‌ها شناسایی گردد. برای این منظور از روش‌های مختلف آزمایشگاهی، همچون پراش پرتوی ایکس (XRD)، پتروگرافی مقاطع نازک و میکروسکوپ الکترونی روبشی مجهز به طیف‌سنج پراکنش انرژی پرتوی ایکس ‎(SEM-EDS)‎‏ ‏استفاده شده است. مطالعۀ ساختاری بدنۀ سفالینه‌ها نشان داد که تمامی نمونه‌ها از نظر ساختار و ترکیب کانی‌شناختی تقریباً ‏مشابه‌اند. ازسوی دیگر، نبود فازهای کانی‌شناختی دمای بالا و حضور برخی ‏از فازهای ویژه، گویای آن بود که سفالگران دوران اسلامی برای پخت این سفالینه‌ها از دمای ‏متوسطی حدود 850 تا 900 درجه سانتیگراد استفاده نموده‌اند. با توجه به فازهای شناسایی‌شده در بدنۀ سفال‌ها و داده‌های حاصل از آنالیز عنصری به‌نظر می‌رسد که در تهیۀ گل سفالگری این ‏آثار سفالی از خاک‌های رس سرخ‌رنگ استفاده شده که همین امر موجب گشته است با پخت سفالینه‌ها در شرایط اکسیداسیون، رنگ خمیرۀ آن‌ها قرمز شود. ‏با توجه به تعداد محدود نمونه‌های کشف‌شده از این نوع سفال در این منطقه و عدم همخوانی ترکیب کانی‌شناختی و عناصر تشکیل‌دهندۀ بدنۀ این سفال‌ها با ساختار و ترکیب زمین‌شناختی منطقۀ دشت سیستان، به‌نظر می‌رسد که احتمالاً ‏این نمونه‌های سفالی وارداتی است.