باستان‌سنجی در ایران: نقش علوم پایه در باستان‌شناسی
باستان‌سنجی را میتوان استفاده از روشهای تجربی و مبتنی سنجش بر آمده از علوم پایه برای بررسی علمی میراث فرهنگی تعریف نمود. این گرایش تحقیقاتیِ در برخی قالبهای شناخته شده امروزیش: گاه به سؤالات حوزه باستان‌شناسی در مورد منشایابی آثار، فرآیندهای معدن کاری، شناخت روشهای ساخت فنی آثار و بهینه‌سازی مواد پاسخ میدهد و گاه در زمینههای تعیین اصالت اشیا و سالیابی مواد آلی و معدنی، مورد استفاده قرار میگیرد و گاه در شناخت ساختار و ویژگیهای (عمدتاً فیزیکی، شیمیایی و کانی‌شناختی) مواد باستانی و موزهای که پایه اصلی مبحث آسیب‌شناسی و فرآیند تخریب و درمان آن‌هاست به کار گرفته میشود و گاهی دیگر در قالبی جدید با استفاده روشهای مربوط به سنجش مظاهر و محتویات رو سطحی و زیر سطحی عوارض زمین به بررسی ساختارهای مدفون و پیشبینی یافتههای کاوشهای باستان‌شناختی کمک میکند، همچنین در رابطه با شناخت موجودات گذشته- انسان و حیوان، گونه زندگی‌شان از لحاظ اقلیمی و همچنین گونه مرگشان و غیره بر اساس شواهد باقی مانده آن‌ها از جمله بقایای استخوانی‌شان به کار گرفته میشود
بررسی متون فارسی نشان میدهند که نخستین انتشارات حوزه باستان‌سنجی در ایران همان مجموعه مقالاتی بوده است که در راستای همایشهای حفاظت و مرمت آثار تاریخی از سال 1375 به بعد به چاپ رسیده و تا به امروز به لطف دست‌اندرکاران ادامه دارد. از این بین از نخستین تلاشهای که باعث به رسمیت شناخته شدن این حوزه در میان باستان شناسان و دیگر متخصصین مرتبط گردید. برگزاری نخستین همایش کشور در زمینه باستان‌سنجی به سال 1381 بوده است. باستان‌سنجی در ایران : نقش علوم پایه در باستان‌شناسی "عنوان همایشی بود که در 8 و 9 آبان ماه 1381به اهتمام سازمان میراث فرهنگی برگزار گردید و مجموعه مقالات آن شامل 12 مقاله در موضوعات مختلف شامل 232 صفحه در قطع وزیری و به زبان فارسی در 1382 و از طرف سازمان میراث فرهنگی کشور پژوهشکده باستان‌شناسی و با کوشش دکتر مرحوم مسعود آذرنوش بعد به چاپ رسید. و متأسفانه هیچ‌گاه ادامه نیافت. در زیر فهرست مقالات این کتاب ارائه شده است.
مقالات موجود در کتاب حاضر عبارت‌اند از :
1- روندهای اقتصاد زیستی ایران بر پایه مطالعات باستان‌جانورشناسی ;پرسش‌ها و پاسخ‌ها/ مرجان مشکور
2- دیرین جانورشناسی حاشیه کویر نمک در یافتههای باستان‌شناسی غار هاپری و قلعه جوق/ جمشید درویش و رجبعلی لباف خانیکی
3- جایگاه سالیابی ترمولومینسانس در پژوهش‌های باستان‌شناسی/ فرانک بحرالعلومی
4- تعیین قدمت روستای صخره‌ای میمند با اتکا به نتایج سالیابی سفال‌های گمانه‌زنی به روش ترمولومینسانس/ شیوا پور قربان
5-نقش تحلیل عنصری در باستان‌سنجی :تجربه آزمایشگاه و اندوگراف/ محمد لامعی رشتی
6-از تشخیص مقدماتی تا کنترل دوام عملیات حفاظت :نقش علوم فیزیک و طبیعی در نگهداری میراث هنری/ کریم موثقی و ماریزالائورنتزی تاباسو
7-روشهای شناسایی مواد در لعاب‌های سرامیکی سنتی/ دکتر مهدی علوی و اصغر توکلی
8-توصیه باستان شناسانه و تشریح ساختار فنی پیکره مفرغی بزرگزاده شمی/ شهرام حیدر آبادیان
9-آسیب‌شناسی آثار سفالین به دست آمده از کاوشهای باستان‌شناسی با توجه به شرایط اقلیمی ایران/ رویا بهادری
10- شبیه‌سازی و تحلیل قلعه تاریخی بسطام با استفاده از GISسه‌بعدی/ نغمه بهبودی
11-بررسی‌های ژئوفیزیک در پاسارگاد 2002ـ 1999/ رمی بوشارلا و کریستف بنش
12-تبیین فرایند تولید تخصصی سفال در روستای پیش از تاریخ زاغه بر اساس مطالعات باستان‌شناختی و پتروگرافی/ حسن فاضلی نشلی و مرتضی جمالی
کتابشناسی:
آذرنوش، مسعود، به کوشش. 1382. مجموعه مقالات نخستین همایش باستان سنجی در ایران، نقش علوم پایه در باستان شناسی. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
|