سال 3، شماره 1 - ( 1396 )
سال 3 شماره 1 صفحات 98-77 |
برگشت به فهرست نسخه ها
1- دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران ، nima.nezafati@gmail.com
2- گروه پژوهشی زرنه اکتشاف
3- پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی-فرهنگی
2- گروه پژوهشی زرنه اکتشاف
3- پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی-فرهنگی
چکیده: (5399 مشاهده)
به گواه مطالعاتی که تاکنون انجام گرفته، ایران‌زمین از هزاره‌های گذشته به‌طور مداوم زادگاه و منشأ فناوری‌های گوناگون بوده که البته بخش مهمی از این فناوری‌ها در ارتباط مستقیم با معدنکاری انواع مواد معدنی، فلزکاری، فرآوری و به‌کارگیری انواع زمین-مواد بوده است. بااین‌وجود، حجم و کیفیت مطالعاتی که تاکنون در مورد معدنکاری و فلزکاری کهن در ایران صورت گرفته، به‌هیچ‌وجه درخور استعدادهای فرهنگی-تاریخی این کشور نبوده است. از طرفی، مطالعات انجام‌شده اولیه نیز ایران را به‌عنوان یکی از نخستین پیشتازان علم و فناوری در دوره‌های مختلف پیش‌ازتاریخ و تاریخی معرفی نموده‌اند. به‌هرحال تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی این مطالعات اولیه نیز اغلب، توسط پژوهشگران غیر ایرانی صورت گرفته بودند. در دهه هفتاد با تأسیس کمیته مطالعات معدنکاری و فلزکاری کهن با همکاری نزدیک چندین موسسه ایرانی و خارجی فعالیت مناسبی در جهت انجام چنین مطالعاتی آغاز گردید، ولی متأسفانه پس از حدود یک دهه به‌کندی و رکود گراییده، سرانجام تقریباً متوقف شد. در این نوشتار، با تکیه‌بر دانش و تجارب نویسندگان و نیز به‌کارگیری توصیه‌های اهل‌فن در سطح بین‌المللی، نقشه راهی برای دوره‌ای جدید از مطالعات معدنکاری و فلزکاری کهن در ایران ارائه شده که طی آن ضمن مرور چالش‌ها و نیازهای مرتبط با موضوع، اهداف مربوط به مطالعات روشمند معدنکاری و فلزکاری کهن مطرح گردیده و راهکارهای عملی برای رسیدن به این اهداف (شامل تهیه اطلس معادن باستانی و محوطه‌های فلزکاری کهن ایران) نیز پیش رو نهاده شده است.
یاداداشت علمی: مروری |
موضوع مقاله:
باستان سنجی
دریافت: 1395/12/29 | پذیرش: 1396/3/15 | انتشار: 1396/4/1 | انتشار الکترونیک: 1396/4/1
دریافت: 1395/12/29 | پذیرش: 1396/3/15 | انتشار: 1396/4/1 | انتشار الکترونیک: 1396/4/1
فهرست منابع
1. Roberts BW, Thornton C. Archaeometallurgy in global perspective: methods and syntheses. Springer Science & Business Media; 2014.
2. Wertime TA. Man’s first encounters with metallurgy. In: Caldwell, editor. Sci. 146, 1257-1268. 1967 A Metall. Exped. Through Persian Desert, vol. 146, American Association for the Advancement of Science; 1964, p. 1964.
3. Moorey PRS. Ancient mesopotamian materials and industries: the archaeological evidence. Clarendon 1994.
4. Pigott VC. A heartland of metallurgy: Neolithic/Chalcolithic metallurgical origins on the Iranian Plateau. In: Hauptmann, E. Pernicka TR and ÜY, editor. Beginnings Metall. Proc. Int. Conf. Bochum 1995. Der Anschnitt, Beih. 9, Bochum: 1999, p. 107–20.
5. Thornton CP. The emergence of complex metallurgy on the Iranian Plateau. Archaeometall. Glob. Perspect., Springer; 2014, p. 665–96.
6. Malek Shamirzadi S. A short history of archaeological research in Iran. In: Stöllner T., Slotta R. VA, editor. Persias Anc. Splendour (Persiens Antike Pr. Mining, Handicr. Archaeol. Dtsch. Bergbau-Museum Bochum, Germany: 2004, p. 22–7.
7. Arab R, Rehren T. The pyrotechnological expedition of 1968. Proc. Int. Conf. Persia’s Anc. Splendour, Mining, Handicr. Archaeol. Stöllner T., Slotta R. Vatandoust, A.(eds.), Dtsch. Bergbau-Museum, Bochum, 2004, p. 550–5.
8. Wulff HE. The traditional crafts of Persia. MIT Press; 1966.
9. Smith C. S. WTA& PR. Preliminary reports of the metallurgical project. In: Caldwell JR, editor. Investig. Tal-i-Iblis, Illinois State Museum Prelim. Reports, vol. 9, 1967, p. 318–26.
10. Caldwell R (ed.). Excavations at Tal-i-Iblis. Illinois State Museum, Preliminary Reports. 1967.
11. Wertime R. Citadel on the Mountain: A memoir of father and son. Macmillan; 2003.
12. Wertime TA. A metallurgical expedition through the Persian desert. Science (80- ) 1968;159:927–35.
13. Pleiner R. Preliminary evaluation of the 1966 metallurgical investigations in Iran. Investig Tal-I-Iblis 1967:304–405.
14. Arab R. Catalogue, Context & Discussion: The 1968 Pyrotechnological Survey of Afghanistan, Iran and Turkey. University of London, 2003.
15. Pleiner R. Memories of the Archaeometallurgic Expeditions to Iran and Afghanistan in the Years 1966 and 1968. Proc. Int. Conf. Persia’s Anc. Splendour, Mining, Handicr. Archaeol. Stöllner T., Slotta R. Vatandoust. A.(eds.), Dtsch. Bergbau-Museum, Bochum, 2004, p. 556–60.
16. Berthoud T, Besenval R, Cleuziou S, Francaix J, Liszak-Hours J. Les anciennes mines de cuivre en Iran. Rech Coop Sur Program 1976;442.
17. Berthoud T. Etude par l’analyse de traces et la modélisation de la filiation entre minerai de cuivre et objets archéologiques du Moyen-Orient. L’Universite Pierre et Marie Currie, 1979.
18. Berthoud T, Cleuziou S, Hurtel LP, Menu M, Volfovsky C. Cuivres et alliages en Iran, Afghanistan, Oman au cours des IV e et III e millénaires. Paléorient 1982:39–54.
19. Heskel D, Lamberg-Karlovsky CC. An alternative sequence for the development of metallurgy: Tepe Yahya, Iran. na; 1980.
20. Heskel D. L. The development of pyrotechnology in Iran during the fourth and third millennia B. C. Boston, 1982.
21. Bazin D, Hübner H. Copper deposits in Iran. Geological Survey of Iran; 1969.
22. Holzer HF, Momenzadeh M, Gropp G. Ancient copper mines in the Veshnoveh area, Kuhestan-e-Qom, west-central Iran. Deuticke; 1971.
23. Weisgerber G. Montanarchäologische Forschungen in Nordwest-Iran 1978. Archäol Mitt Iran 1990;23:73–84.
24. Chegini Nn, Momenzadeh M, Parzinger H, Pernicka E, Stöllner T, Vatandoust R, Weisgerber G, Boroffka N, Chaichi A, Hasanalian D H. Preliminary report on archaeometallurgical investigations around the prehistoric site of Arisman near Kashan, western Central Iran. Archäologische Mitteilungen Aus Iran Und Turan 2000;32:281–318.
25. Vatandoust A. Early mining and metallurgy on the western Central Iranian plateau: the first five years of work. von Zabern; 2011.
26. Vatandoust A. R. The Research Center for the Conservation of Cultural Relics (RCCCR) and the Subject of Conservation and Restoration of Cultural Relics. Danesh-E Hefazat va Maremmat 9knowledge Conserv Restor Cult Reli 2017;1:1–20.
