سال 7، شماره 2 - ( 1400 )
سال 7 شماره 2 صفحات 89-73 |
برگشت به فهرست نسخه ها
1- دانشکده حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران ، ainechi.shahrzad@yahoo.com
2- دانشکده حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران
2- دانشکده حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران
چکیده: (1529 مشاهده)
معماران ایرانی معمولا سعی می کرده اند عناصر نازیبای سازه ای را در پشت عناصر پوششی پنهان سازند. چنین پیچیدگی و ابهامی درک ساختار کاربندی ها را دشوار می سازد. کاربندی های موجود در سقف تیمچه های بازار تبریز نیز از نظر ساختاری با کاربندی های بقیه جاها متفاوت هستند. به همین جهت ویژه نامیده می شوند. به عبارتی تویزه های باربر کاربندی های مورد استفاده در تیمچه ها از هندسه معمول کاربندی که از زیر سقف دیده می شود تبعیت نمی کند. همچنین کاربندی گوناگونی هستند که دارای هندسه نظری یکسان هستند ولی در اجرا (هندسه عملی) شکلی متفاوت پیدا می کنند. با شناخت و تحلیل کاربندی های ویژه بازار تبریز از لحاظ فرم و هندسه می توان به ساختار فرمی و نحوه اجرای آنها پی برد. این فن آوری اولین فن آوری ثبت شده در یونسکو به نام ایران ( قبل از قنات) است. با توجه به کمبود نوشتار تخصصی درزمینه کاربندی ویژه ، تناقض بسیاری از این نوشته‌ها در مورد عملکرد سازه‌ای تویزه ها در این ساختار و نبود تعریف مشخص پژوهش درباره آنها لازم می‌آید. در این مقاله با استناد به منابع کتابخانه ای، مطالعات میدانی و تحلیل و تفسیر یافته ها، پژوهشی در باب هندسه و فن آوری ساخت کاربندی های ویژه پوشش های بازار تاریخی تبریز انجام و مفاهیم نهفته در آن بازخوانی شده است. بدین منظور با بررسی اسناد اندک حاصل از مرمت های انجام شده و مراحل اجرایی کاربندی های ویژه ، هندسه تویزه های دز این نوع کاربندی ها از پشت بام و تصویر آن از داخل فضا مقایسه گردید. نتیجه پژوهش مبین این مطلب است که برای تحلیل کاربندی های ویژه بازار تبریز باید خصوصیات شکلی، خصوصیات ساختاری، نقش ساختمانی وکاربرد، جنس مصالح لنگه ها و نقش سازه ای لحاظ گردد. فرم هندسی کاربندی ها به شکل مستقیم از اندازه، ابعاد، پلان و شکل آن تاثیر می گیرد.
یاداداشت علمی: پژوهشي |
موضوع مقاله:
دانش حفاظت
دریافت: 1400/6/2 | پذیرش: 1400/9/30 | انتشار: 1400/10/4 | انتشار الکترونیک: 1400/10/4
دریافت: 1400/6/2 | پذیرش: 1400/9/30 | انتشار: 1400/10/4 | انتشار الکترونیک: 1400/10/4
فهرست منابع
1. Raeisi M, Bemanian M, Tehrani F. Rethinking the Concept of Karbandi Based on theoretical geometry, practical geometry and building function. Maremat & Me'mari-e Iran. 2013;3(5):33-54. ]in Persian[ ]رئیسی مهدی، بمانیان محمدرضا، تهرانی فرهاد. بازنگری در مفهوم کاربندی بر مبنای هندسه نظری، عملی و نقش ساختمانی. دو فصلنامه علمی- پژوهش مرمت و معماری ایران، دوره 3، شماره 5، 1392، ص: 33-54.[
2. Ainechi S, Valibeig N, Tehrani F. Karbandies' Traditional Construction Technique in Tabriz and Isfahan. International Journal of Architectural Heritage. 2019. [DOI:10.1080/15583058.2019.1618971]
3. Ainechi S, Valibeig N. Comparative and contrast study of Karbandie's Masonry ribs brick arrangements. Curved and Layered Structures. 2020;7(1):166-77. [DOI:10.1515/cls-2020-0013]
4. Bater M, Boron AN. Structural study and laboratory Survey of the decoration of Kaboudani Mosque in Khaf. Journal of Research on Archaeometry.2-0. ]in Persian[ ]مسعود باتر، افسر نظری. مطالعه ساختاری و بررسی آزمایشگاهی آرایه های مسجد کبودانی خواف. پژوهه باستان سنجی، 7(1)، 1400، ص:167-186.[ [DOI:10.52547/jra.7.1.167]
5. Chenaghlou MR, Ebrahimi AN, Shahbazi Y, Kheirollahi M, Mohammadi AA, editors. Structural morphology of a masonry space dome in historical Tabriz bazaar complex. Proceedings of IASS Annual Symposia; 2017: International Association for Shell and Spatial Structures (IASS).
