سال 3، شماره 1 - ( 1396 )
سال 3 شماره 1 صفحات 63-47 |
برگشت به فهرست نسخه ها
1- دانشگاه تربیت مدرس ، rezaei.rf@gmail.com
2- دانشگاه تربیت مدرس
2- دانشگاه تربیت مدرس
چکیده: (5313 مشاهده)
صنعت شیشه‌گری از سابقه و قدمت دیرینه‌ای در ایران برخوردار است. این صنعت در دوره ساسانی همپا با سایر صنایع به پیشرفت‌های شایان توجهی در فن ساخت و شیوه تزئین دست یافته است. مطالعات پیشین بر روی صنعت شیشه‌گری این دوره درخشان تاریخی تنها محدود به طبقه‌بندی و گونه شناسی اشیا بوده است. شناخت اصولی و فنی از پیشینه صنعت شیشه‌گری در ایران مستلزم مطالعه‌ای همه‌جانبه است که می‌بایست جایگاه علوم جدید و مطالعات آزمایشگاهی در آن لحاظ گردد. هدف نهایی این تحقیق بررسی ساختار صنعت شیشه‌گری در تل ملیان فارس از دوره ساسانی است که در این راستا مواد خام و شیوه‌های تولید در صنعت شیشه‌گری این دوره بر اساس مطالعات آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفته و نیز شناخت تفسیری قطعات موردمطالعه با استفاده از نرم‌افزار SPSS و روش آنالیز خوشه‌ای (Cluster Analysis) امکان دسته‌بندی قطعات را با توجه به درصد عناصر تشکیل‌دهنده و مواد به کار رفته در تولید آن‌ها فراهم نموده است. در راستای تحقق اهداف فوق تعداد 26 نمونه از قطعات شیشه‌ای به‌دست‌آمده از کاوش‌های باستان‌شناختی تل ملیان توسط روش PIXE تجزیه عنصری گردید و تحلیل داده‌های به‌دست‌آمده از این تجزیه توسط مقایسه تطبیقی و تحلیل آماری انجام گرفت که منجر به شناسایی دستور ساخت و نوع منبع مورداستفاده جهت تهیه مواد خام برای ساخت خمیر شیشه شد. همچنین با استفاده از تصاویر میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM) تزئینات و هوازدگی و تأثیر مواد تشکیل‌دهنده بر این روند مطالعه گردید.
یاداداشت علمی: پژوهشي |
موضوع مقاله:
باستان سنجی
دریافت: 1395/12/18 | پذیرش: 1396/3/23 | انتشار: 1396/4/1 | انتشار الکترونیک: 1396/4/1
دریافت: 1395/12/18 | پذیرش: 1396/3/23 | انتشار: 1396/4/1 | انتشار الکترونیک: 1396/4/1
فهرست منابع
1. Fukai S. Persian glass. Weatherhill; 1977.
2. Ghaeini F. The glassware and ceramic museum of Iran. Tehran: Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization of Iran; 2004. [in Persian]
3. Brill RH, Stapleton CP. Chemical analyses of early glasses: volume 3: the years 2000–2011, reports, and essays. Corning Museum of Glass; 2012.
4. Henderson J. The glass. The science and archaeology of materials: An investigation of inorganic materials 2000:60.
5. Mirti P, Pace M, Negro Ponzi M, Aceto M. ICP–MS analysis of glass fragments of Parthian and Sasanian epoch from Seleucia and Veh ardašir (Central Iraq). Archaeometry 2008;50:429–50. [DOI:10.1111/j.1475-4754.2007.00344.x]
6. Sayre E V, Smith RW. Compositional categories of ancient glass. Science 1961;133:1824–6. [DOI:10.1126/science.133.3467.1824]
7. Sumner W, Reiner E. Excavations at Tall-i Malyan, 1971–72. Iran 1974;12:155–80. [DOI:10.2307/4300508]
8. Ebrahimi G. Anshan/Anzan: A Historical Investigation. Journal of Iranian studies 2006;9:1–22. [in Persian]
9. Carter E, Deaver K. Excavations at Anshan (Tal-i Malyan): the middle elamite period. vol. 2. UPenn Museum of Archaeology; 1996.
10. Sumner W, Reiner E. Excavations at Tall-i Malyan, 1971–72. Iran. 1974 Jan 1;12(1):155-80.
11. Sumner WM. Early urban life in the land of Anshan: Excavations at Tal-i Malyan in the Highlands of Iran, Malyan Excavation Reports, Volume III 2003.
