کاربرد فتوگرامتری در مستندنگاری کتیبه های بناهای تاریخی نمونه موردی: گنبد الله الله بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی - پژوهه باستان سنجی
سال 6، شماره 2 - ( 1399 )                   سال 6 شماره 2 صفحات 73-57 | برگشت به فهرست نسخه ها


XML English Abstract Print


1- دانشگاه محقق اردبیلی ، m.h.farsimadan@gmail.com
2- دانشگاه محقق اردبیلی
چکیده:   (2822 مشاهده)
میان تمامی عناصر تزئینی بناهای تاریخی، کتیبه نویسی از مهم ترین آن ها به شمار می آیند. ظرائف این هنر و قابلیت هایی که خط از لحاظ ماهیت شکل حروف و قرارگرفتن آن ها در موضوعات و جایگاههای مختلف دارد آن را از جایگاه صرفا تزئینی به کاربردی سوق داده به گونه ای که نمونه های متعدد بجای مانده از این هنر بر بسیاری از ابنیه تاریخی نه تنها از منظر زیبایی-شناسی حائز اهمیت هستند بلکه از نظر محتوایی نیز به دلیل داشتن اطلاعات تاریخی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی دوران مختلف جایگاه ویژه ای در نزد محققان یافته اند. علیرغم این درجه از اهمیت، مشکلات و محدودیت هایی در مطالعه آن ها وجود دارد که اصلی ترین آن در دسترس نبودن عموم کتیبه ها و نبود تصاویر مناسب جهت بهره برداری از آن هاست. روش های قدیمی و فعلی برداشت، ثبت و مستندنگاری کتیبه ها، عموما بازخوانی و بازنویسی متن و عکاسی ساده از آن هاست و در بهترین حالت انجام طراحی فنی بصورت دستی است که در بسیاری موارد مستلزم صرف وقت، انرژی و هزینه بسیار می باشد. در این مقاله سعی شده است استفاده از فتوگرامتری در مستندنگاری کتیبه های بناهای تاریخی با برداشت کتیبه های گنبد الله الله بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی، به عنوان روشی نوین و کاملا علمی و نوآورانه معرفی گردد که با استفاده از تجهیزات اندک و با صرف زمان کوتاه و هزینه  کمتر در مقایسه با روشهای فعلی، می تواند جایگزین مناسبی برای آن ها باشد. فتوگرامتری؛ برداشت تصاویر دیجیتال است که با ساخت مدل های سه بعدی با ضریب خطای بسیار پائین، تصاویر بسیار باکیفیت در کمترین زمان حاصل می شود. این انتخاب از چند منظر گویای توانایی شیوه جدید در مستندنگاری کتیبه های ساختمانی با سرعت، کیفیت و دقت بالا خواهد بود. ارتفاع زیاد و پلان مدور بنا مانع آنست که با یک یا چند عکس تصویر مناسبی از کلیت آن در اختیار محققان قرار داد، اما با این شیوه جدید، تمام کتیبه ها در قالب یک عکس به طور کامل، قائم و با جزئیات زیاد ارائه خواهد شد.
متن کامل [PDF 3319 kb]   (909 دریافت)    
یاداداشت علمی: پژوهشي | موضوع مقاله: باستان سنجی
دریافت: 1399/7/3 | پذیرش: 1399/9/30 | انتشار: 1399/10/4 | انتشار الکترونیک: 1399/10/4

فهرست منابع
1. Zaki Mohammad H. Photography in Islam at the Persians. Cairo: Correction, Translation and Publishing Committee; 1354 A.H. [In Arabic]
2. Albukhari M. Sahih Al-Bukhari. Beirut: Dar Tough Al-Najah; 1422 A.H. [In Arabic]
3. Hill D, Grabber O. Architecture and Islamic decoration. Translation: Vahdati M. Tehran: Elmi Farhangi; 2007. [In Persian] [هیل درک، گرابر اولگ. معماری و تزئینات اسلامی. ترجمه: وحدتی مهرداد. تهران: علمی فرهنگی؛ 1386.]
4. Tohidi F. Basics of Metalworking, Miniature, Pottery, Weaving, Architecture, Calligraphy and Illumination. Tehran: Samira; 2007. [In Persian] [توحیدی فائق. مبانی هنرهای: فلزکاری، نگارگری، سفالگری، بافته‏ ها و منسوجات، معماری، خط و کتابت. تهران: سمیرا؛ 1386.]
