TY - JOUR T1 - The Natural Mummies of Zanjan Salt Mine and Preventive Conservation Approach for their Preservation TT - مومیایی‌های طبیعی معدن نمک زنجان و رویکرد حفاظت پیشگیرانه برای حفظ و نگهداری از آنها JF - JRA JO - JRA VL - 7 IS - 1 UR - http://jra-tabriziau.ir/article-1-263-fa.html Y1 - 2021 SP - 231 EP - 251 KW - Salt men KW - Chehrabad Salt mine KW - Natural mummy KW - Archeometry KW - Preventive conservation N2 - برخی مطالعات باستان‌سنجی در جهت شناخت و معرفی مردان نمکی مکشوفه در معدن نمک چهرآباد زنجان و پرده برداشتن از اسرار حضور آن‌ها در معدن نمک و نحوۀ حفاظت و نگهداری از آن‌ها مطالبی است که در این مقاله به آن‌ها پرداخته می‌شود. این آثار ابتدا در سال‌های 1372 و 1383 بطور تصادفی و پس از آن با انجام حفاری‌های باستان‌شناختی کشف شدند. روش‌های مورد استفاده در این مطالعات شامل: سالیابی کربن 14، تصویربرداری‌های رادیوگرافی و سی‌تی اسکن، مطالعات مولکولی DNA، بررسی ایزوتوپ‌های 13C و 15N، آنالیز عناصر کم مقدار با روش ICP هستند. نتایج سالیابی نیز نشان دادند که این اجساد متعلق به دور‌ه‌های تاریخی هخامنشی و پارتی-ساسانی هستند. وضعیت قرارگیری اجساد در زمان دفن و نوع آسیب‌های وارد بر آن‌ها نشان می‌دهند که علت مرگ آن‌ها ناشی از حادثۀ ریزش معدن در دوره‌های تاریخی فوق و وارد شدن ضربات شدید سنگ‌های نمک به آن‌ها بوده است. همچنین بررسی‌های صورت گرفته، مرد نمکی شمارۀ 1 را میان‌سال (حدود 40-35 سال) و جنسیت مومیایی شمارۀ 4 را مذکر و سن آن را حدود 15 سال نشان می‌دهد. نتایج بررسی­های مقدماتی ایزوتوپ‌های 13C و 15N در مقایسه با نمونه‌های شاهد نشان داد که رژیم غذایی آن‌ها نزدیک به رژیم دریایی می‌توانسته باشد. با توجه به نوع پوشش، تزیینات و برخی اشیاء همراه با این اجساد، به نظر می‌رسد که افراد مدفون در این معدن لزوماً کارگر معدن نبودند و به طبقات مختلف اجتماعی تعلق داشتند. علاوه بر این، بررسی فرایند فرسودگی مردان نمکی نشان داد که رطوبت نسبی و نوسانات آن یکی مهم‌ترین متغیرهای محیطی مؤثر در این فرایند و خطرات تهدید‌کننده برای این آثار است و بهترین و کارآمدترین روش حفاظت از اینگونه آثار، حفاظت پیشگیرانه تشخیص داده شد. بازرسی‌ها و پایش‌های دوره‌ای و انجام آزمایشات بیولوژیکی (تست قارچ و باکتری) نشان داد که روش حفاظت پیشگیرانۀ مورد استفاده تاکنون آن‌ها را در وضعیت ایمن نگاه داشته است. M3 10.52547/jra.7.1.231 ER -