Mendeley  

Zotero  

Kavosh H. Chronological sequence of Sistan plain based on absolute dating of Yal site (Yalda). JRA 2023; 9 (2) :21-40
URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-378-fa.html

در نیمه دوم هزاره چهارم پیش از میلاد همگونی فرهنگی در مناطق وسیعی از فلات ایران شکل می‌‌گیرد که از آن به‌ عنوان دوره یا افق آغاز ایلامی نام برده می‌‌شود. هم‌زمان با این افق، استقرار در شهرسوخته شکل می‌‌گیرد که در هزاره سوم پیش از میلاد وسعت شهر گسترش یافته و محوطه‌‌های اقماری متعددی در دشت جنوبی سیستان به وجود می‌‌آید. یکی از تپه‌‌های شاخص اقماری شهرسوخته، تپه یل یا طالب‌‌خان 2 بوده که در فاصله 11 کیلومتری جنوب این شهر قرار دارد. جهت شناخت کامل‌‌تر تحولات فرهنگی و الگوهای زیستی هزاره سوم پیش از میلاد در حوزه فرهنگی جنوب شرق ایران، نیاز است تا برخی از محوطه-های شاخص اقماری شهر سوخته مورد کاوش قرار گیرند تا به تحلیلی جامع‌‌تر دست پیدا کنیم. با توجه به برخی مشکلات و سؤالات موجود و همچنین آموزش دانشجویان رشته باستان‌‌شناسی دانشگاه زابل، تپه یل به مدت شش فصل کاوش شد. در هر کاوش باستان‌‌شناسی اولین سؤال مربوط به شناخت توالی فرهنگی هر تپه است؛ بنابراین طی کاوش فصل اول و دوم در تپه یل یکی از اصلی‌‌ترین اهداف، شناخت توالی فرهنگی محوطه و ارائه تاریخ‌گذاری نسبی و مطلق آن بود؛ که طی کاوش صورت گرفته چهار فاز استقراری شناسایی شد. در این مقاله سعی بر آن است تا با تحلیل مواد فرهنگی به دست آمده از کاوش‌های صورت گرفته و استفاده از نتایج آزمایش کربن 14 به گاهنگاری نسبی و مطلق این محوطه پرداخته شود. مهم‌ترین سؤالات عبارت‌اند از: توالی استقراری تپه یل هم‌زمان با کدام دوره‌‌های شهرسوخته بوده است؟ و با توجه به نتایج آزمایش کربن 14 تاریخ دقیق استقرار در این تپه مربوط به چه برهه زمانی است؟ جهت تاریخ‌‌گذاری مطلق نهشته‌‌های فرهنگی تپه یل، 5 نمونه زغال به آزمایشگاه مرکز باستان‌‌سنجی کورت انگلهورن ارسال شد که نتایج نشان می‌‌دهد این محوطه از حدود 2600 پیش ‌از میلاد تا حدود 2300 پیش از میلاد یعنی هم‌زمان با شهرسوخته III و شهرسوخته IV مورد سکونت قرار داشته است. از آنجایی که یافته‌‌های سفالی فاز‌‌های جدید محوطه، قابل‌مقایسه با لایه‌‌های 1 و 0 شهرسوخته و تپه طالب‌‌خان 1 است، می‌‌بایست تاریخی قدیمی‌‌تر را برای دوره‌‌‌‌های III و IV شهر سوخته در نظر گرفت.