5. Hill D, Grabber O. Architecture and Islamic decoration. Translation: Vahdati M. Tehran: Elmi Farhangi; 2007. [In Persian] [هیل درک، گرابر اولگ. معماری و تزئینات اسلامی. ترجمه: وحدتی مهرداد. تهران: علمی فرهنگی؛ 1386.]
6. Linder W. Digital Photogrammetry a Practical Course. Berlin: Springer-Verlag Berlin Heidelberg; 2016.
7. Abdul Rahman W, Nur Falah Edlin W. Visualization and preservation of cultural heritage using close range photogrammetry at Masjid Sultan Brunei. Bachelor thesis. Perlis: Universiti Teknologi MARA; 2021.
8. Frodella W, Elashvili M, Spizzichino D, Gigli G, Nadaraia A, Kirkitadze G, Adikashvili L, Margottini C, Antidze N, Casagli N. Applying Close Range Non-Destructive Techniques for the Detection of Conservation Problems in Rock-Carved Cultural Heritage Sites. Remote Sensing J 2021; 13(5):1040. [DOI:10.3390/rs13051040]
9. Apollonio FI, Fantini F, Garagnani S, Gaiani M. A Photogrammetry-Based Workflow for the Accurate 3D Construction and Visualization of Museums Assets. Remote Sensing. 2021; 13(3):486. [DOI:10.3390/rs13030486]
10. Ulvi A. Documentation, Three-Dimensional (3D) Modelling and visualization of cultural heritage by using Unmanned Aerial Vehicle (UAV) photogrammetry and terrestrial laser scanners. Remote Sensing J 2020; 42(6):1994-2021. [DOI:10.1080/01431161.2020.1834164]
11. Adl Sh, Karimi, A. Looking to plans and data of photogrammetric information of Zoozan and Bastam. Asar J 1998; 29 and 30: 90- 108. [In Persian] [عدل شهریار، کریمی اصغر. نگاهی به برداشت‏ ها و دیدهای شمارگانی (دیزیتالی) و فتوگرامتری شدۀ زوزن و بسطام. مجله اثر 1377؛ 29 و 30: 90- 108.]
12. Maleki M, Malian A. Documenting of Jozdan ensemble by close range photogrammetry. Tehran: First conference of documenting of cultural and natural heritage; 2017. [In Persian] [ملکی مصطفی، مالیان عباس. مستند‏نگاری خانقاه جوزدان به روش فتوگرامتری برد کوتاه. تهران: نخستین همایش ملی مستندنگاری میراث طبیعی و فرهنگی؛ 1396.]
13. Abbasi Maleki N, Tasdighi Sh, Andaroodi E. Documenting of decoration of historical monuments: Modeling of muqarnases of northern side of Mas'udieh building. Tehran: First conference of documenting of cultural and natural heritage; 2017. [In Persian] [عباسی ملکی ندا، تصدیقی شهاب الدین، اندرودی الهام. مستندسازی تزیینات بناهای تاریخی با استفاده از فتوگرامتری برد کوتاه: مدل‏سازی مقرنس ضلع شمالی عمارت مسعودیه. تهران: نخستین همایش ملی مستند‏نگاری میراث طبیعی و فرهنگی؛ 1396.]
14. Panahi Jeid M, Aghaei H, Sadeghian S. 3D reconstruction of historical objects by underwater photogrammetry. Tehran: Second conference of documenting of cultural and natural heritage; 2018. [In Persian] [پناهی مریم، آقایی حدیث، صادقیان سعید. بازسازی سه‏بعدی اشیاء باستانی با استفاده از فتوگرامتری زیرآب. تهران: دومین همایش ملی مستند‏نگاری میراث طبیعی و فرهنگی؛ 1397.]
15. Fahami N, Malian A. Designation of a multi camera system for documenting museum objects. Tehran: Second conference of documenting of cultural and natural heritage; 2018. [In Persian] [فهامی نرگس، مالیان عباس. طراحی و ساخت یک سامانه فتوگرامتری چنددوربینه برای مستند‏نگاری آثار موزه‏ای. تهران: دومین همایش ملی مستند‏نگاری میراث طبیعی و فرهنگی؛ 1397.]
16. Mojarabi H, Gholami Firouzjaee A. Importance of Sheikh Safi al din shrine in Islamic art and architecture. Iran Local Histories J 2018; 12: 189- 204. [In Persian [مجربی حسن، غلامی فیروزجائی علی. اهمیت و ارزش بقعه صفی‏الدین اردبیلی در معماری و هنرهای اسلامی. مجله پژوهشنامه تاریخ مای محلی ایران 1397؛ 12: 189-204.]
