سال 6، شماره 1 - ( 1399 )
سال 6 شماره 1 صفحات 154-137 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Kavosh H A, Shirazi Z, Naseri R. The Archaeobotanical Studies of Tepe Taleb Khan, Sistan, Southeast of Iran (2500-2300 BCE). JRA 2020; 6 (1) :137-154
URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-217-fa.html
URL: http://jra-tabriziau.ir/article-1-217-fa.html
کاوش حسین علی، شیرازی زهره، ناصری رضا. مطالعات گیاهباستانشناسی تپه طالبخان، سیستان، جنوب شرق ایران (2300-2500 ق.م). پژوهه باستان سنجی. 1399; 6 (1) :137-154
حسین علی کاوش1 
، زهره شیرازی 2، رضا ناصری1
، زهره شیرازی 2، رضا ناصری1
1- دانشگاه زابل
2- پایگاه میراث جهانی شهر سوخته ، zohrehshirazi2003@yahoo.com
2- پایگاه میراث جهانی شهر سوخته ، zohrehshirazi2003@yahoo.com
چکیده: (2437 مشاهده)
در هزاره سوم قبل از میلاد، مناطق قابل سکونتِ بخش جنوبی دشت سیستان به اراضی دلتای رود بیابان (شاخۀ قدیمی و خشک‌شده رود هیرمند) منحصر میشده است. شاخصه مهم و اصلی آن زمان فراوانی باران و برف در هندوکش و آبهای هیرمند بوده که از مجرای رود بیابان وارد دشت سیستان میشده است. ازاین‌رو، شکلگیری و پویایی استقرارهای این حوزه، همواره ناشی از نوسانات آبی رود هیرمند بوده و جابجایی و چرخش جریانهای آبی، همواره باعث بیثباتی و تغییر استقرارهای انسانی و محیط‌زیست بوده است. فاکتورهای محیطی و انسانی بدون شک درگذر زمان تغییرات چشمگیری را در سیمای گیاهی دشت ایجاد نمودهاند. هدف اصلی این مقاله شناخت منابع گیاهی دشت سیستان بر اساس یافتههای گیاهی تپه طالبخان و چگونگی استفاده ساکنین از این منابع در هزاره سوم پیش از میلاد است. مطالعات گیاهباستانشناسی کنونی، بر روی بقایای گیاهی به‌دست‌آمده از 25 نمونه نهشته گیاه باستانشناختی از فصل ششم کاوشهای باستانشناختی در تپه طالبخان انجام‌یافته است. این نمونهها مربوط به بسترهای باستانشناختی گوناگون (که تاریخ آنها هزاره سوم پیش از میلاد، 2500-2300 ق.م است) مانند نهشته خاک، نهشته خاک و آوار، نهشته خاک و اندود ، نهشته خاک و خاکستر، آوار خشت، لایه خاکستر، خاک سوخته، اجاق، محتویات اجاق و کف هستند. نتایج حاصل از این مطالعات و همچنین شواهد گیاهباستانشناسی یافت شده در شهر سوخته بیانگر کاشت گیاهان زراعی گوناگون ازجمله گندمهای بدون پوشینه (گندم ایمر، گندم نان، گندم چماقی، گندم دانه مرغی)، جو با پوشینه و جو نودووم بدون پوشینه، عدس، ماشک، خلر، نخود سبز، کتان، انگور و کدوییان بوده که خود گواهی بر نوعی اقتصاد معیشتی بر پایه کشاورزی در بخش جنوبی دشت سیستان است. همچنین مطالعه بقایای زغال چوب نشان میدهد که ساکنان تپه طالبخان برای رفع نیازهای سوختی خویش از چوب گیاهان شور پسند و خشکی‌پسند مانند اسفناجیان و گز که بافتی نرم و خاصیت شعلهوری سریع دارند، استفاده میکردهاند.
یاداداشت علمی: پژوهشي |
موضوع مقاله:
باستان سنجی
دریافت: 1398/11/7 | پذیرش: 1399/3/29 | انتشار: 1399/4/10 | انتشار الکترونیک: 1399/4/10
دریافت: 1398/11/7 | پذیرش: 1399/3/29 | انتشار: 1399/4/10 | انتشار الکترونیک: 1399/4/10
فهرست منابع
1. Mehrafarin R, Sajjadi M. S. Effects of hydrology and geographical environment on ancient settlements in Zahak region of Sistan, Journal of Spatial Planning. 2005; 9(1): p. 217-239. [in Persian] [مهرآفرین رضا، سیدسجادی سیدمنصور. تأثیر هیدرولوژی و محیط جغرافیایی بر استقرارهای باستانی حوزه زهک سیستان، فصلنامه مدرس علوم انسانی- برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 1384؛ 9(1): ص. 239-217.]
