ارزیابی توالی فرهنگی دوره نوسنگی فارس بر اساس گاهنگاری مطلق محوطه هُرمَنگان - پژوهه باستان سنجی
سال 3، شماره 2 - ( 1396 )                   سال 3 شماره 2 صفحات 29-15 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Khanipour M, Niknami K A. Sequence Chronology Evaluation of the Neolithic Period at Fars on the Basis of Hormangan Site. JRA 2017; 3 (2) :15-29
URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-103-fa.html
خانی پور مرتضی، نیکنامی کمال الدین. ارزیابی توالی فرهنگی دوره نوسنگی فارس بر اساس گاهنگاری مطلق محوطه هُرمَنگان. پژوهه باستان سنجی. 1396; 3 (2) :15-29

URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-103-fa.html

ارزیابی توالی فرهنگی دوره نوسنگی فارس بر اساس گاهنگاری مطلق محوطه هُرمَنگان
مرتضی خانی پور 1، کمال الدین نیکنامی2
1- دانشگاه تهران ، khanipoor.m@ut.ac.ir
2- دانشگاه تهران
چکیده:   (5789 مشاهده)
طی چند دهه گذشته کاوش‏‏ های متعددی در محوطه‏‏ های نوسنگی فارس صورت گرفته که نتایج حاصل از این پژوهش ‏‏ها منجر به ارائه گاهنگاری‏‏ ها و نظرات مختلفی شده است. بیشتر پژوهش‏‏ های صورت گرفته متمرکز بر حوضه رود کر بوده و با توجه به ویژگی‏‏ های زیست‏‏ محیطی متفاوت فارس، این زیست‏‏ بوم بر شکل‏‏ گیری فرهنگ‏‏ ها در طول دوران مختلف تأثیرگذار بوده است؛ بنابراین جهت درک بهتر فرهنگ‏‏ های پیش‏‏ ازتاریخی نیاز است تا دشت ‏‏ها و دره‏‏ ها موردبررسی و مطالعه قرار گیرند تا بتوان تحلیلی جامع ‏‏تر ارائه نمود. ازاین‏‏رو با توجه به وجود برخی سؤالات و ابهامات موجود در شناخت فرهنگ‏‏ های نوسنگی باسفال فارس، محوطه هرمنگان واقع در حوضه رودخانه بوانات مورد کاوش قرار گرفت. طی کاوش صورت گرفته دو فاز استقراری شناسایی شد که به‏‏طور نسبی مواد فرهنگی آن قابل‏‏مقایسه با تل موشکی، جری ب، بشی، کوشک هزار و تپه رحمت‏‏آباد است. در این مقاله سعی بر آن است تا در ابتدا به گاهنگاری نسبی و مطلق این محوطه پرداخته شود و سپس با توجه به گاهنگاری مطلق این محوطه و دیگر محوطه‏‏ های نوسنگی نیمه شمالی فارس و همچنین مقایسه مواد فرهنگی و شناخت شاخصه‏‏ های فرهنگی، ارزیابی توالی فرهنگی دوره نوسنگی در این منطقه صورت گیرد. جهت تاریخ‏‏گذاری محوطه هرمنگان 8 نمونه زغال و استخوان حیوانی به آزمایشگاه دانشگاه توکیو ارسال شد که نتایج نشان می‏‏دهد این محوطه در حدود 6373 ق.م مورد استقرار قرار گرفته و تا حدود 5950 ق.م ادامه داشته است. با توجه به شباهت مواد فرهنگی بشی با محوطه هرمنگان، رحمت‏‏آباد و موشکی و گاهنگاری‏‏ های مطلق این محوطه‏‏ ها در نظر گرفتن فاز بشی چندان منطقی به نظر نمی‏‏ رسد، بنابراین با مقایسه مواد فرهنگی و گاهنگاری‏‏ های مطلق صورت گرفته در دیگر محوطه‏‏ ها می‏‏توان توالی گاهنگاری شامل رحمت‏‏آباد (7500-7000 ق.م)، شکل‏‏ گیری موشکی (7000-6400 ق.م)، موشکی (6400- 6000 ق.م)، جری (6000-5600 ق.م) و شمس ‏‏آباد (5600-5200؟) برای دوره نوسنگی فارس ارائه نمود.
واژه‌های کلیدی: باستان سنجی، حوزه فرهنگی فارس، دوره نوسنگی، محوطه هرمنگان، تاریخ‌‌گذاری کربن 14
متن کامل [PDF 1555 kb]   (2061 دریافت)    
یاداداشت علمی: پژوهشي | موضوع مقاله: باستان سنجی
دریافت: 1396/7/5 | پذیرش: 1396/10/7 | انتشار: 1396/10/7 | انتشار الکترونیک: 1396/10/7
فهرست منابع
1. Zeidi M. settlement pattern population fluctuations of Prehistoric to Islamic period in the Upper Kur river basin (based on analysesof archaeological material from the 1995 survey). J Archaeol Hist 2008;21:5–31. [in Persian] [زیدی محسن. الگوی استقراری و نوسان ‏‏های جمعیتی فرهنگ ‏‏های پیش ‏‏ازتاریخ تا دوران اسلامی در دره ‏‏های حوضه رود کر، شمال غرب فارس. مجله باستان‏‏ شناسی و تاریخ 1386؛5: 31-21.]
2. Sumner WM. Full-coverage regional archaeological survey in the Near East: An example from Iran. Archaeol Reg A Case Full-Coverage Surv Smithson Inst Press Washington, DC 1990:87–115.
3. Weeks L, Alizadeh K, Niakan L, Alamdari K, Zeidi M, Khosrowzadeh A, et al. The Neolithic settlement of highland SW Iran: new evidence from the Mamasani District. Iran 2006;44:1–31. [DOI:10.1080/05786967.2006.11834679]
4. Sumner WM. Early settlements in Fars province, Iran. Mt Lowl Essays Archaeol Gt Mesopotamia Undena Publ Malibu 1977:291–305.
5. Alden JR, Abdi K, Azadi A, Biglari F, Heydari S. Kushk-e Hezar: a Mushki/Jari period site in the Kur River Basin, Fars, Iran. Iran 2004;42:25–45. [DOI:10.2307/4300661]
6. Pollock S. Radiocarbon dates. 2003 excav Tol-E Baši, Iran Soc Life a Neolit Village 2011.
7. Khanipoor M. Description report of the first season archaeological survey at Central and Mazaijan district Banvanat. Unpublished: 2015. [in Persian] [خانی ‏‏پور مرتضی. گزارش بررسی و شناسایی باستان‏‏ شناسی بخش مرکزی و مزایجان شهرستان بوانات [منتشرنشده]. آرشیو پژوهشکده باستان‏‏شناسی؛ 1394.]
8. Khanipoor M. Description report of the first season excavation Hormangan site. Unpublished: 2016. [in Persian] [خانی‏‏ پور مرتضی. گزارش کاوش و گمانه‏‏زنی به‏‏ منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم محوطه هرمنگان [منتشرنشده]. آرشیو پژوهشکده باستان‏‏شناسی؛ 1395.]
9. Alizadeh A. The origins of state organizations in Prehistoric Fars. Tehran: CHTOI and Parse- Pasargad; 2004. [in Persian] [علیزاده عباس. منشاء نهادهای حکومتی در پیش از تاریخ فارس، تل باکون، کوچ نشینی باستان و تشکیل حکومت های اولیه. ترجمه کوروش روستایی. تهران: سازمان میراث فرهنگی و گردشگری: بنیاد پژوهشی پارسه – پاسارگاد؛ 1383.]
10. Azizi Kharangi MH. Analyzes of Fars Neolithic period based on archaeological evidence of Tape Rahmat Abad. University of Tehran (unpublished), 2014. [in Persian] [عزیزی‏‏ خرانقی محمدحسین. بررسی و مطالعه دوره نوسنگی فارس با تکیه بر یافته ‏‏های باستان ‏‏شناسی تپه رحمت‏‏ آباد [منتشر نشده]. پایان‏‏نامه دکتری باستان‏‏ شناسی، گروه باستان‏‏ شناسی دانشگاه تهران؛1393.]
