RT - Journal Article T1 - An Overview of the Application of Plasma Technology in the Protection of Cultural and Historical Objects JF - JRA YR - 2018 JO - JRA VO - 4 IS - 1 UR - http://jra-tabriziau.ir/article-1-112-fa.html SP - 81 EP - 94 K1 - Plasma technology K1 - Cultural Heritage K1 - Cleaning K1 - Disinfection K1 - Non-destructive AB - امروزه با گذشت زمان و افزایش آگاهی از تأثیرات مخرب ناشی از استفاده‌ مواد شیمیایی و سمی برای آثار مورد درمان، محیط و کاربران، جایگزینی یا حداقل استفاده از این مواد مخرب در درمان و حفاظت آثار، یک اولویت محسوب می‌شود. لذا در سراسر جهان محققین درصدد توسعه و استفاده از روش‌های بی‌خطر و استاندارد در این حوزه هستند. یکی از این روش‌ها، استفاده از فناوری پلاسما است. پلاسما حالتی از ماده با ماهیت محیط یونیزه، شامل مجموعه‌ای از یون‌های مثبت، الکترون‌ها و اتم‌های خنثی با غلظت معین است. پلاسمای سرد به دلیل ویژگی‌هایی از قبیل دمای پایین و انرژی بالا، علاوه بر طیف گسترده‌ای از برنامه‌های کاربردی در حوزه‌های مختلف، از سال 1979 م. موردتوجه متخصصین حفاظت و مرمت آثار تاریخی- فرهنگی نیز قرار گرفته و در طول سال‌های گذشته، در درمان‌های ضدعفونی و به‌ویژه پاکسازی آثار، به‌عنوان یک گزینه‌ی غیر‌‌سمی و غیر‌‌تهاجمی در حوزه‌ی میراث فرهنگی موردبررسی قرار گرفته است. بر اساس مطالعات انجام‌شده، پاکسازی پلاسما یک روش بدون تماس و قابل‌کنترل است که روند پاکسازی، تنها به لایه‌های اولیه سطح محدود می‌شود. به همین دلیل این روش می‌تواند مانع از ایجاد تأثیرات نامطلوب ناشی از انتشار و یا حبس حلال‌های شیمیایی و محصولات مضر جانبی آن‌ها در منافذ و ساختار متخلخل بستر ‌شود که اغلب در روش‌های پاکسازی رایج وجود دارد. پس از سال‌ها استفاده از روش‌های مختلفی مثل روش‌های مکانیکی، انواع حلال‌ها و لیزر در پاکسازی سطوح معماری، در سال‌های اخیر پلاسمای اتمسفری برای چنین کاربردی مورد آزمایش قرار گرفته است. نتایج نشان داد که این روش می‌تواند جایگزین مناسبی باشد برای روش‌های مکانیکی (سایش) که نمی‌توانند چرکینه‌های داخل منافذ را بردارند و اغلب باعث آسیب و از بین رفتن سطح اصلی می‌شوند و یا برای روش‌های شیمیایی (استفاده از حلال‌ها) که می‌توانند چرکینه‌ها و یا پوشش‌های کهنه و قدیمی را از طریق منافذ، حفره‌ها و ترک‌ها به لایه‌های عمیق‌تر منتقل کنند. لذا در این مقاله ضمن معرفی و آشنایی با فناوری پلاسما به‌عنوان یک شیوه‌ی نوین و ایمن در امر حفاظت از آثار تاریخی، برخی از مطالعات موردی انجام‌شده در مراکز مختلف فرهنگی و نتایج به‌دست‌آمده از این مطالعات نیز ارائه می‌شود. مقاله‌ی مذکور می‌تواند آغازی بر استفاده این فناوری در حوزه حفاظت از میراث فرهنگی در کشور باشد. LA eng UL http://jra-tabriziau.ir/article-1-112-fa.html M3 10.29252/jra.4.1.81 ER -