2. Costantini L, Costantini Biasini L. Agriculture in Baluchistan between the 7th and the 3rd Millennium B. C. Newsletter of Baluchistan Studies. 1985(2):16-30.
3. Costantini L. Wood remains from Shahr-i Sokhta: a source of information for the ancient environment and technology in photohistoric Sistan. InSouth Asian Archaeology 1977 (pp. 87-121).
4. Costantini L. Introductory note on burnt wood residues from Shahr-i Sokhta, Iran. East and West. 1977 Dec 1;27(1/4):105-110.
5. Tucci GI, BASAGLIA P. La città bruciata del deserto salato: testi di Basaglia...[et al.]. Erizzo; 1977.
6. Shirazi Z. Vegetal resources of southern Sistan during the third millennium BC, based on the archaeobotanical evidence at Shahr-i Sokhta.In: M. S. Seyyed Sajjadi and E. Ascalone (eds). 2019. [in persian] [شیرازی زهره. منابع گیاهی جنوب دشت سیستان در هزاره سوم پیش از میلاد بر اساس بقایای گیاهی به‌دست‌آمده از شهر سوخته. در مجموعه مقالات شهر سوخته 2. به کوشش سیدمنصور سیدسجادی و انریکو آسکالونه. انتشارت پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری؛ 1398.]
7. Karami M. Kavosh H. A., Ghasemi M., Miri M. Typology and classification of Tappe Taleb Khan potteries in Sistan, based on comparative studies with adjacent areas [in:] "proceeding of international congress of young archaeologist", M. H. A. Kharanaghi., M. Khanipoor., R. Naseri (eds.), Tehran: Iranology Foundation, 2018: p. 367-382. [in Persian] [کرمی محبوبه، کاوش حسینعلی، قاسمی محسن و میری مهدی. گونهشناسی و طبقه‌بندی سفال‌های تپۀ طالبخان سیستان بر اساس مطالعۀ تطبیقی با مناطق هم‌جوار، در مجموعه مقالات همایش بین‌المللی باستان‌شناسان جوان (جلد اول)، به کوشش: محمدحسین عزیزی خرانقی، مرتضی خانی پور، رضا ناصری، بنیاد ایران‌شناسی، 1397؛ ص. 382-367.]
8. Biscione RA. The Burnt Building of Period Shahr-i Sokhta IV. An Attempt of Functional Analysis from the Distribution of Pottery Types. Seminario di studi asiatici, series minor. 1979;10:291-306.
9. Kavosh H. A. Southern Plain of Sistan During Bronze Age (doctoral dissertation), Tehran University, Tehran, Iran. (2012). [in persian] [کاوش حسینعلی. دشت جنوبی سیستان در عصر مفرغ. پایان‌نامه دکتری، دانشگاه تهران؛ 1391.]
10. Ghanavati F, Moradi F, Mozaffari J. Plant dictionary of Sistan and Baluchestan province. Agriculture organization of Sistan and Baluchestan province. Management of education and popular participation; 2004. [in Persian] [قنواتی فرنگیس، مرادی فؤاد و مظفری جواد. فرهنگ گیاهان استان سیستان و بلوچستان. سازمان جهاد کشاورزی استان سیستان و بلوچستان. مدیریت ترویج و مشارکت مردمی 1382.]
11. Meadow R. H. "The geographical and palaeoenvironmental setting of Tepe Yahya (Ch. 3)". In: C.C. Lamberg-Karlovsky ET T. W. BEAL (éds.) Excavations at Tepe Yahya, Iran 1967-1975. The early periods. Peabody Museum of Archaeology and Ethnology, Harvard University, Cambridge MA, 1986: p. 21-38.
12. Tengberg M. L'exploitation et utilisation des plantes dans les confins indo-iraniens du Chalcolithique à l'âge du Bronze selon les recherches archéobotaniques, In: Y. Madjidzadeh (éd.), First International Conference of Archaeological Research in Jiroft 2004. Cultural Heritage, Handicraft and Tourism Organization of Kermân Province, International Centre for Archaeological Research of Southeast Region, Jiroft. 2008: p. 169-179.
13. Mashkour M, Tengberg M, Shirazi Z, Madjidzadeh Y. Bio-archaeological studies at Konar Sandal, Halil Rud basin, southeastern Iran. Environmental Archaeology. 2013 Oct 1;18(3):222-46. [DOI:10.1179/1749631413Y.0000000006]
14. Shirazi R, Shirazi Z. Vegetation Dynamic of Southern Sistan during the Bronze Age: Anthracological Studies at Shahr-i Sokhta. Iranian Journal of Archaeological Studies. 2012 Sep 1;2(1):27-38.
15. Vaezi A, Ghazban F, Tavakoli V, Routh J, Beni AN, Bianchi TS, Curtis JH, Kylin H. A Late Pleistocene-Holocene multi-proxy record of climate variability in the Jazmurian playa, southeastern Iran. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 2019 Jan 15;514:754-67. [DOI:10.1016/j.palaeo.2018.09.026]
16. Hamzeh MA, Mahmudy-Gharaie MH, Alizadeh-Lahijani H, Moussavi-Harami R, Djamali M, Naderi-Beni A. Paleolimnology of Lake Hamoun (E Iran): implication for past climate changes and possible impacts on human settlements. Palaios. 2016 Dec 1;31(12):616-29. [DOI:10.2110/palo.2016.055]
17. Gurjazkaite K, Routh J, Djamali M, Vaezi A, Poher Y, Beni AN, Tavakoli V, Kylin H. Vegetation history and human-environment interactions through the late Holocene in Konar Sandal, SE Iran. Quaternary Science Reviews. 2018 Aug 15;194:143-55. [DOI:10.1016/j.quascirev.2018.06.026]
18. Zohary D, Hopf M, Weiss E. Domestication of Plants in the Old World: The origin and spread of domesticated plants in Southwest Asia, Europe, and the Mediterranean Basin. Oxford University Press on Demand; 2012. [DOI:10.1093/acprof:osobl/9780199549061.001.0001]
19. Struwe L. Field identification of the 50 most common plant families in temperate regions.
20. Kamilya P, Das A, Das A, Sarkar A. Comparative analysis of major phenotypical traits of some Dicotyledonous weed seedlings of crop fields of Balurghat Block, Dakshindinajpur, West Bengal.
21. Jacomet S. Identification of cereal remains from archaeological sites. Basel University, Basel. 2006.
22. Mackizadeh Tafti M, Sharifi Ashourabadi E. Atlas of the Seeds of Medicinal plants. Research Institute of Forests and Rangelands. 2017; 1. [In Persian] [مکیزاده تفتی مریم، شریفی عاشورآبادی ابراهیم. اطلس بذور گیاهان دارویی (جلد اول). موسسه تحقیقات، جنگلها و مراتع کشور، 1396.]
23. Baas P, Gasson PE, Wheeler EA, editors. IAWA list of microscopic features for hardwood identification: with an appendix on non-anatomical information. National Herbarium of the Netherlands; 1989.
24. Paulssen LM. Identification of active charcoals and wood charcoals. Identification of active charcoals and wood charcoals.. 1964.
25. Parsa Pajouh D, Schweingruber FH. Atlas des bois du nord de l'Iran. Description anatomique et identification microscopique des essences principales.
26. Neumann, K. S. Détienne, W. P. Schweingruber, F.H. Wood of the Sahara and the Sahel. Birmensdorf, Eidg. Forschungsanstalt WSL. Haupt Verlag, Bern/ Stuttgart/Wien. 2000.
27. Niloufari P. Textebook of wood technology. University of Tehran Publication. 1986: 737. [In Persian] [نیلوفری پرویز. چوبشناسی چوبهای ایران. انتشارات دانشگاه تهران، 1364.]
28. Hejazi R. Principales of wood anatomy. Dehkhoda Publication; 1979. [In Persian] [حجازی رضا. اصول تشریح چوب (تشریح و کلید شناسایی میکروسکوپی مهمترین چوبهای جنگلی ایران). انتشارات کتابفروشی دهخدا، 1358.]
29. Akhani H. Biodiversity of halophytic and sabkha ecosystems in Iran. InSabkha ecosystems 2006 (pp. 71-88). Springer, Dordrecht. [DOI:10.1007/978-1-4020-5072-5_6]
30. Asadi M. Flora of Iran. Research Institute of Forests and Rangelands.1989; 1. [In Persian] [اسدی مصطفی. فلور ایران. انتشارات موسسه تحقیقات، جنگلها و مراتع کشور. شماره 1، 1367.]
31. Perrot J, Madjidzadeh Y. L'iconographie des vases et objets en chlorite de Jiroft (Iran). Paléorient. 2005 Jan 1:123-52. [DOI:10.3406/paleo.2005.5129]
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
