RT - Journal Article T1 - Investigation and Recognition of Organic Matterials of Pastiglia Layer and Gliding of Safavid Period in Chehel Sotoun Palace of Qazvin JF - JRA YR - 2020 JO - JRA VO - 6 IS - 2 UR - http://jra-tabriziau.ir/article-1-219-fa.html SP - 157 EP - 173 K1 - Pastiglia K1 - Gilding K1 - Chehel Sotoun of Qazvin K1 - SEM-EDS K1 - FT-IR K1 - GC-MS AB - آرایۀ لایه چینی و طلاکاری یکی از پیچیده¬ترین و خاص¬ترین شیوه های تزئین سطح، در معماری اسلامی ایران است که شکوفایی آن را باید در دوره صفوی جست و جو کرد؛ این آرایۀ معماری که ترکیبی از مواد آلی و همچنین مواد معدنی فلزی و غیرفلزی در کنار یکدیگر است، طی فرایند خاصی عمل آوری و اجرا می شده است. جهت حفاظت صحیح اثر و همچنین بازیابی اطلاعات فنی نهفته در آن و همچنین دستیابی به اطلاعات فنی این گونۀ آرایۀ معماری در ایران دورۀ صفویه، بازشناخت هنری و فنی آن در کاخ چهل‏ستون قزوین به عنوان یکی از مهم ترین بناهای پایتخت بخشی از دورۀ صفویه، اهمیت و ضرورت پیدا می کند. از اولین پایتخت دورۀ صفویه(در تبریز) آرایۀ لایه چینی و طلاکاری باقی نمانده است و قزوین قبل از اصفهان مورد توجه بوده و اقدامات شایسته ای در خلق آرایه های معماری انجام پذیرفته است. پژوهش حاضر، به مطالعۀ ساختار آرایه های لایه چینی و طلاکاری در دو دوره صفویه(دورۀ شاه تهماسب و دورۀ شاه عباس) در کاخ چهل‏ستون قزوین پرداخته است. این پژوهش، با رویکرد آزمایشگاهی با هدف واکاوی و شناخت ساختار بخش¬های مختلف این آرایه ها از جمله ساختار آلی و معدنی لایه¬چینی و همچنین لایۀ طلایی استفاده شده بر روی لایه چینی، موسوم به طلاکاری، انجام پذیرفته است. در این راستا، از بخش لایه چینی و طلاکاری لایۀ مربوط به دورۀ شاه تهماسب و همچنین لایۀ مربوط به دورۀ شاه عباس صفوی نمونه برداری انجام پذیرفت که با استفاده از آنالیزهای(SEM-EDS, FT-IR, GC-MS) به ارزیابی و مقایسۀ این نمونه¬ها پرداخته شد. نتیجۀ آنالیز EDS از سطح لایۀ فلزی نشان دهندۀ طلا با خلوص بالا است، همچنین بخش معدنی لایه چینی، از ترکیب گچ و نوعی خاک با درصد آهن بالا(گل هرمز یا گل ارمنی) تشکیل شده است. بررسی تصاویر SEM بر روی نمونه های مورد بررسی، نشان دهنده وجود بقایایی از مواد آلی مورد استفاده در آرایه های لایه چینی و طلاچسبانی است. بررسی نمونه ها با GC-MS نشان دهنده استفاده از روغن¬های گیاهی است که باتوجه به مقدار قابل توجه ترکیبات هیجده کربنی و اکسیدهای آن، می‏توان آن را منسوب به روغن بزرک دانست که به عنوان چسباننده ورق طلا در آرایه های لایه چینی و طلاکاری مورد استفاده بوده است. LA eng UL http://jra-tabriziau.ir/article-1-219-fa.html M3 10.52547/jra.6.2.157 ER -