مطالعه ی فنّی آجرهای لعاب دار تک رنگ فیروزه ای ایلخانی و صفوی با پژوهش موردی نمونه هایی از گنبد بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی و گنبد سلطانیه - پژوهه باستان سنجی
سال 6، شماره 2 - ( 1399 )                   سال 6 شماره 2 صفحات 106-91 | برگشت به فهرست نسخه ها


XML English Abstract Print


دانشگاه هنر تهران ، syousefnezhad@yahoo.com
چکیده:   (1878 مشاهده)
در این پژوهش نمونه­هایی از کاشی نره گنبد الله الله، بقعۀ شیخ صفی­الدین اردبیلی و گنبد سلطانیه به‌منظور فن­شناسی تزئینات کاشی­کاری به‌کاررفته در معماری گنبد در دو دورۀ ایلخانی و صفوی و با تمرکز بر دو بنای شاخص مذکور از این دوره­های تاریخی، موردمطالعه قرارگرفته است. در این پژوهش، عناصر واسطۀ رنگ‌ساز لعاب نمونه ­ها به کمک روش پلاسمای جفت شدۀ القایی ICP انجام‌شده و شناسایی فازهای تشکیل‌دهندۀ بدنه­ ها به کمک روش­ پراش پرتوایکس XRD انجام‌شده است. بر اساس نتایج گزارش در این تحقیق، ماهیت لعاب و تحلیل فرایند فرسایش آن‌ همچنین، ساختار شیمیایی بدنه­ های نمونه­ های موردمطالعه مشخص‌شد و بر اساس نتایج به دست آمده امکان مقایسۀ فنّی نمونه­ های موردمطالعۀ دو دوره، ازلحاظ ترکیبات سازندۀ بدنه و لعاب و میزان فرسایش آن­ها، همچنین تخمین دمای پخت این کاشی ­های نرۀ تاریخی، فراهم شد.
متن کامل [PDF 1754 kb]   (671 دریافت)    
یاداداشت علمی: مطالعه موردی | موضوع مقاله: باستان سنجی
دریافت: 1399/6/12 | پذیرش: 1399/10/30 | انتشار: 1399/10/4 | انتشار الکترونیک: 1399/10/4

فهرست منابع
1. Moortgat, A. The Art of Ancient Mesopotamia (The Classical Art of the Near East) English Translation: Judith Filson, (Translatoed by Zahra Basti, Mohammad Rahim Sarraf.). Tehran: SAMT, 2008: 296-302. [in Persian] [مورتگات آنتون. هنر بین‏النهرین باستان (هنر كلاسيك خاور نزديك) ترجمه انگليسي: جوديت فيلسون، مترجمان: زهرا باستي، محمدرحيم صراف، تهران: سازمان مطالعه و تدوين كتب علوم انساني دانشگاه‏ها؛ 1387، 296-302.]
2. Girshman, R. The ziggurat of Tchogha Zanbil. Volume one. Translated by Asghar Karimi. Tehran: Cultural Heritage Organization; 1994: 130-139. [in Persian] [گيرشمن رومن. زيگورات چغازنبيل. جلد اول. ترجمه اصغر كريمي. تهران: سازمان ميراث فرهنگي کشور؛ 1373، 130-139.]
3. Wolf, H. Ancient Iranian Crafts, Translated by Sirus Ebrahimzadeh. Tehran: Scientific and Cultural Publishing Company; 2005:105-108. [in Persian] [ولف هانس. صنایع‏دستی کهن ایران. ترجمه سیروس ابراهیم‏زاده. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی؛ 1384، 105-108.]
4. Graminejad, A.; Geraminejad, H. Tiling. Tehran: Ettehad Publications; 2009, 8. [in Persian] [گرامی‏نژاد ابولقاسم. گرامی‏نژاد حمیدرضا. کاشی‏کاری. تهران: انتشارات اتحاد؛ 1388، 8.]
5. Pope, A.; Ackerman, P. A survey of Persian art, from prehistoric times to the present. Translated by Najaf Daryabandari. Tehran: Scientific and Cultural Publications; 2009:1324. [in Persian] [پوپ آرتور اپهام، آکرمن فیلیس. سیری در هنر ایران از دوران پیش از تاریخ تا امروز معماری دوران اسلامی. ترجمه نجف دریابندری. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی؛ 1388: 1324.]
6. Kiyani, F. An Introduction to the Art of Tiling in Iran, Mah-e Honar Book, No.153; 2011.[in Persian] [کیانی فاطمه. در آمدی بر هنر کاشیکاری ایران، کتاب ماه هنر، شماره 153؛ 1390.]