17. Golmaghanizadeh Asl M, Yousefi H. Art and archaeologo of Sheikh Safi al din shrine. Ardabil: Nikamooz: 2005. [In Persian] [گلمغانی زاده اصل ملکه، یوسفی حسن. باستان‏شناسی و تاریخ هنر بقعه شیخ صفی ‏الدین اردبیلی. اردبیل: نیک آموز؛ 1384.]
18. Abdibeig Shirazi Z. Sarih al-molk, Endowment letter of Sheikh Safi shrine. Correction: Hedayati M. Ardabil: Oghaf organization; 2011. [In Persian] [عبدی‏بیگ شیرازی زین العابدین. صریح الملک، وقفنامه بقعه شیخ صفی‏الدین اردبیلی تصحیح: هدایتی م. اردبیل: سازمان اوقاف؛ 1390.]
19. Dibaj E. Cultural heritage and historical monuments of Azerbaijan. Tehran: Central council of imperial ceremony of Iran; 1977. [In Persian] [دیباج اسماعیل. آثار باستانی و ابنیه تاریخی آذربایجان. تهران: شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران؛ 1356.]
20. Mashkoor M. Looking to history of Azerbaijan, cultural heritage and sociology. Tehran: National heritage association; 1970. [In Persian] [مشکور محمدجواد. نظری به تاریخ آذربایجان و آثار باستانی و جمعیت شناسی. تهران: انجمن آثار ملی؛ 1349.]
21. Yousefi H, Golmaghanizadeh Asl M. Shi'ah arts in history and cultural ensemble of Shaikh safi al-din in Ardabil. Ardabil: Yavaran; 2010. [In Persian] [یوسفی حسن، گلمغانی ‏زاده اصل ملکه. هنرهای شیعی درمجموعه تاریخی و فرهنگی شیخ صفی ‏الدین اردبیلی. اردبیل: یاوران؛ 1389.]
22. Wiet G. Répertoire chronologique d'épigraphie arabe. Paris: Le Caire; Tome: 1-13, 1931-1956. [In French]
23. Maheronaghsh M. Masonary scripts. Tehran: Soroush; 1991. [In Persian] [ماهرالنقش محمود. خط بنّایی. تهران: سروش؛ 1370.]
24. Halimi M. Aesthetic of calligraphy in jame' mosque of Isfahan. Tehran: Ghadyani; 2011. [In Persian] [حلیمی محمدحسین. زیبایی‏ شناسی خط در مسجد جامع اصفهان. تهران: قدیانی؛ 1390.]
25. Salehi Kakhki A, Azizpour Sh. Patterns and writings on Golpaygan, Ardestan and Zavareh mosques. Tehran: Goldasteh; 2013. [In Persian] [صالحی کاخکی احمد، عزیزپور شادابه. نقوش و کتیبه‏ های مساجد جامع گلپایگان، اردستان و زواره. تهران: گلدسته؛ 1393.]
26. Khazaei M. Minar e Jam. Tehran: Institute of Compilation, Translation and Publication of Text Art Works, Academy of Arts; 2017. [In Persian] [خزایی محمد. منار جام: کتیبه‏ ها و نقوش تزئینی و مفاهیم نمادین. تهران: مؤسسه تألیف ترجمه و نشر آثار هنری متن، فرهنگستان هنر؛ 1396.]
27. Ghafarian M, Molazemhosseini M, Mehrpooya S. Application of close range photogrammetry in providing plan of inscriptions and artistic decoration of Imam Reza shrine. Tehran: First conference of documenting of cultural and natural heritage; 2017. [In Persian] [غفاریان محمود، ملازم الحسینی محمد کاظم، مهرپویا سعید. کاربرد فتوگرامتری بردکوتاه در تهیه نقشه کتیبه‏ ها و تولید مدل سه‏ بعدی آرایه مای هنری حرم مطهر امام رضا (علیه السلام). تهران: نخستین همایش ملی مستند‏نگاری میراث طبیعی و فرهنگی؛ 1396.]
28. Sužiedelytė-Visockienė J, Bagdžiūnaitė R, Malys N, Maliene V. Close-range photogrammetry enables documentation of environment-induced deformation of architectural heritage. Environmental Engineering and Management J 2015; 6: 1371-1381. [DOI:10.30638/eemj.2015.149]
29. Laurentini A. The visual hull concept for silhouette-based image understanding. IEEE Transactions on Pattern Analysis and Machine Intelligence J 1994; 2: 150-162. [DOI:10.1109/34.273735]

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.