گاهنگاری مطلق تپه طالبخان سیستان بر اساس آزمایش کربن 14 - پژوهه باستان سنجی
سال 8، شماره 1 - ( 1401 )                   سال 8 شماره 1 صفحات 82-67 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Kavosh H. (2022). Chronology of Tape Taleb Khan based on C14. JRA. 8(1), 67-82. doi:10.52547/jra.8.1.67
URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-321-fa.html
کاوش حسینعلی. گاهنگاری مطلق تپه طالبخان سیستان بر اساس آزمایش کربن 14 پژوهه باستان سنجی 1401; 8 (1) :82-67 10.52547/jra.8.1.67

URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-321-fa.html

گاهنگاری مطلق تپه طالبخان سیستان بر اساس آزمایش کربن 14
حسینعلی کاوش*
گروه باستان شناسی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه زابل، زابل، ایران ، h.kavosh@uoz.ac.ir
چکیده:   (1558 مشاهده)
طی چند دهه گذشته کاوش ­های متعددی در محوطه­ های عصر مفرغ جنوب شرق ایران صورت گرفته که نتایج حاصل از این پژوهش‌ها منجر به تدوین گاهنگاری منطقه با محوریت شهر سوخته شده است. تاکنون بیشتر پژوهش­های صورت گرفته در پیش از تاریخ سیستان متمرکز به شهر سوخته بوده، در حالی که در بررسی روشمند باستان­ شناختی سیستان بیش از 900 محوطه هم عصر شهر سوخته در دشت جنوبی سیستان وجود دارد که جهت درک بهتر فرهنگ­ های عصر مفرغ سیستان نیاز است تا برخی از محوطه های اقماری- استقراری مرتبط با شهر سوخته مورد بررسی و مطالعه دقیق قرار گیرند. ازاین‌رو با توجه به سؤالات و ابهامات موجود در شناخت شاخصه ­های فرهنگی عصر مفرغ سیستان و همچنین آموزش دانشجویان رشته باستان­شناسی دانشگاه زابل، تپه طالبخان انتخاب و به مدت شش فصل مورد کاوش باستان­شناسی قرار گرفت. یکی از اصلی­ترین اهداف فصل پنجم در این محوطه، لایه­ نگاری و ارائه تاریخگذاری نسبی و مطلق بود که طی کاوش صورت گرفته شش فاز استقراری شناسایی شد در این مقاله سعی برآن است تا با تحلیل مواد فرهنگی بویژه سفال­ های به دست آمده از کاوش این محوطه و استفاده از نتایج آزمایش کربن 14 به گاهنگاری این محوطه پرداخته شود. سوالات مهم این پژوهش عبارت است از اینکه توالی استقراری تپه طالبخان مربوط به چه دوره­ هایی بوده و چگونه می­توان با استفاده از نتایج کربن 14 این محوطه، چالش ­های موجود در گاهنگاری منطقه را تبیین و ارزیابی نمود. جهت تاریخ­گذاری مطلق نهشته­ های فرهنگی تپه طالبخان 4 نمونه زغال به آزمایشگاه دانشگاه آکسفورد انگلستان ارسال شد که نتایج حاصل از آن نشان می­دهد این محوطه در حدود 2500 پیش‌از میلاد مورد استقرار قرار گرفته و تا حدود 2300 پیش ازمیلاد ادامه داشته است. از آنجایی که یافته ­های سفالی به دست آمده از این محوطه مشابهت­ های زیادی با فازهای 1 و 0 شهر سوخته دارد به نظر می­رسد که احتمالاً تاریخی قدیمی­تر از آنچه که تاکنون در نظر گرفته می­شده یعنی بین 2300 تا 2200 پیش ازمیلاد را برای پایان دوره شهر سوخته باید درنظر گرفت.