7. Mesbahi, Sh; Lost Safavid Art and Architecture: Sheikh Safi Al-Din Ardabili Complex, Reconstruction of Aali Qapu Portal and Regeneration of Its decorations with an introduction by Dr. Baqer Ayatollah Zadeh Shirazi. Tehran: Rasaneh-Pardaz Publications; 2009: 9-14. [in Persian] [مصباحی شکوفه. گمشده‏اي از هنر و معماري صفويه مجموعه شيخ صفی‏الدین اردبيلي طرح بازسازي سردر عالی‏قاپو و احياي تزيينات آن با مقدمه دکتر باقر آیت‏الله زاده شيرازي. تهران: انتشارات رسانه‏پرداز؛ 1388: 9-14.]
8. Mokhlesi, M. A. Historical geography of Soltanieh. Tehran: Mokhlesi Publications; 1985: 3. [in Persian] [مخلصی محمدعلی. جغرافیای تاریخی سلطانیه. تهران: انتشارات مخلصی؛ 1364: 3.]
9. Mostofi, H. Selected history.Tehran: Amirkabir Publications; 2002: 67. [in Persian] [مستوفی حمدالله. تاریخ گزیده. تهران: انتشارات امیرکبیر؛1381: 67.]
10. Kiani, M. Y. Iranian Architecture (Islamic Period), SAMT Press; 2000: 72. [in Persian] [کیانی محمد یوسف. معماري ايران (دوره اسلامي). انتشارات سازمان مطالعه و تدوين كتب علوم انساني دانشگاه‏ها (سمت)؛ 1379: 72.]
11. Iqbal Ashtiani A. Detailed history of Iran from the Mongol conquest to the proclamation of constitutionalism. First volume. Tehran: Amirkabir Publications; 1995: 525. [in Persian] [اقبال آشتياني عباس. تاريخ مفصل ايران از استيلاي مغول تا اعلان مشروطيت. جلد اول. تهران: انتشارات امیرکبیر؛ 1374.]
12. Della Valle, P. Travelogue of Peter Della Valle, Travel to Persia. Translated by Shoa'uddin Shafa. Tehran: Book Translation and Publishing Company; 1969: 262. [in Persian] [دلاواله پیترو. سفرنامه پيترو دلاواله قسمت مربوط به ايران. ترجمه شعاع‏الدین شفا. تهران: بنگاه ترجمه و نشر كتاب؛ 1348]
13. Dieulafoy, J. Madame Dieulafoy's travelogue. Translated by Homayoun Farahvashi. Tehran: Donyay-e KetabPublications; 2013: 110. [in Persian] [دیولافوا ژان. سفرنامه مادام دیولافوا. ترجمه همایون فره‏وشی. تهران: انتشارات دنیای کتاب؛ 1392: 110.]
14. Flandin, E. Eugene Flandin's travelogue to Iran in 1840-1841. Translated by Hossein Noursadeghi. Tehran: Naghsh-e Jahan Press; 1945: 85. [in Persian] [فلاندن اوژن. سفرنامه اوژن فلاندن به ايران در سال‏های 1840 - 1841. ترجمه حسين نور صادقی. تهران: انتشارات روزنامه نقش‏جهان؛1324: 85.]
15. Pirnia, M.K. Introduction to Islamic architecture in Iran, Urban and suburban buildings. Tehran: Iran University of Science and Technology Press; 1995: 224.[in Persian] [پيرنيا محمد کریم. آشنايي با معماري اسلامي ايران ساختمان‏های درون‏شهری و برون‏شهری. تهران: انتشارات دانشگاه علم و صنعت ايران؛1374: 224.]
16. Hamzelou M. Soltaniyeh: Applied Arts in Soltaniyeh dome; 2001. [in Persian] [ حمزه‏لو منوچهر، سلطانيه : هنرهاي كاربردي در گنبد سلطانيه. تهران: انتشارات بهدید،1380]
17. Asgari A. "Decorative motifs of Soltanieh historical monuments". Thesis for obtaining a bachelor's degree in handicrafts. Tehran University of Arts; 1991. [in Persian] [عسگری ابراهیم. «نقوش تزئینی بناهای تاریخی سلطانیه». پایان‏نامه برای اخذ درجه کارشناسی صنایع‏دستی. دانشگاه هنر تهران؛ 1370.]
18. Bagchee, Nandini. Book illumination and architectural decoration: the Mausoleum of Uljaytu in Sultaniyya Massachusetts Institute of Technology. Dept. of Architecture Massachusetts Institute of Technology. Date Issued; 2000.
19. Karimian, R. The Rise and Fall of a Capital: The Formation, Development, Authority and Destruction of the City of Soltanieh. Archaeological Studies; 2014, 6(1): 54 -39. [in Persian] [کریمیان رضوانه، طلوع و غروب یک پایتخت: شکل‏یابی، توسعه، اقتدار و اضمحلال شهر سلطانیه. مطالعات باستان‏شناسی 1393، 6(1): 54 -39.]
20. Ahmadi N., Lotfi M. The Trusteeship of Sheikh Safi al-Din Ardabili's Shrine during the Safavid period. Islamic History Quarterly; 2009,19(3): 47-28. [in Persian] [احمدی نزهت، لطفی مریم. تولیت بقعه شیخ صفی‏الدین اردبیلی در دوره حکومت صفویان. فصلنامه تاریخ اسلام 1388؛ 19(3): 47-28.]