6. Ahani E, Ahani A. Evaluating the Damage Content of Karbandi Using Frequency Domain Analysis (Case Study: Timche Haj-Mohammad-Qoli of Tabriz Historic Bazaar). 2021. [DOI:10.21203/rs.3.rs-1013551/v1]
7. Petralla S. Historical vaulted constructions of the Iranian heritage. 2013.
8. Amjad Mohammadi A, Nejad Ebrahimi A, Shahbazi Y. Geometric design of a masonry lattice space dome titled KARBANDI in Persian architecture. International Journal of Space Structures. 2019;34(1-2):22-39. [DOI:10.1177/0956059919845631]
9. Memarian G. Persian Architecture: Niaresh. Naghme-ye Noandish Press, Tehran, Iran. 2012. ]in Persian[ ]معماریان غلامحسین. معماری ایران نیارش. تدوین: هادی صفایی پور. انتشارات مؤسسه انتشارات و مؤسسه فرهنگی هنری نغمه نواندیش، تهران، 1394.[
10. Ainechi S, Valibeig N. The Typology of Karbandis Based on the Geometry of the Teachings of Traditional Master Builders from the Point of View of Theoretical and Practical Geometry. Athar. 2020;41(4):394-414. ]in Persian[ ]آئینه چی شهرزاد، ولی بیگ نیما. جایگاه گونه‌شناسی کاربندی‌ها بر پایۀ آموزه‌های استادکاران سنتی از دیدگاه هندسۀ نظری و عملی . فصلنامه علمی اثر، دوره ۴۱، شماره ۴ ،زمستان ۱۳۹۹.[
11. Broug E. Islamic geometric design: Thames & Hudson London; 2013.
12. Ainechi S. The Impact of Formal Structure on the Technology of Construction and Restoration of Karbandi in the Tabriz Bazaar. Faculty of of Conservation and Restoration Art University of Isfahan; 2019. ]in Persian[ ]آئینه چی، شهرزاد. "تحلیل اثر ساختار شکلی بر فناوری ساخت و مرمت کاربندی های بازار تبریز". پایان نامه تخصصی، دانشکده مرمت بنا، دانشگاه هنر اصفهان، 1399.[
13. Nejad Ebrahimi A, Shahbazi Y, Amjad Mohammadi A. Structural Typology of Karbandi and Rasmibandi in Persian Architecture based on the Place and Method of Usage. Culture of Islamic Architecture and Urbanism Journal. 2017;3(1):25-41.]in Persian[ ]نژاد ابراهیمی احد، شهبازی یاسر، امجد محمدی امیر. گونه شناسی ساختاری کاربندی و رسمی بندی در معماری ایران بر مبنای ساختگاه و کاربست. دو فصلنامه علمی تخصصی فیروزه اسلام، سال 3، شماره 4، 1396، ص: 25-41.[
14. Pirnia M. Dome in Iranian architecture. Asar. 1991;8:54-121.]in Persian[ ]پیرنیا محمد کریم. گنبد. مجله اثر، شماره20، 1370،ص: 156- 140.[
15. Golabchi M, Javani Dizaji A. Iranian Architecture Technology. University of Tehran Press, Tehran, Iran; 2018. ]in Persian[ ]گلابچی محمود، جوانی دیزجی آیدین. فن شناسی معماری ایران. انتشارات دانشگاه تهران، تهران،1392.[
16. Pirnia M, Bozorgmehri Z. Geometry in architecture. Tehran, Iran: Sazman-e Miras-e Farhangi-ye Keshvar [Iranian Cultural Heritage Organization]. 2006.]in Persian[ [بزرگمهری زهره. هندسه در معماری. نشر میراث فرهنگی کشور و سبحان نور، تهران، 1385، چ 3.]
17. Pourjafar M, Nazhad Ebrahimi A, Ansari M. Effective factors in structural development of Iranian historical bazaars case study: Tabriz Bazaar. Journal of Basic and Applied Scientific Research. 2013;3(2):272-82.
18. Smith MB. The Vault in Persian Architecture: A Provisional Classification, with Notes on Construction: Johns Hopkins University; 1947.
19. Sharbaf A. Gereh va Karbandi (Gereh and Karbandi). Tehran: Sazman-e Miras-e Farhangi-ye Keshvar (Iranian Cultural Heritage Organization)(in Farsi). 2006. ]in Persian[ ]شعرباف اصغر .گره و کاربندی. انتشارات سازمان میراث فرهنگی کشور، سبحان نور، تهران، 1385.[
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |