سال 8، شماره 2 - ( 1401 )
سال 8 شماره 2 صفحات 163-147 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Mafi S, Dehpahlavan M, Aarab A. Classification and Typology of Iron Age II Pottery from Excavations of Qareh Tepe of Sagzabad, Qazvin using Radius, Tangent and Curvature (RTC) Functions of the Lip Profile of Pottery Vessels. JRA 2022; 8 (2) :147-163
URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-336-fa.html
URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-336-fa.html
مافی صالح، ده پهلوان مصطفی، اعراب علی. طبقه بندی و گونه شناسی سفال های عصر آهن II به دست آمده از کاوش های باستان شناسی قره تپه سگز آباد قزوین به کمک توابع شعاع، تانژانت و انحنای (RTC) منحنی لبه خارجی سفال. پژوهه باستان سنجی. 1401; 8 (2) :147-163
صالح مافی1 
، مصطفی ده پهلوان* 
2، علی اعراب3
، مصطفی ده پهلوان* 2، علی اعراب3
1- دانشکدۀ مهندسی نقشه‌برداری و اطلاعات مکانی، دانشکدگان فنی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2- گروه باستان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران ،mdehpahlavan@ut.ac.ir
3- گروه باستان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2- گروه باستان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران ،
3- گروه باستان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده: (2639 مشاهده)
یکی از اساسی‌ترین پژوهش‌ها در بررسی‌های میدانی و کاوش‌های علمی باستانشناسی، ارائۀ یک توصیف کمّی و کیفی دقیق از ویژگی‌های هندسی قطعات سفالی است. این توصیفات در قالب مفاهیم طبقه‌بندی و گونه‌شناسی سفال‌های یک دورۀ تاریخی مطرح شده است و از آن‌ها به‌منظور بررسی ساختارهای فرهنگی و اجتماعی آن دوره استفاده می‌شود. امروزه، بیشتر مطالعات انجام‌شده در این زمینه به کمک روش‌های رقومی و مدل‌سازی‌های ریاضی صورت می‌گیرند. در این پژوهش نیز به بررسی امکان استفاده از روش‌ها و الگوریتم‌های ریاضی در طبقه‌بندی و گونه‌شناسی سفال‌های باستانی پرداخته می‌شود. آنچه در وهلۀ اول حائز اهمیت است، معرفی مجموعه‌ای از ویژگی‌های هندسی برای منحنی لبۀ خارجی سفال است که در قالب توابع RTC به الگوریتم‌ها معرفی می‌شوند. این توابع ویژگی‌های یکتا و منحصربه‌فردی را برای هر منحنی لبۀ خارجی نشان می‌دهند که از آن‌ها در طبقه‌بندی و گونه‌شناسی سفال‌ها استفاده می‌شود. طبقه‌بندی نمونه‌ها به کمک شبکۀ عصبی مصنوعی و بر اساس توابع RTC انجام شده است که در آن نمونه‌ها با دقت حدود 95درصد و در سه طبقۀ کاسه، کوزه و خمره قرار می‌گیرند. شبکۀ عصبی طراحی‌شده یک شبکۀ سه‌لایه با یک لایۀ پنهان است که شامل دو نورون می‌شود. خروجی شبکۀ کدهای رقومی صفر، یک و دو هستند که به‌ترتیب به لبه‌های کاسه، کوزه و خمره اشاره می‌کنند. در ادامه، با تصحیح نمونه‌های خطادار و از مجموع 209 طرح سفال، 128 نمونه در طبقۀ کاسه‌ها (61.2درصد نمونه‌ها)، 42 نمونه در طبقۀ کوزه‌ها (20.1درصد نمونه‌ها) و 39 نمونه در طبقۀ خمره‌ها (18.7درصد نمونه‌ها) قرار می‌گیرند. پس از انجام طبقه‌بندی، گونه‌شناسی نمونه‌های موجود در هر طبقه نیز به کمک الگوریتم خوشه‌بندی اتصال همسایگی صورت گرفته که در آن فرم لبه‌های موجود در طبقات کاسه‌ها، کوزه‌ها و خمره‌ها به‌ترتیب در 83، 22 و 27 تیپ از یکدیگر متمایز می‌شوند. دقت روش گونه‌شناسی سفال‌ها نیز بین 95درصد تا 97 درصد ارزیابی می‌شود.
یاداداشت علمی: پژوهشي |
موضوع مقاله:
باستان سنجی
دریافت: 1401/6/5 | پذیرش: 1401/11/17 | انتشار: 1401/12/9 | انتشار الکترونیک: 1401/12/9
دریافت: 1401/6/5 | پذیرش: 1401/11/17 | انتشار: 1401/12/9 | انتشار الکترونیک: 1401/12/9
فهرست منابع
1. Rice PM. Pottery analysis: a sourcebook. Chicago: University of Chicago Press; 1987. 559 p.
2. Sinopoli CM, Sinopoli CM. Approaches to archaeological ceramics. Springer; 1991. [DOI:10.1007/978-1-4757-9274-4]
3. Willis S. A date with the past: Late Bronze and Iron Age pottery and chronology. Prehistoric Britain: The Ceramic Basis. 2002;4-21. [DOI:10.2307/j.ctvh1dw69.5]
4. Stewart J. Calculus, Early Transcendentals. Brooks Cole, Canada. 7th international metric edition edition. 2012.
5. Hagstrum MB, Hildebrand JA. The two-curvature method for reconstructing ceramic morphology. American Antiquity. 1990;55(2):388-403. [DOI:10.2307/281657]
6. Karasik A, Smilansky U. Computerized morphological classification of ceramics. Journal of Archaeological Science. 2011;38(10):2644-57. [DOI:10.1016/j.jas.2011.05.023]
7. Wilczek J, Monna F, Navarro N, Chateau-Smith C. A computer tool to identify best matches for pottery fragments. Journal of Archaeological Science: Reports. 2021;37:102891. [DOI:10.1016/j.jasrep.2021.102891]
8. Mostafa Dehpahlavan, "Report of Archaeological excavations of Qareh Tepe in Sagzabad," Institute of Archaeology of Tehran University, Tehran, Scientific Report 2019. [In Persian]. ]دهپهلوان مصطفی، گزارش مقدماتی کاوش آموزشی و پژوهشی دانشجویان باستانشناسی دانشگاه تهران، کاوش قره‌تپه سگزآباد، مؤسسه باستانشناسی دانشگاه تهران، تهران، گزارش علمی 1397.[
9. Smith ME, Feinman GM, Drennan RD, Earle T, Morris I. Archaeology as a social science. Proceedings of the National Academy of Sciences. 2012;109(20):7617-21. [DOI:10.1073/pnas.1201714109]
10. Saitou N, Nei M. The neighbor-joining method: a new method for reconstructing phylogenetic trees. Molecular biology and evolution. 1987;4(4):406-25.
11. Childe VG. Piecing Together the Past: The interpretation of Archeological Data. London; 1956. [DOI:10.2307/3118691]
12. Mostafa Dehpahlavan, "Newly discovered cemeteries of second and third iron age of Qareh Tepe in Sagzabad (Chapter 3)," Report of seventeenth anniversary conference of archaeology of Iran, pp. 437-444, 2019. [In Persian]. ]دهپهلوان مصطفی، گورستان‌های نویافته عصر آهن2 و 3 قره‌تپۀ سگزآباد (فصل سوم)، گزارش‌های هفدهمین گردهمایی سالانۀ باستانشناسی ایران، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری: 437-444. [
13. Gentelli L, Blichert-Toft J, Davis G, Gitler H, Albarède F. Metal provenance of Iron Age Hacksilber hoards in the southern Levant. Journal of Archaeological Science. 2021;134:105472. [DOI:10.1016/j.jas.2021.105472]
14. Turk G, Levoy M. Zippered polygon meshes from range images. In 1994. p. 311-8. [DOI:10.1145/192161.192241]
15. Wilczek J, Monna F, Barral P, Burlet L, Chateau C, Navarro N. Morphometrics of Second Iron Age ceramics-strengths, weaknesses, and comparison with traditional typology. Journal of archaeological science. 2014;50:39-50. [DOI:10.1016/j.jas.2014.05.033]
16. Forel B, Gabillot M, Monna F, Forel S, Dommergues CH, Gerber S, et al. Morphometry of Middle Bronze Age palstaves by discrete cosine transform. Journal of archaeological science. 2009;36(3):721-9. [DOI:10.1016/j.jas.2008.10.021]
17. Mostafa Dehpahlavan, "Introductory report of educational-research excavation of archaeology Students of Tehran University, Qareh Tepe excavation in Sagzabad," Institute of Archaeology of Tehran University, Tehran, Scientific Report of 2014. [In Persian]. ]دهپهلوان مصطفی، گزارش مقدماتی کاوش آموزشی و پژوهشی دانشجویان باستانشناسی دانشگاه تهران، کاوش قره‌تپه سگزآباد، مؤسسۀ باستانشناسی دانشگاه تهران، تهران، گزارش علمی 1394[.