 
واژه‌های کلیدی: حوزه فرهنگی سیستان، دوره مفرغ، تپه طالبخان، تاریخ‌گذاری مطلق، شهرسوخته IV
متن کامل [PDF 2129 kb]   (1018 دریافت)    
یاداداشت علمی: پژوهشي | موضوع مقاله: باستان سنجی
دریافت: 1401/2/1 | پذیرش: 1401/4/25 | انتشار: 1401/5/30 | انتشار الکترونیک: 1401/5/30
فهرست منابع
1. Stein A. Archaeological Reconnaissance in North-Western Indo and Southeastern Iran. London. 1937.
2. Fairservis W A. Archaeological studies in the Seistan Basin of southwestern Afghanistan and eastern Iran. Anthropological papers of the American Museum of Natural History 48, New York. 1961.
3. Seyyd Sajjadi S M. A Brief Guide to the ancient Sites of Sistan. Zahedan: Management and Planning Organization of Sistan and Baluchestan Province. 2003. [In Persian] ]سیدسجادی سید منصور. راهنمای مختصر آثار باستانی سیستان. زاهدان: سازمان مدیریت و برنامهریزی استان سیستانوبلوچستان، 1382. [
4. Tosi M. Excavations at Shahr-I Sokhta. Preliminary Report on the Second Campaign. East and West. 1969; 19: 109-122.
5. Tosi M. Tepe Rud-I Biyaban. Iran. 1970; 8: 189.
6. Tosi M. The cultural sequence of Shahr-I Sokhta, in Bulletin of Asia institute of Pahlavi University, Shiraz. 1973.
7. Tosi M. Development, Continuity and Cultural Change in the Stratigraphic Sequence of Shahr-I Sokhta. In: TOSI M. (ed.), Pre historic Sistan 1. Roma: IsMEO (IsMEO Reports and Memoirs XIX,1). 1983: pp 127-180.
8. Salvatori S. and Tosi M. Shahr-I Sokhta Revised Sequence. In C. Jarrige and V. Lefèvre (eds.), South Asian Archaeology 2001. 1: Prehistory. Editions Recherches sur les Civilisations, Paris. 2005; pp 281-292.
9. Seyyd Sajjadi S M. The first cities of the Iranian plateau. Vol 2. Tehran: SAMT. 2005. [In Persian] ]سیدسجادی سید منصور. نخستین شهرهای فلات ايران. جلد دوم. تهران: انتشارات سمت؛ 1384. [
10. Seyyd Sajjadi S M. An excerpt from field research in 2014 in Shahr-i Sokhta, in Proceedings of Shahr-i Sokhta 2. Seyyd Sajjadi S M. and Ascalone E (Eds.). Tehran: Pishpajouh. 2019; p. 23-116. [In Persian] ]سیدسجادی سید منصور. گزیدهای از پژوهشهای میدانی سال 1393 در شهر سوخته. در مجموعه مقالات شهر سوختۀ 2، به کوشش سید منصور سیدسجادی و انریکو اسکالونه. تهران: پیشین پژوه. 1398؛ ص 23-116. [
11. Seyyd Sajjadi S M. and Moradi H. occupation area at OYG,OYF,OYK test tranch. In Proceedings of the 7th annual conference of Iranian archeology, Tehran: Research Center of Iranian Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization. 2007; p 299-305. [In Persian] ]سيدسجادي سيد منصور و مرادي حسين. منطقه مسكوني گمانه هاي ،OYG,OYF,OYK. در مجموعه مقالات نهمين گردهمايي سالانه باستان-شناسي ايران. تهران: پژوهشگاه سازمان ميراث فرهنگي، صنایع‌دستی و گردشگري كشور. 1386؛ ص299-305. [
12. Seyyd Sajjadi S M. Excavations at Shahr-I Sokhta. First Preliminary Report on the Excavations of the Graveyard 1997-2000. Iran. 2003; 41: 21-97. [DOI:10.2307/4300639]
13. Seyyd Sajjadi S M. Excavation at Buildings Nos. 1 and 20 at Shahr-I Sokhta. International Journal of the Society of Iranian Archaeologists. 2014; 1 (1): 77-90.