27. Azarnoush M. Archaeometry in Iran: the role of basic science in archaeology. Tehran: 2003. [in Persian]
28. Malek Shahmirzadi S. Sialk, the oldest fortified village of Iran, Final Report of the Sialk Reconsideration Project. Tehran: 2006. [in Persian]
29. Stöllner T, Mireskanderi M, Roustaei K. Mining archaeology in Iran–investigations at Vešnāve. Collab with M Mommenzadeh, T Riese, G Steffems, G Weisgerber with Contrib by M Doll, R Pasternak, W Dörfler A Vatandoust H Parzinger (Eds), Early Min Metall West Cent Iran Plateau 2011:535–608.
30. Stöllner T. Archaeological survey of ancient mines on the western Central Plateau. Early Min Metall West Cent Iran Plateau First Five Years Work 2011:621–9.
31. Aali A, Rühli F, Abar A, Stöllner T. The salt men of Iran: the salt mine of Douzlakh, Chehrabad. Archäologisches Korrespondenzblatt 2012;42:61–81.
32. Momenzadeh M., Nezafati N., Sarraf M. H. SK. Ancient gold-mercury mining in the Takht-e Soleyman area, northwest Iran, Metalla. Ger Min Museum 2016;2:147–68.
33. de Jesus P DG. Archaeological and Geological Concepts on the Topic of Ancient Mining. Bull Miner Res Explor 2015.
34. P de J. Comments on the antiquity of mining rocks and minerals. MTA: 2017.
35. Nezafati N. Au-Sn-W-Cu-Mineralization in the Astaneh-Sarband Area, West Central Iran including a comparison of the ores with ancient bronze artifacts from Western Asia. PhD Thesis, Univ Freib 2006.
36. Nezafati N, Pernicka E, Momenzadeh M. Introduction of the Deh Hosein ancient tin-copper mine, western Iran: Evidence from geology, archaeology, geochemistry and lead isotope data 2009.
37. Nezafati N, Pernicka E, Momenzadeh M. Early tin-copper ore from Iran, a possible clue for the enigma of Bronze Age tin. Anatol Met 2011;211:30.
38. Nezafati N. A Review of the Geology and Mineral Resources of Dasht-e Lut and their Importance on Ancient Mining. In: Azizi Kharanaghi M. H., Biglari F., Ghafouri O. NJ, editor. Prehist. Cult. Peripher. Lut Desert; Basis Iran Natl. Museum Collect. Natl. Museum Iran, 2017; 83–92. [in Persian]
39. Momenzadeh M, Nezafati N. Sources of Ores and Minerals Used in Arisman: A Preliminary Study. Prelim Rep Archaeometall Investig Around Prehist Site Arisman near Kashan, West Cent Iran (Archaeologische Mitteilungen Aus Iran Turan 2000;32.
40. Pernicka E, Adam K, Böhme M, Hezarkhani Z, Nezafati N, Schreiner M, et al. Archaeometallurgical researches at Arisman in central Iran. Eurasia Antiq 2010.
41. Nezafati N. A tentative source of Chert for the central Iranian prehistoric sites. In: Malek Shahmirzadi S, editor. Potters Sialk. Sialk Reconsideration Proj. Monogr., Tehran; 2004, p. 59–63.
42. Nezafati N. Preliminary prospect of copper resources used by the Sialk artisans. In: Malek Shahmirzadi S, editor. Sialk Reconsideration Proj. Monogr. 3rd ed., 2004, p. 63–9.
43. Nezafati N, Pernicka E. The smelters of Sialk: Outcomes of the first stage of archaeometallurgical researches at Tappeh Sialk. Fish Sialk Archaeol Rep Monogr Ser 2006;7.
44. Nezafati N, Pernicka E, Shahmirzadi SM. Evidence on the ancient mining and metallurgy at Tappeh Sialk (Central Iran). Anc Min Turkey East Mediterr Ankara Atilim Univ 2008:329–49.
45. Abdel-Motelib A, Bode M, Hartmann R, Hartung U, Hauptmann A, Pfeiffer K. Archaeometallurgical expeditions to the Sinai Peninsula and the Eastern Desert of Egypt (2006, 2008). na; 2012.
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |