دوفصلنامه
برگشت به فهرست مقالات |
برگشت به فهرست نسخه ها
1- دانشگاه کاشان ، saarabenmaaran@gmail.com
2- دانشگاه کاشان
2- دانشگاه کاشان
چکیده: (46 مشاهده)
یکی از مهمترین ویژگی‌های عصر آهن ایران، وجود گورستان‌هایی بدون ارتباط با استقرارگاه است. دلیل یافت نشدن استقرارگاه در نزدیکی اغلب این گورستان‌ها می‌تواند در ارتباط با کوچ‌نشین بودن جوامع عصر آهن و یا وجود استقرارگاه‌های موقتی که تاکنون آثاری از آنها کشف نشده است، توضیح داده شود. ویژگی مهم این گورستان‌ها، فراوانی زیاد سفال‌های تدفینی است که مشخص نیست چگونه و در کجا ساخته شده‌اند. سفال‌های گورستان‌های نسبتاً نزدیک شباهت زیادی به هم دارند. از زمان گیرشمن پرسش‌های مهمی در این خصوص مطرح بوده است: آیا سفال‌های با شباهت بسیار زیاد در یک کارگاه خاص تولید می‌شدند و سپس بین جوامع توزیع می‌گردیدند یا هر جامعه با توجه به اینکه هنوز استقرارگاه و کوره‌های تولید سفال در پیرامونش یافت نشده است، تولیدکننده سفال خودش بوده است؟
در این پژوهش، به منظور پاسخگویی به پرسش‌های مذکور، جمعاً ۲۲ نمونه تصادفی از سفال‌های عصر آهن سه محوطه گورستانی استرک ـ جوشقان و سیلک در کاشان و صرم در قم مورد آنالیز عنصری PIXE قرار گرفت و داده‌های حاصل به روش آماری PCA تحلیل شدند. بر طبق خروجی‌ها، هیچگونه همبستگی بین سفال‌ها مشاهده نشد. همچنین، با وجود همپوشانی در بعضی از اکسیدهای اصلی، اما مقدار اکسید منیزیم به‌طور معناداری در سفال‌های هر سه محوطه متمایز بود.
این تحقیق باستان‌سنجی نشان می‌دهد که نمونه سفال‌های عصر آهن گورستان‌های استرک ـ جوشقان، سیلک و صرم از منابع خاک جداگانه‌ای ساخته شده‌اند ولی سفال‌های محوطه‌های مذکور از نظر فرم، شباهت زیادی با هم دارند که به احتمال زیاد، نشان‌دهنده وجود روابط فرهنگی، جابجایی جمعیتی و یا تقلید سبکی است، نه به‌دلیل تولید متمرکز در یک یا چند مکان محدود و توزیع آنها از طریق تجارت. بنابراین، نتایج پژوهش از فرضیه کوچ‌نشین یا نیمه‌یکجانشین بودن جوامع عصر آهن منطقه فرهنگی شمال مرکزی ایران پشتیبانی می‌کند.
در این پژوهش، به منظور پاسخگویی به پرسش‌های مذکور، جمعاً ۲۲ نمونه تصادفی از سفال‌های عصر آهن سه محوطه گورستانی استرک ـ جوشقان و سیلک در کاشان و صرم در قم مورد آنالیز عنصری PIXE قرار گرفت و داده‌های حاصل به روش آماری PCA تحلیل شدند. بر طبق خروجی‌ها، هیچگونه همبستگی بین سفال‌ها مشاهده نشد. همچنین، با وجود همپوشانی در بعضی از اکسیدهای اصلی، اما مقدار اکسید منیزیم به‌طور معناداری در سفال‌های هر سه محوطه متمایز بود.
این تحقیق باستان‌سنجی نشان می‌دهد که نمونه سفال‌های عصر آهن گورستان‌های استرک ـ جوشقان، سیلک و صرم از منابع خاک جداگانه‌ای ساخته شده‌اند ولی سفال‌های محوطه‌های مذکور از نظر فرم، شباهت زیادی با هم دارند که به احتمال زیاد، نشان‌دهنده وجود روابط فرهنگی، جابجایی جمعیتی و یا تقلید سبکی است، نه به‌دلیل تولید متمرکز در یک یا چند مکان محدود و توزیع آنها از طریق تجارت. بنابراین، نتایج پژوهش از فرضیه کوچ‌نشین یا نیمه‌یکجانشین بودن جوامع عصر آهن منطقه فرهنگی شمال مرکزی ایران پشتیبانی می‌کند.
یاداداشت علمی: پژوهشي |
موضوع مقاله:
باستان سنجی
دریافت: 1403/3/20 | پذیرش: 1403/7/23 | انتشار: 1403/12/20 | انتشار الکترونیک: 1403/12/20
دریافت: 1403/3/20 | پذیرش: 1403/7/23 | انتشار: 1403/12/20 | انتشار الکترونیک: 1403/12/20
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
