سال 7، شماره 2 - ( 1400 )
سال 7 شماره 2 صفحات 134-111 |
برگشت به فهرست نسخه ها
گروه معماری، دانشکده هنر، معماری و شهرسازی واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران ، rahimimehr@iauk.ac.ir
چکیده: (1888 مشاهده)
شناسایی مواد و مصالح به کار رفته در ساخت و تزئینات بنا برای تکمیل مباحث یک اثر تاریخی و مرمت آن از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از بناهایی که به عنوان یک بنای بارز و با ارزش نیاز به مطالعه ای در این زمینه دارد، قبه سبز کرمان است که تاکنون مطالعه فنی روی کاشی های معرق آن صورت نگرفته است. کاشی های این بنا به رنگ های سیاه، لاجوردی، سفید، فیروزه ای، زرد و سبز می باشند. این پژوهش در حوزه تحقیقات کاربردی جهت شناخت بهتر معماری گذشته و فنون ساخت آرایه های معماری صورت گرفته است. در راستای رسیدن به هدف، از روش بررسی میکروسکوپ الکترونی روبشی مجهز به آنالیز تفکیک انرژی پرتوی ایکس برای شناسایی عناصر لعاب و پتروگرافی بدنه در نمونه های مورد مطالعه استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که رنگ مشکی لعاب ناشی از وجود موادی چون منگنز در لعاب است. رنگ لعاب فیروزه ای از کنار هم قرارگیری ترکیبات مس در لعاب غنی از عناصر قلیایی مانند پتاسیم حاصل شده، همچنین آنتیموانات سرب، اکسید آهن و سولفات کادمیوم عامل رنگ لعاب زرد و اکسید قلع و سولفات قلع در لعاب سربی عامل رنگ سفید می باشد. همچنین رنگ لاجوردی به واسطه اکسید کبالت و سولفات کبالت ایجاد شده است و عامل رنگ سبز لعاب وجود سولفات مس و آهن است. آنالیز پتروگرافی، آنالیز XRD و XRF جهت شناسایی کیفی کانی ها، فازهای موجود و آنالیز عنصری 4 نمونه بدنه کاشی، نشان می دهد که از کوارتز به عنوان پرکننده استفاده شده است و در بدنه ها خاک های آهکی وجود دارد. نتایج پتروگرافی و XRD بیسکویت کاشی، حاکی از محیط پخت اکسیداسیون و دمای پخت کمتر از 800 درجه برای سه نمونه BL ,B-2 و B-4 و دمای بالای 850 برای نمونه G-4 است.
یاداداشت علمی: پژوهشي |
موضوع مقاله:
دانش حفاظت
دریافت: 1400/7/30 | پذیرش: 1400/10/1 | انتشار: 1400/10/4 | انتشار الکترونیک: 1400/10/4
دریافت: 1400/7/30 | پذیرش: 1400/10/1 | انتشار: 1400/10/4 | انتشار الکترونیک: 1400/10/4
فهرست منابع
1. Moortgat, Anton, The Art of Ancient Mesopotamia: The Classical Art of the Near East, Tehran: SAMT, 2008. [In Persian] [مورتگات، آنتون، هنر بین النهرین باستان (هنر کلاسیک خاور نزدیک)، مترجم: زهرا باستی و محمد رحیم صراف، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی(سمت)، 1387]
2. Girshman, Roman, Ziggurat at Chogha Zanbil, Vol 1, Translated by Asghar Karimi, Tehran: Cultural Heritage Organization, 1994. [In Persian] [گیرشمن، رومن، زیگورات چغازنبیل، جلد اول، ترجمه اضغر کریمی، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور، 1373]
3. Chaman, Hamid Reza, Nasir Al-Molk Mosque Tile Glazing Technology and Efforts to Restore the Red Glaze of Nasir Al-Molk Mosque, Master Thesis in Restoration of Historical Objects, Isfahan University of Arts: Faculty of Conservation and Restoration, 2005. [In Persian] [چمن، حمیدرضا، فن شناسی لعاب کاشی های مسجد نصیرالملک و تلاش برای بازآوری لعاب قرمز مسجد نصیرالملک، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مرمت اشیا تاریخی، دانشگاه هنراصفهان: دانشکده حفاظت و مرمت، 1384.]
4. Islam panah, Mohammad Hosein, History of Kerman Green Dome Inscription, Yaghma Memorial, 1992, pp: 400-405. [In Persian] [اسلام پناه، محمد حسین، تاریخ کتیبه قبه سبز کرمان، یادنامه یغما، 1370، صص400-405]
5. Mohammadi, Mohsen; Mohammadi, Mohammad; Khajehpour, Mansour, Identification and Protection of Present Values in "Green Dome" Historical Monument in Kerman, Iranian Islamic City Studies Quarterly, 2013, 12: 79-88. [In Persian] [محمدی، محسن؛ محمدی، محمد؛ خواجه پور، منصور، بازشناسي و حفاظت ارزش هاي موجود در اثر تاريخي «قبه سبز» کرمان، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 1392، 12: 79-88.]
6. Daneshvar, Mohammad, Old Neighborhoods of Kerman, Kerman: Kerman Studies Center, 2009. [In Persian] [دانشور، محمد، محله های قدیمی شهر کرمان،كرمان: مرکز کرمان‌شناسي، 1388.]
7. Munshi Kermani, Naser-al-Din, Simt al- ula-li-l- hadrat-i-l-ulya, (History of the Qara Khitai of Kerman), Tehran: Dr. Mahmoud Afshar Yazdi Publications, 2015. [In Persian] [منشی کرمانی، ناصرالدین، سمط العلی للحضره العلیا ( تاریخ قراختائیان کرمان)، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار یزدی، 1394]
8. Shirazi, Fazlollah ibn Abdallah, Tarik-i Wassaf (Tajziyat al-amṣar wa-tazjiyat al-a'ṣar), Tehran: Mirmah, 2020. [In Persian] [شیرازي، فضل الله بن عبدالله، تاریخ وصاف (تجزیه الامصار و تزجیه الاعصار (، تهران: میرماه، 1399.]
9. Emami Khoei, Mohammad Taghi, Taghvaei, Fatemeh, Signs of the Development of Iranian Culture in the Waqf School of Turkan Khatoon (Qarakhtaeian of Kerman), Bi-Quarterly of moskuya, 2013, 8 (24): 7-28. [In Persian] [امامي خويي، محمدتقي، تقوايي فاطمه، نشانه-هاي توسعه فرهنگ ايراني در مدرسه وقفي ترکان خاتون (قراختاييان کرمان) ، دو فصلنامه مسكويه , 1392، 8(24): 7-28.]
10. Rosta, Jamshid, Elchian Qarakhtaei in the court of Khwarezm Shahs; Foundations of the Kerman Qarakhtaean dynasty, Scientific and Research Journal of Iranian History, 2012, 5 (2), 73-102. [In Persian] [روستا، جمشید، ایلچیان قراختایی در دربار خوارزمشاهیان؛ زمینه های تأسیس سلسلۀ قراختاییان کرمان، مجله علمی و پژوهشی تاریخ ایران، 1391، 5 (2)، 73-102]
11. Iqbal Ashtiani, Abbas, Pirnia, Hassan, Full History of Iran (from the beginning to the end of the Pahlavi dynasty), Tehran: Donyayeketaab, 2011. [In Persian] [اقبال آشتیانی، عباس، پیرنیا، حسن، تاریخ مفصل ایران (از آغاز تا پایان سلسله پهلوی)، تهران: دنیای کتاب، 1390.]
12. Stack, Edward, Six months in Persia; Travelogue of Edward Stack, translated by Shahla Tahmasebi, Tehran: Goqnoos, 2020. [In Persian] [استاک، ادوارد، شش ماه در ایران؛ سفرنامه ادوارد استاک، ترجمه شهلا طهماسبی، تهران: ققنوس، 1399.]
