آنالیزهای کمی در باستان شناسی - پژوهه باستان سنجی

آنالیزهای کمی در باستان شناسی

نوشته ی معین اسلامی

آنالیزهای کمی در باستان شناسی

(Quantitative analysis in archaeology)

آنالیز کمی در باستان شناسی

آمار یکی از ارکان پایه در بسیاری از علوم است. از آنجا که علم آمار رشته ای تخصصی و گسترده از انواع عناوین و تست ها و روش های آماریست که به بسته به رشته مورد نظر تنها برخی از این فصول مورد استفاده قرار می گیرند در نتیجه کتب تخصصی در هر رشته به توصیف و توضیح روش های آماری در همان گرایش می پردازند.

در باستان شناسی و باستان سنجی و حفاظت و مرمت مواد فرهنگی تاریخی مطالعه آماری نتایج بررسی های مختلف بروی جامعه آماری نمونه ها بخش بسیار مهمی از فعالیت های پژوهشی را تشکیل می دهد. بعنوان نمونه می توان به مقایسه مدت زمان تاثیر گروه های مختلفی از مواد استحکام بخش بروی چوب های تاریخی در مطالعات حفاظتی یا مقایسه ترکیبات عنصری چند گروه مختلف از سرامیک های بدست آمده از کاوش های باستان شناسی یا مطالعات منشا یابی فلزات مکشوفه از چند محوطه تاریخی اشاره کرد. در چنین مطالعاتی محققان با تعداد بسیار زیادی از مولفه ها و متغیرها و مشاهدات عددی سروکار دارند  که عملا تحلیل آنها بدون استفاده از روش های کمی آماری پروسه ای بسیار وقت گیر و یا تقریبا غیر ممکن است.

از جمله یکی از کتاب های بسیار خوب در مورد استفاده از آنالیزهای آمارکمی در باستان شناسی کتابی است با عنوان آنالیز کمی در باستان شناسی که به توضیح روش های آماری مناسب در تحلیل داده های کمی بدست آمده از مطالعات باستان شناسی می پردازد.  کتاب از انتشارات بلک ول بوده و در سال ۲۰۱۱ منتشر شده است. کتاب در۱۶ بخش جداگانه نه تنها سعی در تعریف بخش های پایه ای آمار دارد بلکه سعی دارد تا با مثال های تخصصی کاربرد ویژه این روش ها در باستان شناسی را نیز یادآور شود. اگرچه همانطور که گفته شد کتاب به یادآوری مجدد اصول پایه در آمار پرداخته است در عین حال دانش اولیه خواننده از آمار، فهم و درک مطالب نگاشته شده را سریعتر وراحت تر خواهد نمود.

در فصل اول نویسندگان ابتدا مقدمه ای بسیار کوتاه در تعریف آنالیز کمی ارائه داده اند. از فصل دوم و با عنوان داده مطالب اصلی کتاب آغاز می گردد. در این فصل به توصیف انواع داده پرداخته شده و مشخصات هر سری از انواع داده ها بررسی شده است. در فصل سوم به توضیح نحوه نمایش اطلاعات در آمار پرداخته می شود. در این فصل در واقع به معرفی انواع نمودارهای مهم و اصلی آمار و مفاهیم مرتبط با آنها مانند نمودارهای پراکندگی، هیستوگرام و بار چارت اختصاص یافته است و همچنین معیارهای لازم برای انتخاب نمودار مناسب با داده ها توصیف شده است. در بخش چهارم در واقع پایه ای ترین مفاهیم آمار توصیفی از جمله میانه، میانگین، انحراف معیار، واریانس و باکس پلات پرداخته شده است. از آنجا که این فصل اصل واساس تمام موارد ذکر شده در سایر فصول کتاب را تشکیل می دهد شاید بد نباشد ابتدا این فصل مطالعه شود. در فصل پنجم مقدمه ای از موضوع احتمال که یکی از مهمترین اصول آماری است توصیف شده است. این فصل در واقع مقدمه ای است برای سایر فصولی که در ادامه است. در فصول ۶ تا ۹ کتاب به موضوع نحوه آزمایش میزان صحت فرضیه های آماری در مورد مجموعه داده های بدست آمده می پردازد. در این فصول در واقع به بررسی میزان احتمال صحت و ضریب خطا در مجموعه آماری پرداخته شده که خود بخش مهم از مطالعات آماری را تشکیل می دهد. در فصول بعدی ۱۰ تا ۱۳ به توضیح انواع روش های مقایسه بین مجموعه های آماری پرداخته شده است. در واقع تلاش شده است تا خواننده در این فصول با انواع روش های مقایسه مجموعه داده های دو یا چند متغیری و تست های مربوطه مانند آنوا و مانوا آشنا گردد. در فصول پایانی و بخصوص در فصل ۱۵ به توضیح دو مورد از پر کاربردترین روش های آماری کمی مورد استفاده بخصوص در مطالعات باستان سنجی با عنوان فاکتور آنالیز و آنالیز مولفه های اصلی  توضیح روش های چند متغیری که کاربرد بسیار زیادی در مطالعات باستان شناسی و بخصوص بستان سنجی دارد اختصاص یافته است. در فصل آخر این کتاب نیز مختصرا در مورد روش های نمونه برداری و اصول حاکم بر آن پرداخته شده است. البته شاید بهتر بود مطالب این فصی در ابتدای کتاب می آمد اما بهرحال مطالعه این بخش دیدگاه خوبی در مورد مشخصات مجموعه جامعه آماری مطلوب بدست می دهد.  در انتها با توجه به اهمیت آمار در تحلیل و نمایش اطلاعات بدست آمده از بررسی های مختلف کمی در مطالعات مرتبط بامیراث فرهنگی و همچنین آشنایی کمتر دانشجویان با این عناوین، مطالعه این کتاب کمک زیادی به درک و فهم بهتر از آمار و امکان کاربرد آن در باستان شناسی و باستان سنجی می نماید.

مشخصات کتاب شناسی :

VanPool, T. L., & Leonard, R. D. (2011). Quantitative analysis in archaeology (first ed.). Malaysia: Wiley-Blackwell publishing.


کلیدواژه ها: آنالیز های باستان شناسی | معرفی کتاب | کتب باستان شناسی | باستان شناسی | آنالیز | آنالیز کمی | باستان سنجی | باستان شناسی | آنالیز آمار کمی | باستان | باستان شناختی | علوم باستان شناسی |

دفعات مشاهده: 4495 بار   |   دفعات چاپ: 468 بار   |   دفعات ارسال به دیگران: 0 بار   |   0 نظر


کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهه باستان سنجی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Journal of Research on Archaeometry

Designed & Developed by : Yektaweb