18. Mostafa Dehpahlavan, "Introductory report of educational-research excavation of archaeology Students of Tehran University, Qareh Tepe excavation in Sagzabad," Institute of Archaeology of Tehran University, Tehran, Scientific Report of 2015 2015. [In Persian]. ]دهپهلوانمصطفی، گزارش مقدماتی کاوش آموزشی و پژوهشی دانشجویان باستانشناسی دانشگاه تهران، کاوش قره‌تپه سگزآباد، مؤسسۀ باستانشناسی دانشگاه تهران، تهران، گزارش علمی 1395 [.
19. Mostafa Dehpahlavan, "Introductory report of educational-research excavation of archaeology Students of Tehran University, Qareh Tepe excavation in Sagzabad," Institute of Archaeology of Tehran University, Tehran, Scientific Report of 2016 2016. [In Persian]. ]دهپهلوان مصطفی، گزارش مقدماتی کاوش آموزشی و پژوهشی دانشجویان باستانشناسی دانشگاه تهران، کاوش قره‌تپه سگزآباد، مؤسسۀ باستانشناسی دانشگاه تهران، تهران، گزارش علمی 1396 [.
20. Amir Sadegh Naghshineh, Hassan Talaei, and Kamal Al Din Niknami, "The iron age cemetery of Changbar," Archaeology letter, pp. 105-122, 2011. [In Persian]. ]نقشینه امیرصادق؛ طلایی حسن؛ نیکنامی کمال‌الدین، گورستان عصر آهن چنگبار، نامۀ باستانشناسی، 1390، 122-105 [.
21. Seifollah Kambakhshfard, Tehran of three thousand two hundred years old: based on archaeological excavations. Tehran, Iran: Faza publication, 1991. [In Persian]. ]کامبخش‌فرد سیف‌الله، تهران سه‌هزار و دویست‌ساله. تهران: نشر فضا، 1370 [.
22. Young TC. Excavations at Godin Tepe: first progress report. Occasional paper. 1969
23. Young Jr TC. A comparative ceramic chronology for Western Iran, 1500-500 BC. Iran. 1965;3(1):53-85. [DOI:10.2307/4299561]
24. Rafael C. Gonzalez, Richard E. Woods, Digital Image Processing. 2002.
25. Press WH, Teukolsky SA, Vetterling WT, Flannery BP. Numerical recipes in C. Cambridge university press Cambridge; 1992.
26. Shepard AO. Ceramics for the Archaeologist. Vol. 609. Carnegie Institution of Washington Washington, DC; 1956.
27. Webster G. Romano-British coarse pottery: a student's guide. Council for British Archaeology London; 1969.
28. Webster G. Romano-British coarse pottery: a student's guide. Council for British Archaeology London; 1969.
29. Callieri P. The Sasanian Manor House at Hājīābād, Iran (Monografie di Mesopotamia, III). 1996;
30. Meysam Labbaf khaneiki, "The Sassanian potteries of northeast of Iran (Classification, Comparison and Analysis based on form properties)," Scientific-Research Journal of Faculty of Literature and Humanities of Tehran University, pp. 143-177, 2008. [In Persian]. ]لباف خانیکی میثم، سفال‌های ساسانی شمال شرق ایران (طبقه‌بندی، مقایسه و تحلیل بر اساس ویژگی‌های شکلی)، مجله علمی-پژوهشی دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، 1387، 177-143.[
31. Fatemeh Rastgooyan, "Classification and typology of third iron age potteries of Qareh Tepe in Sagzabad," Tehran, Master thesis 2019. [In Persian]. ]راستگویان فاطمه، طبقه‌بندی و گونه‌شناسی سفال‌های عصر آهن III قره‌تپه سگزآباد، تهران، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد دانشگاه تهران، استاد راهنما: مصطفی دهپهلوان، 1398.[
32. Fausett LV. Fundamentals of neural networks: architectures, algorithms and applications. Pearson Education India; 2006.
33. Randriamihamison N, Vialaneix N, Neuvial P. Applicability and interpretability of Ward's hierarchical agglomerative clustering with or without contiguity constraints. Journal of Classification. 2021;38(2):363-89. [DOI:10.1007/s00357-020-09377-y]
34. Ali Aarab, "Classification and typology of second iron age potteries derived from Qareh Tepe site of Sagzabad in Qazvin," Institute of Archaeology of Tehran university, Tehran, The alternative plan for military service project of the center of elites and top talents of the armed forces 2022. [In Persian]. ]اعراب علی، 1401، طبقه‌بندی و گونه‌شناسی سفال‌های عصر آهن2 به‌دست‌آمده از محوطۀ قره‌تپۀ سگزآباد در قزوین، مؤسسۀ باستانشناسی دانشگاه تهران، طرح جایگزین خدمت سربازی زیر نظر مرکز نخبگان و استعدادهای درخشان نیروهای مسلح
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
