TY - JOUR T1 - Characterization of Historic Mortar from the Architectural Decoration and Plaster of Rocky Temple of Verjuy in Maragheh, Iran TT - ساختارشناسی ملاط‌های تاریخی در آرایه ‌های معماری و اندود داخلی معبد صخره‌ای ورجووی مراغه، ایران JF - JRA JO - JRA VL - 4 IS - 2 UR - http://jra-tabriziau.ir/article-1-153-fa.html Y1 - 2018 SP - 21 EP - 33 KW - Architectural Surface KW - Verjuy Temple KW - Rocky Architecture KW - Mortar KW - Petrography KW - XRF KW - XRD N2 - هدف این پژوهش ارائه شواهدی جدید مبنی بر استفاده از ملاط در آرایه‏ های معماری و اندودهای بدنه داخلی معبد صخره‏ ای ورجووی در دوره اسلامی است. معبد ورجووی ازجمله بناهای با تاریخ نه‌چندان دقیق در پیش از اسلام و با الحاقاتی منسوب به دوره ایلخانی است که در نزدیکی قبرستان تاریخی روستای ورجووی در فاصلۀ 6 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان مراغه در استان آذربایجان شرقی واقع‌شده است. این معبد جزء مجموعه سازه‏ های زیرزمینی است که در بستر سنگی کنده‌شده و دارای بخش ‏های مختلفی ازلحاظ معماری در زیر روستای کنونی ورجووی است. تنها بخش معبد اصلی به‌واسطه تداوم استفاده در دوره اسلامی هیچ‌گاه مدفون و پوشیده نشده است. مابقی این مجموعۀ بزرگ، هم‏ اکنون در زیر لایه‏ های خاک پوشیده شده ‏است. تداوم استفاده از معبد، با تغییراتی در پلان‏ ها و همچنین آرایه‏ های معماری در دوره ‏های مختلف همراه بوده که از مظاهر آن حجاری ‏های روی بدنه و استفاده از نقوش و خطوط اسلامی، با آیات قرآنی و همچنین استفاده از آرایه‏ های معماری در قالب ملاط بسیار سخت و مقاوم ساروج و دیگر ملاط‏‏ های آهکی به همراه رنگدانه بوده است. با توجه به عدم شناسایی ترکیب و روش ساخت آرایه‏ های معماری این بنا در گذشته، در این مقاله ساختارشناسی و معرفی آرایه‏ های ساخته‌شده از ملاط‏‏ های بسیار سخت و فناوارنه معبد ورجووی انجام شده است. از جمله سؤالات این تحقیق عبارت‌اند از اینکه: در کدام بخش ‏های معبد ورجووی از ملاط استفاده شده است؟ ملاط ‏‏های استفاده‌شده از چه نوعی هستند و از چه ساختار و ساختمانی برخوردارند؟ در همین راستا بر اساس مطالعات میدانی اقدام به نمونه ‏برداری از نواحی شناسایی‌شده و مشکوک به ملاط و بدنه سنگی گردید که با استفاده از آنالیزهای ساختارشناسی (پتروگرافی مقطع نازک-در شناسایی سنگ-XRD, XRF) اقدام به ارزیابی و مقایسه میان ملاط‏‏های بدنه و آرایه ‏ها و بستر سنگی آن گرفته شد. نتایج حاصل از پژوهش گویای این مهم است که در اندود بدنه‏ ها از ملاط گچ و آهک به همراه پرکنندۀ پودر سنگ توف و خاکستر و همچنین الیاف گیاهی استفاده شده است و برای پوشش سطحی آرایۀ قطاربندی در فضای V6، از ملاط ساروج مهره خورده استفاده شده است. M3 10.29252/jra.4.2.21 ER -