13. Sykes,Sir Percy Molesworth, Travelogue of General Sykes, ten thousand miles in Iran, Translated by Hossein Saadat Nouri, Tehran: Donyayeketaab, 2016. [In Persian]
14. Anonymous, History of the Qarakhtaian Empire, edited by Mohammad Ebrahim Bastani Parizi, Tehran, Elm, 2011. [In Persian] [بی نام، تاریخ شاهی قراختائیان، تصحیح محمد ابراهیم باستانی پاریزی، تهران، علم، 1390.]
15. Ziaei, Seyed Abbas, Qarakhtaei Cultural Heritage of Kerman, 750-year-old Turkan Khatoon University, Iranian Studies Journal, 2006, 5 (10): 127-160. [In Persian] [ضیائی، سید عباس، میراث فرهنگی قراختائیان کرمان، دانشگاه 750 سالۀ ترکان خاتون، مجله مطالعات ایرانی، 1385، 5 (10) : 127-160.]
16. Pirnia, Mohammad Karim, Introduction to Islamic Architecture of Iran, Tehran: Iran University of Science and Technology, 2011. [In Persian] [پیرنیا، محمد کریم، آشنایی با معماری اسلامی ایران، تهران: دانشگاه علم و صنعت، 1390.]
17. Javadi, Shohreh, Green Dome, the oldest example of mosaic tile in Iran, Journal of Honar-Ha-Ye-Ziba, 2000, 7 (12): 12-20. [In Persian] [جوادی، شهره، قبه سبز، قدیمی ترین نمونه کاشی کاری معرق در ایران، نشریه هنرهای زیبا، 1379 ،7 (12): 12-20.]
18. Nazariyeh, Javad, Green Dome Architectural Analysis, The First Green Dome Conference of Kerman, Kerman, 2006. [In Persian] [نظریه، جواد، تحلیل معماری گنبد سبز، اولین همایش قبه سبز کرمان، کرمان، 1385.]
19. Kashani, Abdollah, Arais Al javaher - Nafais Al jatayeb, Tehran: Almai, 2008. [In Persian] [کاشانی، عبدلله، عرایس الجواهر و نفایس الطایب، تهران: انتشارات المعی، 1386.]
20. Salarieh, Mahmoud, Glaze (Properties, Application and Defects), Tehran: Islamic Azad University, 2004. [In Persian] سالاریه، محمود،، لعاب (خواص، کاربرد و عیوب)، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی،1383]
21. Ghaderi, Massoud, Investigating the Factors Affecting the Quality of Turquoise Glaze and Achieving the Color Quality Control Method in the Traditional Method for Repairing Tile Decorations, Master Thesis, Isfahan University of Arts: Faculty of Conservation and Restoration, 2017. [In Persian] [قادری، مسعود، بررسی عوامل تأثیرگذار بر کیفیت لعاب فیروزه ای و دستیابی به روش کنترل کیفیت رنگ آن در روش سنتی در راستای مرمت و بازسازی تزئینات کاشی کاری، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر اصفهان: دانشکده حفاظت و مرمت، 1396.]
22. Bater M, Saberniya M, Ahmadi H. Identification of Materials and Colorants in Decorative Mosaic Tiles of Musalla Historical Building in Mashhad. JRA. 2017; 3 (1): 29-46. [In Persian] [باتر مسعود، صابرنیا ملیحه، احمدی حسین، شناسایی مواد و رنگ‌های به‌کاررفته در تزیینات کاشی کاری معرق بنای تاریخی مصلای مشهد، پژوهه باستان سنجی، 1396، ۳ (۱): ۲۹-۴۶.] [DOI:10.29252/jra.3.1.29]
23. Shakibapour, Farzaneh, Pathology of mosaic tile glaze on the north side of Golestan Palace (dormitory building), in order to provide a protective solution, Master Thesis, Tehran University of Arts, Faculty of Conservation and Restoration, 2017. [Original in Persian with English Abstract or Summary] [شکیبا پور، فرزانه، آسیب شناسی لعاب کاشی معرق ضلع شمالی کاخ گلستان (عمارت خوابگاه)، به منظور ارائه راهکار حفاظتی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر تهران، دانشکده حفاظت و مرمت، 1396.]