11. Sumner WM. Cultural development in the Kur River Basin, Iran. An archaeological analysis of settlement patterns 1973.
12. Berghe L Vanden. Archaeologische opzoekingen in de Marv Dashtvlakte. Ex Oriente Lux 1952;12.
13. Berghe L Vanden. archaeologische navorsingen in de omstreken von Persepolis. Brill; 1954.
14. Fukai S, Horiuchi K, Matsutani T. Marv-Dasht III. Excav Tall I-Mushki 1965.
15. Maeda A. A study on the painted pottery from Tape Djari B. Bull Anc Orient Museum 1986;8:55–86.
16. Alizadeh A. Recent archaeological investigations on the Persepolis plain. Orient Inst News Notes 2004;183:1–7.
17. Egami N. Excavations at two prehistoric sites Tepe Djari A and B in the Marv-Dasht Basin. Surv Persian Art, Shiraz Asia Inst Pahlavi Univ 1967:2936–9.
18. Voigt MM, Dyson RHJ. Chronology of Iran, ca. 8000–2000 BC In RW Ehrich (ed.) Chronologies of Old World Archaeology,(i) 122–178;(ii) 25–53 1992.
19. Nishiaki Y. Material Reports No. 51, University Museum, University of Tokyo. Cat Archaeol Mater Dep Archaeol West Asia, Part 2003;6.
20. Hori A. Chipped stone artifacts from Tape Djari B, Iran. 1989.
21. Nishiaki Y. A radiocarbon chronology for the Neolithic settlement of Tall-i Mushki, Marv Dasht Plain, Fars, Iran. Iran 2010;48:1–10. [DOI:10.1080/05786967.2010.11864769]
22. Nishiaki Y. The development of architecture and pottery at the Neolithic settlement of Tall-i Jari B, Marv Dasht, southwest Iran. Archäologische Mitteilungen Aus Iran Und Turan 2010;42:113–27.
23. Bernbeck R, Pollock S, Abdi K. Reconsidering the Neolithic at Toll-e Bashi (Iran). Near East Archaeol 2003;66:76. [DOI:10.2307/3210934]
24. Azizi Kharanaghi MH, Nishiaki Y, Khanipur M. Tepe Rahmatabad, Pasargadae: the absolute and relative chronology. Iran Nameh 2012;27:78–101. [in Persian] [عزیزی‏‏ خرانقی محمدحسین، نیشیاکی یوشی ‏هیرو، خانی‏ پور مرتضی. تپه رحمت ‏آباد پاسارگاد: گاهنگاری نسبی و مطلق. ایران‏ نامه 1391؛ ۲۷: ۱۰۱-۷۸.]
25. Weeks L. The Neolithisation of Fars, Iran. Neolit Iran Oxbow Books, Oxford 2013:97–107.
26. Alizadeh A, Zeidi M, Askari-Chaverdi A, Niakan L, Atabaki A. Excavations at Tall-e Bakun A and B, Jari A and B and Mushki: reconstruction of the Prehistoric environment of Marvdasht. Orient Inst 2003-2004 Annu Rep 2004:95–107.
27. McCown DE. The comparative stratigraphy of early Iran. vol. 23. University of Chicago Press; 1942.
28. Bernbeck R. The Neolithic pottery. In: Pollock S, Bernbeck R, Abdi K, editors. 2003 Excav. Tol-e Baši, Iran Soc. Life a Neolit. Village, Berlin: Deutsches Archäologisches Institut; 2011, p. 65–151.
29. Kharanaghi HA, Nashli HF, Nishiaki Y. Tepe Rahmatabad: A prepottery and pottery Neolithic site in Fars Province. Neolit Iran 2013:108.
30. Azizi Kharangi MH, Khanipour M. New evidence from the Neolithic and Bakun period based on thethird season of archaeological excavations at Tape Rahmat Abad, Pasargadae. Proc Int Congr YoungArchaeologists 2013:67–86. [in Persian] [عزیزی‏‏ خرانقی محمدحسین، خانی‏‏ پور مرتضی. شواهدی جدید از دوره نوسنگی و باکون بر اساس سومین فصل کاوش ‏‏های باستان‏‏ شناختی تپه رحمت‏‏ آباد، پاسارگاد. به ‏‏کوشش عزیزی‏‏ خرانقی محمدحسین، خانی ‏‏پور مرتضی، ناصری رضا. مجموعه مقالات همایش بین‏‏ المللی باستان ‏‏شناسان جوان. تهران: انتشارات دانشگاه تهران،1393؛ 67-86.]
31. Azizi Kharangi MH, Khaloei F, Khanipour M. Excavations at Tape Qasre Ahmad. Abstr 11h Annu Symp Iran Archaeol 2011:321. [in Persian] [عزیزی‏‏ خرانقی محمدحسین، خالویی فضل‏‏اله، خانی‏‏ پور مرتضی. کاوش باستان‏‏ شناختی تپه قصراحمد کوار. مجموعه چکیده مقالات همایش سالانه پژوهشکده باستان‏‏ شناسی. تهران: پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، 1391؛ 321.]
32. Alizadeh A. The origins of state organizations in prehistoric highland Fars, Southern Iran. Excav Tall-E Bakun Chicago Orient Inst Publ 2006.
33. Mashkour M, Mohaseb A, Debue K. Towards a specialized subsistence economy in the Marvdasht Plain. Preliminary zooarchaeo-logical analysis of Mushki, Jari B, Jari A and Bakun A and B. Allizadeh A, Kim M, Mashkour M, Holl T Mill N(éds), Orig State Organ Prehist Highl Fars, South Iran, Excav Tall-E-Bakun 2006;128:101–5.
34. Potts DT, Roustaei K, Petrie CA, Weeks LR. The Mamasani archaeological project stage one: A report on the first two seasons of 2009.
35. Ebrahimi S, Zare M, Abolahrar A, Aminpour B. Primary report of the three season excavation Tol-e Mianrodan. Proc Int Congr YoungArchaeologists 2013:78–98. [in Persian] [ابراهیمی سعید، زارع موسی، ابوالاحرار علیرضا، امین‏‏ پور بابک. گزارش مقدماتی سومین فصل کاوش تپه میان‏‏ رودان مرودشت، فارس. به ‏‏کوشش عزیزی‏‏ خرانقی محمدحسین، خانی ‏‏پور مرتضی، ناصری رضا. مجموعه مقالات همایش بین ‏‏المللی باستان‏‏ شناسان جوان. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1393: 87-98.]
36. Pollock S. Radiocarbon dates. In: Pollock S, Bernbeck R, Abdi K, editors. 2003 Excav. Tol-e Baši, Iran Soc. Life a Neolit. Village, Berlin: Deutsches Archäologisches Institut; 2011, p. 262–264.
37. Ghasidian E, Azadi A, Pollock S. 7. Chipped stone artifacts. 2003 excav Tol-E Baši, Iran Soc Life a Neolit village 2011:163–174.
38. Nishiaki Y. A Reappraisal of the pottery Neolithic flaked stone assemblages at Tall-i Jari B, Fars, Southwest Iran. Stone tools transit from Hunter-Gatherers to Farming Soc Near East 2013:343–58.
39. Abe M. Geometrics from the Neolithic settlement of Tall i Mushki, south-west Iran. State Stone terminol contin context Near East Lithics Stud early Near East Prod Subsist Environ 2011;13.
40. Pollock S. Miniature cylindrical objects. 2003 Excav Tol-E Baši, Iran Soc Life a Neolit Village 2011:182–90.
بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهه باستان سنجی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Journal of Research on Archaeometry

Designed & Developed by : Yektaweb