سال 5، شماره 1 - ( 1398 )
سال 5 شماره 1 صفحات 142-129 |
برگشت به فهرست نسخه ها
دانشگاه هنر شیراز ، M_shirvani@shirazartu.ac.ir
چکیده: (3735 مشاهده)
آثار باقی‌مانده از دوران حکومت ایلخانان مغول در ایران دارای ویژگی های معماری جالبی بوده و گنبد سلطانیه زنجان یکی از بناهای مهم این دوران است که آرایه های معماری گوناگونی را در خود جای‌داده است. یکی از این نمونه ها، آرایههای گچی است که در لایه نازکی بر روی پوشش های آجری در ایوان های بیرونی این گنبد با لایه های رنگی مزین گردیده است. این تزیینات شامل ترکیبات گوناگون رنگی است که تاکنون مطالعات علمی برای شناسایی آنها و بسترهای مورداستفاده‌شان صورت نپذیرفته است. سؤال مطرح‌شده این است که این آثار با چه ترکیبات رنگی کارشده و آیا دارای ویژگی های خاصی هستند که تا به امروز باقی‌مانده و در اثر عوامل محیطی تخریب نگردیده اند. با نیل به این منظور در این پژوهش هدف شناسایی ترکیبات رنگی آرایه های گچی بود که با استفاده از روش لایه‌نگاری و آنالیزهای دستگاهی FT-IR و XRF برای شناسایی عنصری و ترکیبی مواد تشکیل‌دهنده رنگ ها استفاده‌شده است. بر اساس یافته های حاصل‌شده ترکیبات رنگدانه ها شامل اخرای قرمز، اخرای زرد، سیاه استخوان و کربنات کلسیم بود که بر روی بستر گچی مورداستفاده قرارگرفته است. رنگدانه ها دارای ساختار معدنی بوده و به همین علت ماندگاری بیشتری نسبت به رنگدانه های آلی در برابر عوامل مخرب محیطی دارند و این امر سبب ماندگاری طولانی‌مدت آنها در محیط بیرونی بوده است و ساختار مقاوم آنها دلیل اصلی باقی ماندن تا به امروز این آثار است.
یاداداشت علمی: پژوهشي |
موضوع مقاله:
دانش حفاظت
دریافت: 1398/1/19 | پذیرش: 1398/4/8 | انتشار: 1398/4/10 | انتشار الکترونیک: 1398/4/10
دریافت: 1398/1/19 | پذیرش: 1398/4/8 | انتشار: 1398/4/10 | انتشار الکترونیک: 1398/4/10
فهرست منابع
1. Donald Newton W. Iranian Architecture in Ilkhani Period. (Translated by Faryar A.).1967. [ویلبر دونالد نیوتن. معماری اسلامی ایران در دوره ایلخانان. (ترجمه عبدالله فریار) تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب: سازمان برنامه فرانکلین؛ 1346.]
2. Abbasi J, Bahadori R, Bozorghmehr M., Beheshti I, Bahrololomi F. Identify the Materials and Colors Used in the Murals of the Rahim Abad Garden and the Mansion of Birjand. J Res Archaeom 2016;2:63-76. [عباسی جواد، بهادری رویا، بزرگمهر محمدعلی، بهشتی ایرج و بحرالعلومی فرانک. شناسایی مواد و رنگهای بهکاررفته در نقاشیهای دیواری مجموعه باغ و عمارت تاریخی رحیم آباد بیرجند. پژوهه باستانسنجی 1395؛ 2: 63-76.] [DOI:10.29252/jra.2.2.63]
3. Clark RJH. Pigment identification by spectroscopic means: an arts/science interface. Comptes Rendus Chim 2002;5:7-20. [DOI:10.1016/S1631-0748(02)01341-3]
4. Karimi A., Holakoee P. Architecture and Decorations in Pirhamze Sabz Posh in Abarkoh. Gholestan Honar Mag 1999;14:18-29. [کریمی امیرحسین، هلاکویی پرویز. معماری و تزیینات بنای پیر حمزه سبزپوش ابرکوه، فصلنامه گلستان هنر 1387؛ 4 (14): 18-29.]
5. Torabi S. Study on the Technology of wall painting in Pir Bakran Tomb. Maremat & Pazhohesh 2009:71-82. [ترابی سامان. مطالعه و بررسی فنشناسی دیوارنگارههای موجود در چله خانه بقعه پیربکران، دوفصلنامه مرمت و پژوهش 1388؛ 6: 71-82.]
6. Nekoee Isfahani M, Khatabakhsh F, Yazdani M, Jabalamelli R, Omrani R, Azami R. Understanding and Conservation of Oljaito Altar in Isfahan Mosque. In: Rasol Vatandoust, editor. 7th Conf. Conserv. Restor. Hist. Objects Archit. Decor., Tehran: cultural Heritage Research Center; 2005, p. 428-51. [نکویی اصفهانی محسن، خطابخش فریبا، یزدانی ملیکا، جبل عاملی رکسانا، عمرانی رویا، اعظمی رضا. مطالعه، بررسی و حفاظت محراب اولجایتو در مسجد جامع اصفهان، مجموعه مقالات هفتمین همایش حفاظت و مرمت اشیا تاریخی و فرهنگی و تزیینات وابسته به معماری به کوشش رسول وطندوست. تهران: پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری 1384؛ 428-451.]
7. Farahman Borojeni H, Abed Isfahani A, Shishebori T. Identification of Materials and Techniques of Mural Construction of the Five Buildings of the Ilkhani Periods in Yazd. Maremat Asar Baft Tarikhi Mag 2012;2:97-112. [فرهمند بروجنی حمید، عابد اصفهانی عباس، شیشهبری طاهره. شناخت مواد و فنون دیوارنگاری پنج بنای دوره ایلخانی شهر یزد. دو فصلنامه مرمت آثار و بافت های تاریخی، فرهنگی 1392؛ 2(4): 97-112.]
8. Hamzeloo M. Applide Arts at Soltaniye Dome. Tehran: Makan; 2001. [حمزهلو منوچهر. هنرهای کاربردی در گنبد سلطانیه. تهران: ماکان؛ 1380.]
9. Aloupi E, Karydas AG, Paradellis T. Pigment analysis of wall paintings and ceramics from Greece and Cyprus. The optimum use of x‐ray spectrometry on specific archaeological issues. X‐Ray Spectrom An Int J 2000;29:18-24.
https://doi.org/10.1002/(SICI)1097-4539(200001/02)29:1<18::AID-XRS397>3.3.CO;2-X [DOI:10.1002/(SICI)1097-4539(200001/02)29:13.3.CO;2-X]
10. Darwish SS. Scientific Investigation of the Materials and Techniques Used in a 19th Century Egyptian Cemetery Wall Painting (Hawsh Al-Basha). Int J Conserv Sci 2013;4.
11. Stuart BH. Analytical techniques in materials conservation. John Wiley & Sons; 2007. [DOI:10.1002/9780470060520]
12. Asadi Fard A. Introduction to Nanotechnology Laboratory Equipment. Tehran: Secretarial of the Nano Technology Development Board; 1999. [اسدیفرد علی. آشنايي با تجهيزات آزمايشگاهي فناوري نانو. تهران: دبيرخانه ستاد ويژه توسعه فناوري نانو؛ 1387.]
13. Kiyani M. Islamic Decorations. Tehran: Cultural Heritage Organization, Iran; 1997. [کیانی محمدیوسف. تزیینات وابسته به معماری دوران اسلامی، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور؛ 1376.]
14. Hill D, Gerabar A. Architecture and Islamic Decoration. (Translated by Vahdati Daneshmand M.)Tehran: Elmi & Farhangi Edition; 1996. [هیل درک، گرابارالگ. کتاب معماری و تزیینات اسلامی، (ترجمه :مهرداد وحدتی دانشمند)، تهران: نتشارات علمی و فرهنگی؛ 1375.]
15. Khademzade M., F I pour. Analysis of the Developments of Interior Domes in Yazd and Its Effect on Other buildings. Pazhohesh-Ha-Ye Bastan Shenasi 2014;7:193-211. [خادمزاده محمدحسن، اصفهانیپور فائزه. واکاوی تحولات آرایههای داخلی گنبد در شیوه یزد و تاثیر آن بر سایر بناها در ایران. مجله پژوهشهای باستانشناسی ایران 1393؛ 7 (4): 193-211.]
16. Makkinezhad M. History of Iranian Art in the Islamic Period Architectural Decoration. Tehran: Samt; 2008. [مکینژاد مهدی. تاریخ هنر ایران در دوره اسلامی: تزیینات معماری، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها)سمت(؛ 1387.]
17. Sobotti H. Soltaniye History Review. Zanjan: Hamed; 1991. [ثبوتی هوشنگ. بررسی آثار تاریخی سلطانیه، زنجان: حامد زنجان؛ 1370.]
18. San Paolozi P. Influence of Soltaniye Dome Architecture on the Santa Maria Delfiyore Haley Dome. (Translated by Kasaee R.) Tehran: Sazmane Melli Hefazate Asar Bastani Iran; 1985. [سن پائولزی پیرو. تأثیر معماری گنبد سلطانیه در ساختمان گنبد سانتاماریا دلفیوره ایتالیا، (ترجمه رضا کسایی). تهران: انتشارات سازمان ملی حفاظت آثار باستانی ایران؛ 1364.]
19. Mirfattah A. Soltaniye. Cult Herit Mag 1995:170-85. [میرفتاح علی اصغر.سلطانیه. مجله میراثفرهنگی. 1374؛ 13: 170-185.]
20. Heidari F, Ahmadi H, Aslani H. Technical study of A modeling stucco of Soltanieh s Vault. Art university of Isfahan, 2012. [حیدری فرزانه، احمدی حسین و اصلانی حسام. بررسی فنشناختی نوعی از تزیینات گچی زیر گنبد سلطانیه. پایاننامه کارشناسیارشد دانشگاه هنر اصفهان. 1391.]
21. Pope A. Iran's Architecture. Tehran: Samira; 2009. [پوپ آرتور آپهام. معماری ایران. زهرا قاسمعلی.چاپ چهارم. تهران: سمیرا؛ 1388.]
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |