شرحی بر باستان‌سنجی و تولد یک نشریه علمی

رامین محمدی سفید خانی

 دانش‌آموخته ارشد باستان‌سنجی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز

در شرح باستان­ سنجی این نکته بس که بیانی نزدیک به ریاضیات و منطق دارد و آنچه می­گوید به قانون نزدیکتر است؛ و در حوزه علوم دسته ­بندی می­ شود نه دانش! باستان­ سنجی با تکیه بر علوم پایه، علوم مهندسی و اصول منطق در بیان، کوششی برای هم­ افزایی ارزش حقیقی مطالعات کهن دارد.

باستان­ سنجی گاه پیش­گویی قابل است که از پراکنش و جهت­ گیری­های فرهنگ­ ها و تمدن­ ها سخن می ­گوید؛ گاه مهندسی درخور برای بررسی علمی آثار و بقایای باستانی است؛ گاه کاشف وجوه پنهان تمدن­ ها در شرایط زیستی و  محیطی آن ­هاست؛ و گاه کارگاهی تیزبین برای زدودن چهره جعل و اصالت ­بخشی به آثار است.  در تمام آن­ها و دیگر حوزه­ ها، باستان ­سنجی به مثال نوری است که سیاهی باستان ­بافی و سطحی ­نگری را در حوزه مطالعات کهن کم­رنگ می ­کند.

با آنکه بیش از نیم قرن از تولد آن رشته می ­گذرد، ولی در کشور ما نورشته ­ای است که هنوز در پی یافتن جایگاه خویش در حوزه مطالعات میراث فرهنگی تاریخی است و مانند بسیاری از علوم مرتبط، به­ صورت حلقه ­های مجزای یک زنجیر فعالیت می ­کند. حتی نبود متخصصین مرتبط در حوز ه ­های مختلف باستان­ سنجی، نقصان بزرگی در تفسیر و نتیجه ­گیری مطالعات است. خوشبختانه با تشکیل رشته تخصصی باستان ­سنجی درکشور امید پر نمودن خلأهای بسیاری ممکن گردیده است و از اولین گام­ های هم­ افزایی در پیشبرد آن مهم، ایجاد نشریه پژوهه باستان­ سنجی است. بر کسی پوشیده نیست که ماندگاری تلاش­ های صورت گرفته در یک پژوهش به توان انتشار آن بستگی دارد. قسم به قلم و هر آنچه می­ نویسد قدرت جاودانگی آن امر را به خوبی نشان می­ دهد و شعار وزین انتشار بده یا بمیر(Publish or Perish) درکی از جاودانگی است که انشالله نور پرفروغش در کشور ما نیز همه ­گیر گردد و سال­ها تلاش و سرمایه مصرف شده در حوزه­ های علمی در گنجینه شفاهی و ذهنی بزرگان آن عرصه ­ها فاسد نشود و میراث الصاق شده به کفن و حافظه پنهان شخصی نباشد.

اتخاذ تدابیر و زمینه­ های انتشار نتایج پژوهش ­ها در بسترهای علمی را می­ توان از نعمات الهی دانست که توسط همت­دارانی از جنس خورشید برای خدمت به جاودانگی تلاش­ های بشر در شناخت هستی میسر می­ شود. تنها نشریه تخصصی در زمینه یعنی پژوهه باستان­ سنجی کشور، گام مهمی در ارائه و نشر مطالعات صورت پذیرفته در این عرصه نوظهور است و به منظور بقا، رشد و تکامل، نیاز مبرمی به حمایت­های معنوی صاحب قلمان این عرصه دارد. تاریخچه تمامی انتشارات که امروزه صاحب درجاتی والا از اعتبارند، نشان دهنده تلاش و همدلی گروهی متخصص به منظور انجام وظیفه از برای میهن و آیندگان بوده است که چون نشریه پژوهه باستان­ سنجی از نهالی خرد به درختی تنومند مبدل شده ­اند. امید می ­رود به همت والای متخصصان باستان­ سنجی و حوزه­ های مرتبط، این نشریه نیز بتواند جایگاه ویژه ­ای در میان همتایان خود یافته و مرجع بین ­المللی پژوهش ­های صورت پذیرفته در ایران گردد تا چنین بومی­گزینی­ هایی در بسترهای مناسب، باعث نیل به اهدافی چون خودباوری، علم­زایی، خودکفایی و کاهش وابستگی به بیگانه را هموار سازد.

رامین محمدی سفید خانی

دانش آموخته ارشد باستان سنجی ازدانشگاه هنر اسلامی تبریز