21. Moradi P. "Technology and pathology and restoration plan of the outer shell tiles of Soltanieh Dome", Thesis for obtaining a master's degree in the restoration of historical-artistic works, University of Art, Tehran; 2012. [in Persian] [مرادی پری¬چهر. «فن‏شناسی و آسیب‏شناسی و طرح مرمت کاشی‏های پوسته خارجی گنبد سلطانیه» پایان‏نامه برای اخذ درجه کارشناسی ارشد مرمت آثار تاریخی- هنری، دانشگاه هنر، تهران؛ 1391.]
22. Rahmani R. "Pathology and documentation of interior decorations of Soltanieh dome". Thesis for obtaining a master's degree in restoration of historical and cultural monuments. Art Campus of Isfahan University; 1999. [in Persian] [رحمانی رضا. «آسیب‏شناسی و مستند نگاري تزئينات داخلي بناي گنبد سلطانيه». پایان‏نامه برای اخذ درجه کارشناسی ارشد مرمت آثار تاریخی-فرهنگی. دانشکده پردیس هنر اصفهان؛ 1378.]
23. Mo'ayedzadeh, M. "The Organization Plan for the restoration of the interior body decorations of Soltanieh Dome", Thesis for obtaining a master's degree in the restoration of historical and artistic works. Tehran University of Arts; 2014. [in Persian] [مؤید‏زاده مونا. «طرح ساماندهي اقدامات مرمت تزئينات بدنه‏هاي داخلي گنبد سلطانيه» پایان‏نامه برای اخذ درجه کارشناسی ارشد مرمت آثار تاریخی- هنری. دانشگاه هنر تهران؛ 1393.]
24. Afghan A. Investigating and Recognizing the tourism-recreational-cultural Complex in Soltanieh. Thesis for obtaining a master's degree in architecture. Art Campus of Isfahan University; 1999. [in Persian][افغان آتوسا. مطالعه و شناخت مجموعه جهانگردي - تفريحي- فرهنگي در سلطانيه. پایان‏نامه برای اخذ درجه کارشناسی ارشد معماری. دانشکده پردیس هنر اصفهان؛ 1378.]
25. Yaqubi J. Factor analysis of barriers to tourism development in Soltanieh County of Zanjan province. Geographical Research Quarterly; 2013, 28(4): 194-183. [in Persian] [یعقوبی جعفر. تحلیل عامل موانع توسعه گردشگری در بخش سلطانیه استان زنجان. فصلنامه‏ تحقیقات جغرافیایی 1392، 28(4): 194-183.]
26. Razeqi A. Pir Babaei M. Nadimi H. Causes of conflicts in the conservation of architectural heritage, a case study: The Word Registered Heritage of Soltanieh Dome and citadel. Iranian Islamic City Studies Quarterly; 2013, 13: 54-45. [in Persian] [رازقی علیرضا، پـیربابایی محمد تقی، ندیمی حمید. علل بروز تعارض‏ها در حفاظت از میراث معماری، مطالعه موردی: مجموعه ثبت جهانی گنبد و ارگ سلطانیه. فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی 1392، 13: 54-45.]
27. Shayestehfar, M., Golmaghanizadeh Asl, M. The Ornaments of the inscriptions on the Exterior Facade of Sheikh Safi Al-Din Ardabili, Shrine, Social Sciences and Humanities, Shiraz University; 2002, 19(1): 103-84. [in Persian] [شایسته‏فر مهناز، گلمغانی‏زاده اصل ملکه. تزئینات کتیبه‏ای نمای بیرونی بقعه شیخ صفی‏الدین اردبیلی، علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز 1381، 19(1): 103-84.]
28. Yousefi, H., et al. Reconsidering the Architecture of Shaikh Safi al-Din Ardabili's Shrine: New Findings in Archeological Excavations at Janat Sara Site, Intl. J. Humanities; 2013, 2(1):‏ 49-67.
29. Eppler, R. A. Glazes and glass coatings / by Richard A. Eppler and Douglas R. Eppler. The American Ceramic Society735 Ceramic Place Westerville, Ohio USA; 1998: 236-238.
30. Cultrone,G., Sidraba,I., Sebastina,E. Mineralogical and physical characterization of the bricks used in the construction of the" Triangul Bastion"Riga(Latvia), Applied clay science; 2005, (289): 297-308. [DOI:10.1016/j.clay.2004.02.005]
31. Rahaman, M., N. Ceramic Processing and Sintering, CRC press, New York; 2003.
32. Okada, k., et al. Effects of Grinding and Firing Conditions on CaAl2Si2O8 Phase Formation by Solid-State Reaction of Kaolinite with CaCO3, Applied Clay Science; 2003, 23(5-6): 329-336· DOI: 10.1016/S0169-1317(03)00132-7 [DOI:10.1016/S0169-1317(03)00132-7]

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.