باستان سنجی حوزه ای بین رشته ای برای شناخت عمقی میراث باستانی

رعنا بهره مندی

دانشجوی کارشناسی ارشد باستان‌سنجی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز

در دورانی که من دانشجوی رشته مرمت آثار تاریخی بودم، مواقعی پیش می­آمد که لازم بود یک کار علمی، یک آنالیز، یک تحلیل داده و در کل یک آزمایش همه جانبه بطور تخصصی صورت بگیرد تا  جواب سوالی مهم داده شود. جوابی که در سرنوشت حفظ یک اثر تکرارناپذیر تاریخی بیشترین نقش را داشت. اما انجام این کار توسط مرمتگر شاید بسیار دشوار بود و نیاز دیده می­شد که متخصصانی دیگر به کمک مرمتگران بیایند. همواره به این می اندیشیدم که کدام علم، کدام رشته و تخصص جوابگوی سوال است؟ از زمانیکه رشته ی باستانسنجی در دانشگاه هنراسلامی تاسیس گردید و بنده آن را به عنوان علمی که میخواستم متخصص آن شوم برگزیدم، ابهامات من روشن گردید. و آن اینکه تنها رشته­ی بین رشته­ای­ که می­تواند بزرگ­ترین کمک را در راستای  شناخت و حفظ هرچه بهتر میراث فرهنگی بنماید باستانسنجی است. دانشی که خود از علوم پایه همچون شیمی ،فیزیک ،زمین شناسی، ریاضی و جغرافیا و مباحث دیگر از جمله باستان شناسی ،مردم شناسی، هنرو تاریخ بهره می­گیرد تا صحیح­ترین و دقیق­ترین نتیجه­گیری و تحلیل سوالات و داده های دوران باستان و اشیای متعلق به آن را ارائه دهد. در کشوری همچون ایران با تمدنی عظیم و آثار تاریخی فراوان و ارزشمند، وجود چنین رشته و زمینه­ای برای پاسخ به ابهامات و برخورد درست با این میراث گرانبها بسیار لازم می­نمود. ایجاد این رشته در ایران و تبریز گامی است بلند و مثبت در راستای تخصصی گردیدن و علمی شدن تبدیل اطلاعات باستان شناختی به نتایج دقیق و ارزشمند. این رشته با بکارگیری علوم بروز و تکنولوژی های پیشرفته، آنالیز­های دستگاهی مانند FTIR, SEM, XRD, XRF وغیره و مطالعات آزمایشگاهی دقیق و علمی، پاسخی صحیح در اختیار پژوهشگران و دوستداران میراث فرهنگی قرار میدهد. امید است که به مدد رشته­ی باستانسنجی و فعالیت هرچه بیشتر و متقابل دانشجویان این رشته در پژوهش ها و فعالیت های مرمت و باستان شناسی بتوانیم گامی بلند در راستای حفظ و شناخت هرچه بهتر و صحیح ترمیراث تاریخی گرانبهایمان برداریم.