پژوهه باستان سنجی
پژوهه باستان سنجی- معرفی کتب تخصصی
باستان - کانی شناسی

حذف تصاویر و رنگ‌ها  | تاریخ ارسال: 1395/10/17 | 

نوشته‏ ی نازنین شریفان

باستان - کانی شناسی

 (Archaeomineralogy)

Archaeomineralogy

باستان-کانی شناسی نام کتابی به قلم جورج رپ[1] است که توسط انتشارات اشپرینگر(Springer) با دومین ویرایش در سال 2009 به چاپ رسیده است. این کتاب، اطلاعاتی غنی پیرامون معدن شناسی، زمین شناسی و باستان شناسی، در اختیار متخصصین این علوم که با دانش باستان سنجی نیز در ارتباط هستند قرار می دهد. در این مجلد استفاده ی انسان از سنگ ها و مواد معدنی از دوران پارینه سنگی تا قرن 18 میلادی مورد مطالعه قرار گرفته و بسط داده شده است. مباحث کتاب به طور جامع و کامل در 11 فصل طبقه بندی گردیده است. فصل اول مقدمه ای برای آشنایی بیشتر با فصول بعدی کتاب است که با معرفی نویسندگان اولیه ی این علم در دوران کلاسیک، قرون وسطا و مؤلفین عرب، چینی و هندی خاتمه می‏یابد. فصل دوم با عنوان خواص معدنی، مشخصا به شیمی معدنی، ساختار و روش شناسایی مواد معدنی، تجزیه و تحلیل عناصر، پتروگرافی، معرفی روش های فیزیکی برای شناسایی عناصر و توصیف رنگ‏ های مواد معدنی می پردازد. فصل سوم بهره برداری از مواد معدنی و مواد اولیه ی سنگ ها نام دارد، که زیر مجموعه های این فصل، خواص و طبقه بندی سنگ ها، سنگ های آذرین بیرونی و درونی، سنگ های رسوبی کربناته، سایشی (خاکزاد) و آذرآواری، سنگ های دگرگونی، رسوبات  تحکیم نیافته و رسوبات سطحی، رسوبات بستر رودخانه و دریاچه و پسماند رسوبات، رخنمون، کان کنی و معدن کاری است. فصل چهارم با عنوان مواد سنگی و معرفی آن به توصیف ریزبلورهای کوارتز و دیگر سنگ های سیلیسی همچون سنگ های شنی محتوی کوارتز، عقیق، فلسیت، ریولیت/آندزیت، تراشه های سیلیکونی سنگ نفت زا (شیل)، تخته سنگ و شیست، ابسیدین، مواد معدنی و سنگ های دیگر می پردازد.

فصل پنجم اختصاصا به معرفی و تشریح سنگ های قیمتی، سنگ مهر و سنگ های آیینی، مانند کوارتز SiO2 و تنوع بلورهای مشخص و نامشخص آن، سیلیکات ها و مواد معدنی بدون کوارتز که با ساختار درشت دانه و ریز دانه و شیشه ای هستند، مواد معدنی کربناته و سولفاته، اکسید شونده و همینطور مواد آلی و مواد معدنی سولفیدی تعلق دارد. فصل ششم درباره ی سنگ هایی با ساختار نرم تر و قابل حکاکی است مثل سرپانتینیتی، سنگ صابون، آزبست، مرمر سفید و گچ، سنگ آهک، سنگ لوح، سنگ های رسوبی و آتشفشانی. در فصل هفتم به طور مفصل توضیحاتی درباره ی فلزات و سنگ های معدن با رگه های فلزی داده شده است، از فلزات مهم نام برده در این فصل می توان به طلا، نقره، مس خالص، آهن، قلع و سرب و غیره اشاره کرد. مواد اولیه ی سرامیک موضوع مهم فصل هشتم است که تشریح کامل خاک رس، سفال، لعاب، چینی، آجر، کاشی، سرامیک نسوز و مواردی از این دست در این قسمت آمده است. از فصول پرکاربرد این کتاب فصل نهم است که به ماهیت رنگ و رنگدانه ها و تاریخ پیدایش و استفاده از آن اشاره شده و در ادامه در مورد ترکیبات اکسید آهن، منگنز، مس، سرب، کربن، سولفید، کربنات ها، سیلیکات ها و غیره توضیح داده شده است. فصل دهم به سمباده، نمک، صدف و دیگر مواد خام زمین شناسی اختصاص دارد، به طوری که مواردی مثل زاج سفید، فسیل ها، انواع میکا، نیترات پتاسیم، اسید نیتریک و غیره زیرمجموعه ی این فصل هستند. واپسین فصل نیز به برشمردن و تفسیر مصالح ساختمانی، یادمان های تاریخی و مجسمه ها پرداخته از جمله گرانیت، دیوریت، سنگ سماق، بازالت، آندزیت، دلوریت، سنگ آهک، ماسه سنگ، سنگ مرمر و سنگ گچ به عنوان سنگ های ساختمان و سیمان، گچ، آهک، پوزولان طبیعی، پوزولان مصنوعی، سیمان پورتلند مدرن، مصالح بنایی سنتی مثل خشت و گل و سایر مواد معماری خاکی به عنوان ملات بررسی شده اند. واژه نامه و ضمایم انتهای کتاب نیز به فهم بهتر اصطلاحات و مطالب کمک شایانی می نماید.

کتابشناسی

Rapp, G. R. (2009). Archaeomineralogy. Berlin: Springer.


[1] - George Rapp

نشانی مطلب در وبگاه پژوهه باستان سنجی:
http://jra-tabriziau.ir/find-1.114.130.fa.html
برگشت به اصل مطلب