TY - JOUR T1 - Study of Pigments in Decorations of Exterior Porch Painting in Soltanieh Dome of Zanjan TT - شناخت رنگدانه ها در آرایه های گچی ایوان بیرونی ضلع جنوب غربی گنبد سلطانیه زنجان JF - JRA JO - JRA VL - 5 IS - 1 UR - http://jra-tabriziau.ir/article-1-179-fa.html Y1 - 2019 SP - 129 EP - 142 KW - Soltaniyeh Dome KW - Gypsum KW - Color Enhancement KW - FT-IR KW - XRF N2 - آثار باقی‌مانده از دوران حکومت ایلخانان مغول در ایران دارای ویژگی‏ های معماری جالبی بوده و گنبد سلطانیه زنجان یکی از بناهای مهم این دوران است که آرایه ‏های معماری گوناگونی را در خود جای‌داده است. یکی از این نمونه‏ ها، آرایه‏های گچی است که در لایه نازکی بر روی پوشش‏ های آجری در ایوان ‏های بیرونی این گنبد با لایه‏ های رنگی مزین گردیده است. این تزیینات شامل ترکیبات گوناگون رنگی است که تاکنون مطالعات علمی برای شناسایی آن‏ها و بسترهای مورداستفاده‌شان صورت نپذیرفته است. سؤال مطرح‌شده این است که این آثار با چه ترکیبات رنگی کارشده و آیا دارای ویژگی ‏های خاصی هستند که تا به امروز باقی‌مانده و در اثر عوامل محیطی تخریب نگردیده ‏اند. با نیل به این منظور در این پژوهش هدف شناسایی ترکیبات رنگی آرایه‏ های گچی بود که با استفاده از روش لایه‌نگاری و آنالیزهای دستگاهی FT-IR و XRF برای شناسایی عنصری و ترکیبی مواد تشکیل‌دهنده رنگ‏ ها استفاده‌شده است. بر اساس یافته ‏های حاصل‌شده ترکیبات رنگدانه ‏ها شامل اخرای قرمز، اخرای زرد، سیاه استخوان و کربنات کلسیم بود که بر روی بستر گچی مورداستفاده قرارگرفته است. رنگدانه ‏ها دارای ساختار معدنی بوده و به همین علت ماندگاری بیشتری نسبت به رنگدانه ‏های آلی در برابر عوامل مخرب محیطی دارند و این امر سبب ماندگاری طولانی‌مدت آن‏ها در محیط بیرونی بوده است و ساختار مقاوم آن‏ها دلیل اصلی باقی ماندن تا به امروز این آثار است. M3 10.29252/jra.5.1.129 ER -