12. Abdi K. The reopening of archaeological activities in Malyan. Journal of Archaeology and History 2001;15:47-72. [in Persian]
13. Alden JR, Balcer JM. Excavations at Tal-i Malyan. Iran 1978;16:79–92. [DOI:10.2307/4299649]
14. Sumner WM. Analysis of material from Tal-i Malyan. Tehran: Iranian Archaeological Center; 1975.
15. Abbasian M.M. Fundamentals of physical chemistry of non-metallic mineral materials (preparation and production of ceramics-refractory materials of glass, plaster, lime). Tehran: Javedan Kherad; 1991. [in Persian]
16. Marghussian V. Glass, Structure, Properties Application. Tehran: Iran University of Science & Technology; 2002. [in Persian]
17. Sinton CW. Raw materials for glass and ceramics: sources, processes, and quality control. John Wiley & Sons Inc; 2006.
18. Maloney FJT. Glass Industry. Translated by Ramazani Mohamah. Tehran: Mir (Gutenberg); 1987. [in Persian]
19. Wright AC, Hulme RA, Grimley DI, Sinclair RN, Martin SW, Price DL, et al. The structure of some simple amorphous network solids revisited. Journal of Non-crystalline Solids 1991;129:213–32. [DOI:10.1016/0022-3093(91)90098-Q]
20. Ransome FL, Burchard EF, Gale HS, White D. Contributions to economic geology (short papers and preliminary reports) 1917: Metals and nonmetals, except fuels. vol. 660. US Government Printing Office; 1918.
21. Johansson SAE, Campbell JL, Malmqvist KG. Particle-induced X-ray emission spectrometry (PIXE). vol. 133. John Wiley & Sons; 1995.
22. Farshi Jalali F. Characterization of obsidian artifacts of Nader Teppe of Aslanduz by PIXE [unpublished M.A Thesis]. Tehran University, Field of Archaeology 2005. [in Persian]
23. Lamehi-Rachti M, Farshi Jalali F, Agha-Aligol D, Oliaiy P, Shokouhi F FFM. Characterization of Iranian obsidian artifacts by PIXE and multivariate statistical analysis. Aarchaeology 2015;3. [in Persian]
24. Chao A, Chou W. Reviews of accelerator science and technology. vol. 1. World Scientific; 2008. [DOI:10.1142/7037]
25. Freestone IC, Stapleton CP. Composition and technology of Islamic enamelled glass of the thirteenth and fourteenth centuries. Gilded Enamelled Glas from Middle East 1998;1:122–8.
26. Costagliola P, Baldi G, Cipriani C, Pecchioni E, Buccianti A. Mineralogical and chemical characterisation of the medicean glass mosaic tesserae and mortars of the Grotta del Buontalenti, Giardino di Boboli, Florence, Italy. Journal of Cultural Heritage 2000;1:287–99. [DOI:10.1016/S1296-2074(00)01085-2]
27. Silvestri A, Molin G, Salviulo G. The colourless glass of Iulia Felix. Journal of Archaeological Science 2008;35:331–41. [DOI:10.1016/j.jas.2007.10.014]
28. Paynter S. Analyses of colourless Roman glass from Binchester, County Durham. Journal of Archaeological Science 2006;33:1037–57. [DOI:10.1016/j.jas.2005.10.024]
29. Verità M, Renier A, Zecchin S. Chemical analyses of ancient glass findings excavated in the Venetian lagoon. Journal of Cultural Heritage 2002;3:261–71. [DOI:10.1016/S1296-2074(02)01235-9]
30. Zavosh A. Mineralogy in ancient Iran. Tehran: Institute for Humanities and Cultural Studies; 1996. [in Persian]
31. Tite MS, Shortland A, Maniatis Y, Kavoussanaki D, Harris SA. The composition of the soda-rich and mixed alkali plant ashes used in the production of glass. Journal of Archaeological Science 2006;33:1284–92. [DOI:10.1016/j.jas.2006.01.004]
32. Guerra MF. Elemental analysis of coins and glasses. Applied radiation and isotopes 1995;46:583–8. [DOI:10.1016/0969-8043(95)00095-X]
33. Garcia-Heras M, Rincón JM, Jimeno A, Villegas MA. Pre-Roman coloured glass beads from the Iberian Peninsula: a chemico-physical characterisation study. Journal of Archaeological Science 2005;32:727–38. [DOI:10.1016/j.jas.2004.12.007]
34. Matin M. Rahimi A. The technology of whitewares. Tehran: Iran China Clay Company; 1989. [in Persian]
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |