سال 5، شماره 1 - ( 1398 )
سال 5 شماره 1 صفحات 15-1 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Abedi A, Vosough B, Razani M, B. Kasiri M, Steiniger D, Ebrahimi G. The First Obsidian Source in North-Western Iran for Provenance of Local Prehistoric Lithic Artifacts. JRA 2019; 5 (1) :1-15
URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-82-fa.html
URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-82-fa.html
عابدی اکبر، وثوق بهرام، رازانی مهدی، باقرزاده کثیری مسعود، اشتاینیگر دانیل، ابراهیمی قادر. شناسایی اولین منابع ابسیدین در شمال غرب ایران جهت منشایابی منابع بومی آثار پیش از تاریخی. پژوهه باستان سنجی. 1398; 5 (1) :1-15
اکبر عابدی* 
1، بهرام وثوق2 ، مهدی رازانی3 ، مسعود باقرزاده کثیری3 ، دانیل اشتاینیگر4 ، قادر ابراهیمی5
1، بهرام وثوق2 ، مهدی رازانی3 ، مسعود باقرزاده کثیری3 ، دانیل اشتاینیگر4 ، قادر ابراهیمی5
1- دانشگاه هنر اسلامی تبریز ، akbar.abedi@tabriziau.ac.ir
2- دانشگاه پیام نور
3- دانشگاه هنر اسلامی تبریز
4- موسسه باستان شناسی آلمان
5- دانشگاه محقق اردبیلی
2- دانشگاه پیام نور
3- دانشگاه هنر اسلامی تبریز
4- موسسه باستان شناسی آلمان
5- دانشگاه محقق اردبیلی
چکیده: (5777 مشاهده)
دست افزارهای ابسیدینی از فراوان‌ترین مصنوعاتی هستند که در محوطه‌های باستانی خاورمیانه و خاورنزدیک یافت می‌گردند. منشأیابی ابزارهای ابسیدین از موضوعات جذاب و مورد بحث در میان باستان‌شناسان و زمین‌شناسان است. از آنجایی که مطالعات فراوانی بر روی منشأیابی معادن ابزارهای سنگی ابسیدینی در مناطق همجوار ایران مانند آناتولی و قفقاز انجام گرفته است، لذا بخش‌های عمده‌ای از ایران به عنوان یک وقفه مطالعاتی در باستان‌شناسی خاورمیانه از بابت مطالعات منشأیابی ابزارها و معادن ابسیدین به شمار می آید. مطالعات اخیر ِمعادن و منابع ابسیدینِ ایران و نیز منشایابی ابزارهای سنگی فراوان ابسیدینی، زمینه مساعدی جهت ایجاد یک پایگاه اطلاعاتی و ترسیم افقی پژوهشی را برای مطالعات ابسیدین منطقه فراهم ساخته است. در این پژوهش با هدف معرفی گروه های جدید ابسیدینی در خاورمیانه و بخش ایران 10 نمونه ابسیدین از منابع شناسایی شده اخیر در منطقه تجرق میانه و قزلجه بستانآباد و اطراف کوههای بزقوش با استفاده از روش آنالیز pXRF به روش قابل حمل ارائه گردیده است. به نحوی که 8 نمونه از منبع ابسیدین تجرق میانه و 2 نمونه از منبع قزلجه شهریار بستان آباد انتخاب و مورد آنالیز قرار گرفتند. نتایج مطالعات و تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد سه گروه عمده جدید ابسیدین قابل تفکیک و شناسایی است که تحت عنوان گروه ابسیدینی A و B تجرق میانه و گروه منبع قزلجه شهریار بستان آباد معرفی می گردند. این یافته ها نخستین نمونه های ابسیدینی شناسایی شده ایران در ارتباط با منابع و منشایابی نمونه های تاریخی و باستانی هستند که زمین های جهت مطالعه و مقایسه این منابع با یافته های باستانی و منشاهای مختلف محتمل داخلی و خارجی را فراهم خواهند ساخت.
واژه‌های کلیدی: ابسیدین، منابع بومی، فلورسانس اشعه ایکس(XRF)، معدن تجرق بزقوش میانه، معدن قزلجه، بستان آباد
یاداداشت علمی: پژوهشي |
موضوع مقاله:
باستان سنجی
دریافت: 1396/8/4 | پذیرش: 1397/3/31 | انتشار: 1398/4/10 | انتشار الکترونیک: 1398/4/10
دریافت: 1396/8/4 | پذیرش: 1397/3/31 | انتشار: 1398/4/10 | انتشار الکترونیک: 1398/4/10
فهرست منابع
1. Reedy CL. Thin-section petrography of stone and ceramic cultural materials. London: Archetype; 2008.
2. Abdi K. Obsidian in Iran from the Epipalaeolithic period to the Bronze Age. Persiens antike Pracht. 2004:148-53.
3. Gourgaud, A. (1998). Géologie de L'obsidienne. In L'obsidienne au Proche et Moyen-Orient: Du Volcan à l'Outil, In Cauvin, M. C., Gourgaud, A., Gratauze, B., Arnaud, N., Poupeau, G., Poidevin, J. L. and Chataigner, C. (Eds.). British Archaeological Reports; 1998. 15-29.
4. Glascock MD, Braswell GE, Cobean RH. A systematic approach to obsidian source characterization. InArchaeological obsidian studies 1998 (pp. 15-65). Springer, Boston, MA. [DOI:10.1007/978-1-4757-9276-8_2]
5. Renfrew C, Dixon JE, Cann JR. Obsidian and early cultural contact in the Near East. InProceedings of the Prehistoric Society 1966 Dec (Vol. 32, pp. 30-72). Cambridge University Press. [DOI:10.1017/S0079497X0001433X]
6. Wright GA. Obsidian analyses and prehistoric Near Eastern trade: 7500 to 3500 BC Anthropological Papers. Museum of anthropology, University of Michigan. 1969; 37.
7. Renfrew C. The later obsidian of Deh Luran-the evidence of Chagha Sefid. Studies in the Archaeological History of the Deh Luran Plain. 1977:289-311.
8. Mahdavi A, Bovington C. Neutron activation analysis of some obsidian samples from geological and archaeological sites. Iran. 1972 Jan 1: 148-51. [DOI:10.2307/4300472]
9. Renfrew C, Dixon J. Obsidian in western Asia: a review. Problems in economic and social archaeology. 1976:137-50.
10. Voigt, M. M. Excavation at Neolithic Gritille. Anatolica 1988. XV: 215-232.
11. Burney CA. The excavations at Yanik Tepe, Azerbaijan, 1962: third preliminary report. Iraq. 1964; 26(1):54-61. [DOI:10.2307/4199761]
12. Chataigner C, Poidevin JL, Arnaud NO. Turkish occurrences of obsidian and use by prehistoric peoples in the Near East from 14,000 to 6000 BP. Journal of Volcanology and Geothermal Research. 1998 Oct 1;85(1-4):517-37. [DOI:10.1016/S0377-0273(98)00069-9]
13. Renfrew C, Dixon JE, Cann JR. Further analysis of Near Eastern obsidians. InProceedings of the Prehistoric Society 1969 Feb (Vol. 34, pp. 319-331). Cambridge University Press. [DOI:10.1017/S0079497X0001392X]
14. Dixon, J., Cann, J. and Renfrew, C. Obsidian and the Origins of Trade. Scientific American. 1968 218(3): 38-46. [DOI:10.1038/scientificamerican0368-38]
15. Cann JR, Dixon JE, Renfrew C. Obsidian analysis and the obsidian trade. InScience in archaeology. A survey of progress and research 1969 (pp. 578-591).
16. Durrani SA, Khan HA, Taj M, Renfrew C. Obsidian source identification by fission track analysis. Nature. 1971 Sep; 233(5317):242. [DOI:10.1038/233242a0] [PMID]
17. Dixon JE. Obsidian characterization studies in the Mediterranean and Near East. Advances in obsidian glass studies: archaeological and geochemical perspectives. 1976:288-333.
18. Blackman MJ. Provenance studies of Middle Eastem obsidian from sites in highland Iran. InArchaeological chemistry-III 1984 Jan 1 (pp. 19-50). [DOI:10.1021/ba-1984-0205.ch002]
19. Frahm EE. The Bronze-Age obsidian industry at Tell Mozan (ancient Urkesh), Syria: redeveloping electron microprobe analysis for 21st-century sourcing research and the implications for obsidian use and exchange in northern Mesopotamia after the Neolithic. University of Minnesota; 2010.
20. Khademi Nadooshan F, Philips SC, Safari M. WDXRF spectroscopy of obsidian tools in the northwest of Iran. International Association for Obsidian Studies Bulletin. 2007; 37:3-6.
21. Ghorabi S, Glascock MD, Khademi F, Rezaie A, Feizkhah M. A geochemical investigation of obsidian artifacts from sites in northwestern Iran. IAOS Bulletin. 2008; 39:7-10.
22. Nadooshan FK, Ayvatwand M, Deghanifar H, Glascock MD, Colby Phillips S. Report on the Chogabon site, a new source of obsidian artifacts in west-central Iran. IAOS Bulletin. 2010; 42:9-12.
23. Abedi A. A review of obsidian studies in Iran, provenance the source and prehistoric obsidian artifacts, researches and questions. Journal of Research on Archaeometry. 2015; 1(1):55-85. [عابدی، اکبر. مروری بر مطالعات ابسیدین در ایران، منشا یابی معادن و ابسیدین های محوطه های باستانی، پژوهشها و پرسشهای موجود. پژوهه باستانسنجی 1394؛ 1(1): 55-85.] [DOI:10.29252/jra.1.1.55]
24. Niknami KA, Amirkhiz AC, Glascock MD. Provenance studies of Chalcolithic obsidian artefacts from near Lake Urmia, northwestern Iran using WDXRF analysis. Archaeometry. 2010 Feb;52(1):19-30. [DOI:10.1111/j.1475-4754.2009.00474.x]
25. Behrouzi, A., & Amini Azar, R. (1992). 1:100000 scale Sarab quadrangle, GSI, Tehran.
26. Potts PJ, West M, editors. Portable X-ray fluorescence spectrometry: Capabilities for in situ analysis. Royal Society of Chemistry; 2008. [DOI:10.1039/9781847558640]
27. Eslami M. The Application of Portable XRF in Archaeometry and Cultural-Historical Materials. Journal of Research on Archaeometry. 2015. 1(1), 87-101. [DOI:10.29252/jra.1.1.87]
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