14. Seyyd Sajjadi S M. and Moradi H. Shahr-I Sokhta 2014-2015 Excavations. The New Results in Areas 1, 20, 26 and 28. Archeologia Aerea. 2015; 9: 149- 167.
15. Mehrafarin, R. and Mousavi Haji S R. Archaeological Survey in Sistan, Phase 2, Volume 16 (Field Studies) South of Qale Rostam. ICAR archive. 2009. [In Persian] ]مهرآفرین رضا و موسوی حاجی سید رسول. بررسی روشمند باستان‌شناختی سیستان فاز (2)، جلد 16 (مطالعات میدانی) حوزه جنوب قلعة رستم. بایگانی کتابخانه پژوهشکده باستان شناسی؛ 1388. [
16. Kavosh H. Vidale M. and Fazeli Nashli H. Prehistoric Sistan 2: Tappeh Graziani, Sistan, Iran: Stratigraphy, Formation Processes And Chronology Of A Suburban Site Of Shahr-I Sokhta, Roma: ISMEO. 2019.
17. Kavosh H. A. Southern Plain of Sistan During Bronze Age (doctoral dissertation), Tehran University, Tehran, Iran. 2012. [In Persian] ]كاوش حسينعلي. دشت جنوبي سيستان در عصر مفرغ. رساله دكتري گروه باستان شناسی دانشگاه تهران؛ 1391.]
18. Kavosh H A. Final report of the first season of archaeological excavation at Rostam site in Sistan. ICAR archive. 2020. [In Persian] ]كاوش حسينعلي. گزارش نهايي اولین فصل كاوش باستان‌شناختی تپّه رستم سيستان. بایگانی پژوهشکده باستان شناسی؛ 1399. [
19. Mortazavi M. Mishmast M. and Good I. Bronze Age textiles: a preliminary analysis of fragments discovered at Tepe Dasht, Sistan, Iranian journal of archaeological studies. 2011; 1: 61- 8.
20. Shirazi R. Archaeological excavations in Sadegh Site (Season 6 and 7: 2016 and 2017). In Proceedings of the 16th annual conference of Iranian archeology, Tehran: Research Center of Iranian Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization. 2019; pp 298-306. [In Persian] ]شیرازی روح‌الله. کاوش باستان‌شناسی در تپّه صادق (فصول ششم و هفتم: 1395 و 1396). در مجموعه مقالات کوتاه شانزدهمین گردهمایی سالیانه باستان‌شناسی به کوشش روح‌الله شیرازی. تهران: پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری. 1397؛ ص 298- 306. [
21. Moradi H. Sarhadi Dadian H. Saadatian M. Maraashi S M J. and Kikha M. Archaeological survey in the east and southeast of Shahr- I Sokhta cultural area. Proceedings of Shahr-i Sokhta 3. Seyyd Sajjadi S M. and Ascalone E (Eds.). Tehran: Pishpajouh. 2021; p. 17-44. [In Persian] ]مرادی حسین، سرحدی دادیان، حسین، سعادتیان مجتبی، مرعشی سیدمحمدجواد و کیخا محمد. بررسی باستان‌شناسی در محدودۀ شرق و جنوب‌شرق حوزۀ فرهنگی شهر سوخته. در مجموعه مقالات شهر سوخته 3، به کوشش سید منصور سیدسجادی و انریکو اسکالونه. تهران: پیشین‌پژوه. 1400؛ ص 17-44. [
22. Kavosh H A. Shirazi Z. and Naseri R. The Archaeological studies of Tepe TalebKhan, Sistan, Southeast Iran (2500-2300 BCE). Journal of research on Archaeometry. 2020; 6 (1): 137-154. [In Persian] ]کاوش حسینعلی، شیرازی زهره، ناصری رضا. مطالعات گیاه‌باستان‌شناسی تپّۀ طالبخان، سیستان، جنوب‌شرق ایران، پژوهۀ باستان‌سنجی. 1399؛ 6 (1): 137-154. [ [DOI:10.29252/jra.6.1.137]
23. Vidale M. and Tosi M. The Development of Wheel Throwing at Shahr-I Sokhta Slow and Fast Revolutions towards Statehood. East and West. 1996; 46 (3-4): 251-269.
24. Moradi H. Urban development in the fourth period of the Shahr-i Sokhta, in Proceedings of Shahr-i Sokhta 2. Seyyd Sajjadi S M. and Ascalone E (Eds.). Tehran: Pishpajouh. 2019; pp. 117-136. [In Persian] ]مرادی حسین. توسعه و گسترش شهری در دورۀ چهارم شهر سوخته. در مجموعه مقالات شهر سوخته 2. به کوشش سید منصور سیدسجادی و انریکو اسکالونه. تهران: پیشین‌پژوه. 1398؛ ص 117-136. [
25. Lamberg-Karlovsky CC. and Potts DT. Excavations at Tepe Yahya, Iran 1967-1975: The Third Millennium. Peabody Museum of Archaeology and Ethnology, Harvard University. ASPR Bulletin 45. 2001.
26. Casal J. Fouilles de Mundigak. 2 Vols., Librairie C. Klincksiek, Paris. 1961.
27. Lamberg-Karlovsky C C. and Tosi M. Shahr-I Sokhta and Tepe Yahya: Tracks on the Earliest History of the Iranian Plateau. East and West. 1973; 23: 21-57.
28. Biscione R. Relative Chronology and Pottery Connections between Shahr-I Sokhta and Mundigak, Eastern Iran. Studi di Paletnologia, Paleoantropologia, Paleontologia e Geologia del Quaternario. 1974; 2: 131-145.
29. De Cardi B. Excavations at Bampur, a third millennium settlement in Persian Baluchistan, 1966. Anthropological papers of the American Museum of Natural History 51, Part 3. New York. 1970.
30. Ascalone E. La ceramic dell Area 33 a Shahr-i Sokhta, in Proceedings of Shahr-i Sokhta 2. Seyyd Sajjadi S M. and Ascalone E (Eds.). Tehran: Pishpajouh. 2019; pp. 115-135.
31. Salvatori S. and Vidale M. Shahr-I Sokhta 1975-1978: Central Quarters Excavations. Preliminary Report (Reports and Memoirs, Serie Minor I). IsIAO, Rome. 1997.
32. Biscione R. Salvatori S. and Tosi M. Sahr-I Sokhta: the protohistoric settlement and the chronological sequence, in La Citta Bruciata Del Deserto Salato, Giuseppe Tucci (ed.), Erizzo. 1977; p 77-113.
33. Laneri N. and Vidale M. An Anatomy for the Truncated-cone Shaped Bowls of Shahr-I Sokhta. East and West. 1998; 48 (3-4): 225-264.
34. Cortesi E. Tosi M. Lazzari A. and Vidale M. Cultural Relationships beyond the Iranian Plateau: The Helmand Civilization, Baluchistan and the Indus Valley in the 3rd Millennium BCE. Paléorient. 2008; 34 (2): 5-35. [DOI:10.3406/paleo.2008.5254]
35. Jarrige J F. Didier A. and Quivron G. Shahr-I Sokhta and the chronology of the Indo-Iranian regions. Paléorient. 2011; 37 (2): 7-34. [DOI:10.3406/paleo.2011.5420]
36. Biscione R. The Burnt Building of Period Shahr-i Sokhta IV. An Attempt of Functional Analysis from the Distribution of Pottery Types. Seminario di studi asiatici, series minor. 1979; 10: 291-306.
37. Hessari M. Bernbeck R. Pollock S. A Brief Report on New Radiocarbon Dates from Tappeh Sofalin, Pishva, Iran. Journal of Archaeological Studies. 2021; 12(4): 47-57.
بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهه باستان سنجی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Journal of Research on Archaeometry

Designed & Developed by : Yektaweb