پیکر‌بندی فضایی و چیدمان اجتماعی در معماری شهر سوخته برپایه‌ی رویکرد چیدمان فضا (نمونه‌های موردی: ساختمان 1 از دوره II III و ساختمان 20 از دوره IV شهر سوخته) - پژوهه باستان سنجی
سال 8، شماره 1 - ( 1401 )                   سال 8 شماره 1 صفحات 134-115 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Ghorbani H R, Nemati Giv S, Moradi H. Spatial Configuration and Social Organization in Shahr-i-Sokhta Architecture Based on the Space Syntax Approach (Case Study: Building 1 from II and III Periods and Building 20 from IV Period). JRA 2022; 8 (1) :115-134
URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-305-fa.html
قربانی حمیدرضا، نعمتی گیو ثمینه، مرادی حسین. پیکر‌بندی فضایی و چیدمان اجتماعی در معماری شهر سوخته برپایه‌ی رویکرد چیدمان فضا (نمونه‌های موردی: ساختمان 1 از دوره II, III و ساختمان 20 از دوره IV شهر سوخته). پژوهه باستان سنجی 1401; 8 (1) :134-115

URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-305-fa.html

پیکر‌بندی فضایی و چیدمان اجتماعی در معماری شهر سوخته برپایه‌ی رویکرد چیدمان فضا (نمونه‌های موردی: ساختمان 1 از دوره II, III و ساختمان 20 از دوره IV شهر سوخته)
حمیدرضا قربانی* 1، ثمینه نعمتی گیو2 ، حسین مرادی3
1- گروه باستان شناسی، دانشکده حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران ، hr.ghorbani@aui.ac.ir
2- گروه باستان شناسی، دانشکده هنر، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران
3- گروه باستان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده:   (1030 مشاهده)
چیدمان فضا، یک رویکرد پژوهشی ساختارگرایی در معماری است که با مطالعه‌ی فنوتایپ(ساختار) و درک ژنوتایپ(کارکرد)، امکان تفسیر پیکربندی فضایی و سازمان اجتماعی را در محیط‌های ساخته شده فراهم می‌کند. بقایای معماری به‌جای مانده از گذشته، شاخصه‌ای مهم در جایگاه‌های باستان‌شناختی محسوب شده و مهم‌ترین یافته‌ در به‌کارگیری رویکرد چیدمان فضا هستند. این‌که بناهای پیش‌از‌تاریخی تا چه میزان از قابلیت ارائه پیکربندی فضایی و چیدمان اجتماعی برخوردارند یا رویکرد چیدمان فضا تا چه حد قادر به شناسایی، ادراک و تفسیر آن‌ها در ساختارها و استقرارگاه‌های پیش‌از‌‌تاریخی و آغاز تاریخی است؛ اطلاعات بسیار کمی وجود دارد. مطالعات پیشین- جز موارد اندک- استفاده از رویکرد چیدمان فضا را نه در خانه‌ها یا مناطق جمعیتی پیش‌از‌تاریخی و آغاز تاریخی بلکه در دوران متأخر و معاصر لحاظ کرده‌اند. مقاله پیش‌رو با به‌کارگیری روش چیدمان فضا و استفاده از ابزارهای مشاهده، برداشت‌های میدانی، اسنادی، نرم‌افزارهای ای‌گراف و دپس‌مپ، به قیاس تحلیلی پیکربندی فضایی و چیدمان اجتماعی ساختمان‌های شماره‌ی 1(دوره‌های II و III) و 20 (دوره‌ی IV) شهرسوخته پرداخته و شاخص‌های عمق، مرتبه نسبی، هم‌پیوندی، کنترل و نوع فضا را از منظر ارتباط و نحوه‌ی دسترسی، خصوصی و عمومی بودن بررسی کرده تا به دو پرسش: الگوی پیکربندی فضایی در ساختمان‌های شماره 1 و 20 شهر سوخته چه تفاوت‌هایی با یک‌دیگر دارند؟ و چه ارتباطی بین پیکربندی فضایی و چیدمان اجتماعی آن‌ها وجود دارد؟ پاسخ دهد. مطالعه‌ی تحلیلی-تطبیقی ساختمان‌های 1 و 20 شهرسوخته آشکارا نشان‌گر آن است که ساختمان شماره‌ی ‌1‌ از عمق بیشتر و متعاقباً از درجه خصوصی بودن بالاتری برخوردار است که می‌تواند به طبقه‌ی اشراف یا فردی با موقعیت اجتماعی بالا تعلق داشته باشد؛ اما ساختمان شماره‌ی 20 دارای حرکت، هم‌پیوندی و اتصال بیشتری است بنابراین نمی‌توان آن را فقط به‌مثابه بنای کاملاً خصوصی لحاظ کرد احتمالاً این بنا، ساختمانی با درجه‌ی عمومی‌‌‌تر بوده است.
واژه‌های کلیدی: معماری پیش از تاریخی، شهرسوخته، رویکرد چیدمان فضا، پیکربندی فضایی، چیدمان اجتماعی.
متن کامل [PDF 1520 kb]   (106 دریافت)    
یاداداشت علمی: پژوهشي | موضوع مقاله: باستان سنجی
دریافت: 1400/11/21 | پذیرش: 1401/5/2 | انتشار: 1401/7/18 | انتشار الکترونیک: 1401/7/18
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهه باستان سنجی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2022 CC BY-NC 4.0 | Journal of Research on Archaeometry

Designed & Developed by : Yektaweb