24. Soleimani, Parvin, Theoretical and practical principles of restoration of mosaic tile inscriptions in Iran Case study; Ghaffariyeh dome of Maragheh city, Isfahan University of Arts, Faculty of Conservation and Restoration, 2012. [In Persian] [سلیمانی، پروین، اصول نظری و عملی مرمت کتیبه های کاشی معرق در ایران مطالعه موردی؛ گنبد غفاریه شهرستان مراغه، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر تهران، دانشکده حفاظت و مرمت، 1391.]
25. Akbari fard. Maryam, Technical study, pathology and presentation of the protection plan of mosaic inscriptions of stone and tiles of the house of God of Atiq Mosque in Shiraz, Isfahan University of Arts, Faculty of Conservation and Restoration, 2012. [In Persian] [اکبری فرد، مریم، بررسی فنی، آسیب‌شناسی و ارائه طرح حفاظت کتیبه معرق سنگ و کاشی خدای خانه مسجد عتیق شیراز، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر اصفهان: دانشکده حفاظت و مرمت، 1391.]
26. Peterson SE, Betancourt PP. Thin-section petrography of ceramic materials. INSTAP Academic Press (Institute for Aegean Prehistory); 2009 Aug 10. [DOI:10.2307/j.ctt3fgvbq]
27. Riederer J. Thin section microscopy applied to the study of archaeological ceramics. Hyperfine Interactions 2004; 154:143-58. doi.org/10.1023/B:HYPE.0000032029.24557. [DOI:10.1023/B:HYPE.0000032029.24557.b1]
28. Nourzehi Z, Ajorloo B, B Kasiri M. The Archaeo-mineralogy of the Bronze Age pottery shreds from Kul-tepe of Ajabshir, Eastern lake Urmia Basin, Iran. Journal of Research on Archaeometry 2017; 2(2):1-17. [In Persian] [نوروزی، زینب، آجرلو، بهرام، باقرزاده کثیری، مسعود، ابراهیمی، قادر، باستان کانی شناسی سفالینه های عصر مفرغ کول تپه عجب شیر، شرق دریاچه ارومیه، پژوهه باستان سنجی، 1395؛ 2(2): 1-17.] [DOI:10.29252/jra.2.2.1]
29. Sardari, A., Taheri, M. The Petrography and XRF Analysis of Bakun Pottery Assemblage at Tal-e Mash Karim, Semirom District. Pazhoheshha-ye Bastan shenasi Iran, 2018; 7(15): 65-80. [Original in Persian with English Abstract or Summary] [سرداری، علی رضا، طاهری، محمدحسین، بهشتی، سید ایرج. آنالیز پتروگرافی و XRF سفال های دورۀ باکونِ تل مش کریم شهرستان سمیرم، پژوهش های باستان شناسی ایران، 1396: 7 (15): 65-80.]
30. Martineau, R., Walter-Simonnet, A. V., Grobéty, B., Buatier, M., Clay resources and technical choices for Neolithic pottery (Chalian, Jura, France), chemical, mineralogical and grain-size analyses, Archaeometry, 2007, 49 (1), 23-52. [Original in Persian with English Abstract or Summary] [DOI:10.1111/j.1475-4754.2007.00286.x]
31. Mineralogy and consideration of backing conditions of Chogha Zanbil historical bricks. Iranian Journal of Ceramic Science & Engineering. 2015; 4 (2): 33-46. [In Persian] [هادیان دهکردی منیژه. کانی‌شناسی و بررسی شرایط پخت آجرهای تاریخی چغازنبیل. علم و مهندسی سرامیک. ۱۳۹۴؛ ۴ (2): 33-46.]
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |