باستان سنجی و GIS
جاوید سلطانی
دانش آموخته کارشناسی ارشد رشته باستان سنجی دانشگاه هنر اسلامی تبریز

باستان سنجی به عنوان رشتهای نوپا و میان رشتهای با کاربرد علوم پایه توانسته سهم قابل توجهی از سوالات فرهنگی و معیشتی مطرح در حوزه میراث فرهنگی را در کنار رویکرد حفاظتی و معرفی آن پاسخگو باشد. این رشته را میتوان به نوعی دگردیسی تدریجی و مجهز شدن علوم باستانشناختی و میراث فرهنگی به دستاوردهای علمی روز دنیا دانست که با شکستن محدودتهای سابق سعی دارد تا دیدی واقع بینانه و روشنتر به گذشته داشته باشد. از جمله علومی که در راستای اهداف این رشته به عاریت گرفته شده است علم سنجش از دور و از زیر شاخههای آن GIS (سیستم اطلاعات جغرافیایی) است که دارای مجموعه سازمان یافته از سخت افزار و نرم افزار کامپیوتری، اطلاعات جغرافیایی و نیروی انسانی متخصص است که با توجه به کاربردهای آن در این حوزه مورد استفاده قرار گرفته است.
قابلیتهایGIS
1- جمعآوری، ذخیره، بازیابی، تجزیه و تحلیل اطلاعات با حجم زیاد
2- برقراری ارتباط بین اطلاعات جغرافیایی و اطلاعات توصیفی و ایجاد تجزیه و تحلیل بین آنها
3- توانایی انجام طیف وسیعی از تحلیلها
4- داشتن دقت، کارایی، سرعت عمل زیاد، سهولت در به هنگام سازی دادهها
5- توانایی انجام محاسبات آماری
6- قابلیت ردیابی و بررسی تغییرات
7- قابلیت مکانیابی
8- قابلیت استفاده بصورت آنلاین با آخرین تغییرات اطلاعات از طریق ماهواره
9- قابلیت پاسخگویی به سوالات مربوط به مکان
10- یافتن مکانی که شرایط معینی را در بر بگیرد
11- یافتن روند تغییرات در یک مکان یا سطح معین
12- یافتن الگوی فضایی
13- مدلسازی
و از نمونه کاربردهای سیستم اطلاعات جغرافیایی در باستانشناسی می توان به؛ سه بعدی سازی محوطههای باستانی و تحلیل آن، تشخیص و تعیین میزان تخریب سنگ نوشتهها و نقوش برجسته، بازسازی روند دگرگونی و تغییر شکل شهرهای باستانی، پایگاه اطلاعات باستانشناسی، تعیین اولین خواستگاههای انسانی، کاربرد آن در صنعت توریسم، تعیین حریم شهرهای باستانی، یافتن مناسبترین محوطهها برای کاوشهای باستانشناختی و غیره اشاره کرد. لازم به یادآوری است که نشر و به اشتراک گذاشتن تحقیقهای انجام پذیرفته در این زمینه کمک شایانی است برای رشد و ارتقای هر بهتر و سریعتر این رشته که به با نهایت امیدواری نشریه پژوههی باستانسنجی اقداماتی موفق و قابل ستایش در این زمینه داشته است که امید را در بین فارغالتحصیلان این رشته بیش از پیش زنده نگه میدارد و در پایان با امید به روزی که رشته باستانسنجی و فارغالتحصیلان این رشته در کنار همیاری مسئولین دین خود را نسبت به میراث ارزشمند گذشته در جهت شکوفایی آینده این مرز و بوم ادا نمایند.
جاوید سلطانی
دانشآموخته ارشد رشته باستانسنجی دانشگاه هنر اسلامی تبریز
پاییز 95 |